Mặt trận hàng giả hàng nhái: Phòng hơn tránh, chủ động hơn bị động

Tình trạng hàng giả hàng nhái sau COVID đang leo thang

Trong buổi Toạ đàm trực tuyến với chủ đề "Bảo vệ thương hiệu trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ", ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), đã chia sẻ rằng từ giữa năm 2022, khi Việt Nam bắt đầu gỡ bỏ các rào cản biên giới, vấn đề liên quan đến hàng giả, hàng nhái và hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đã trở nên phức tạp và ngày càng gia tăng.

Các hoạt động kiểm tra và kiểm soát thị trường đã cho thấy tình trạng hàng giả, hàng nhái xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đang gia tăng và trở nên ngày càng phức tạp và tinh vi. Sự tinh vi và phức tạp này thể hiện qua ba khía cạnh chính, bao gồm vi phạm về thương hiệu và nhãn hiệu sản phẩm, các loại sản phẩm bị làm giả, nhái và xâm phạm quyền sở hữu, cùng với các phương thức kinh doanh hàng giả, hàng nhái.

Không chỉ vậy, những vụ việc lớn và các hoạt động sản xuất, tiếp thị, mua bán các mặt hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng trở nên có tổ chức và phạm vi rộng khắp. Có nhiều đối tượng vận chuyển hàng giả công khai trong nước và thậm chí có tổ chức thành lập doanh nghiệp để nhập khẩu hàng giả qua các cửa khẩu chính thức với số lượng lớn.

Ngoài ra, Internet đang trở thành một mặt trận mới và nóng bỏng trong cuộc chiến chống lại hàng giả và hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Theo ông Linh, số lượng hàng giả và hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ được tiêu thụ và mua bán trên mạng chiếm tới 80-90% tổng số. Việc kiểm soát hàng giả, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ ở ngoài thực tế đã khó, ở trên không gian mạng còn khó hơn, do đặc thù của Internet.

Đa dạng giải pháp với các bên liên quan

Theo ông Trần Hữu Linh, tất cả các bên liên quan, từ người sản xuất, người bán và người tiêu dùng, đều phải chịu trách nhiệm trong cuộc chiến chống lại hàng giả, hàng nhái và hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, và cần ưu tiên phòng ngừa vấn nạn này từ gốc rễ. Vì vậy, lực lượng quản lý thị trường đã triển khai nhiều biện pháp ảnh hưởng đến cả người sản xuất, người kinh doanh và người tiêu dùng.

Các biện pháp bao gồm tăng cường thông điệp truyền thông qua nhiều hình thức khác nhau trên phương tiện truyền thông, với mục tiêu "mưa dầm thấm lâu" để dần thay đổi tâm lý và thói quen sử dụng hàng giả, hàng vi phạm của một phần người tiêu dùng. Ngoài ra, cũng đã tổ chức các tuần lễ trưng bày hàng thật - hàng giả nhằm cung cấp cho người tiêu dùng những dấu hiệu nhận biết hàng giả...

Luật sư Nguyễn Tiến Lập, Trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam, đồng ý với quan điểm của ông Linh và cho rằng: Quan trọng nhất là thức tỉnh nhận thức và nâng cao nhận thức chung của cả doanh nghiệp và người tiêu dùng, vì việc thực thi pháp luật chỉ giải quyết phần nổi của tảng băng, trong khi phòng ngừa vấn đề mới là quan trọng, giải quyết căn nguyên của vấn đề và hạn chế thiệt hại cho nền kinh tế.

Từ phía doanh nghiệp, ông Lập cho rằng nếu doanh nghiệp thực sự muốn bảo vệ thương hiệu, thì chính doanh nghiệp phải chủ động và không chờ đợi các cơ quan chức năng. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần tìm sự hỗ trợ từ các hiệp hội hoặc thông qua luật sư, nhằm xây dựng một cơ chế hợp tác đa phương giữa tất cả các bên để giải quyết vấn đề chung.

Liên quan đến vai trò của doanh nghiệp trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái và hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, các khách mời cũng nhấn mạnh rằng doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có sản phẩm bị làm giả hoặc vi phạm quyền sở hữu, phải chủ động hợp tác với cơ quan chức năng và các bên liên quan.

"Doanh nghiệp Việt Nam thường có tâm lý e ngại, khi biết rằng sản phẩm của họ bị làm giả có thể ảnh hưởng đến thương hiệu, họ sẽ tránh né và điều này khiến người tiêu dùng biết rằng thương hiệu sản phẩm đó có hàng giả, có thể không mua nữa", ông Trần Hữu Linh chia sẻ.

Theo ông Linh, tốt nhất là doanh nghiệp cần chủ động hợp tác trực tiếp với các cơ quan chức năng và lực lượng thực thi như quản lý thị trường, để cung cấp thông tin về hàng giả và phối hợp trong việc kiểm tra, xử phạt và xử lý kịp thời.

Theo Luật sư Nguyễn Tiến Lập, theo xu hướng quản trị hiện đại, nhiều tập đoàn và doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đã thành lập bộ phận pháp lý và Ban pháp chế để xử lý các vấn đề liên quan đến hàng nhái, hàng giả và bảo vệ thương hiệu, nhãn hiệu hàng hóa.

Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hạn chế về tài chính và nhân lực, rất quan trọng để chủ động thiết lập liên kết và có cơ chế hợp tác thường xuyên với luật sư và đại diện pháp lý, nhằm nhận được tư vấn và hỗ trợ trong việc ứng phó với các vụ việc vi phạm về thương hiệu và sản phẩm của doanh nghiệp.

Theo bà Bùi Thị Thu Hiền, đại diện của Bộ phận pháp lý tại Công ty TNHH URC Việt Nam, từ quan điểm của doanh nghiệp, công ty đã quyết tâm triển khai các hoạt động hướng dẫn nhận diện thương hiệu cho các đại lý, nhà phân phối và người tiêu dùng, nhằm phòng ngừa các hành vi vi phạm.

URC cũng đã đưa ra những biện pháp cụ thể để bảo vệ người tiêu dùng và ngăn chặn các sản phẩm giả mạo. Công ty thông qua việc phổ biến thông tin về thành phần, chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm và khuyến khích người tiêu dùng kiểm tra logo, nhãn sản phẩm cũng như tem sản phẩm để phân biệt hàng hóa chính hãng.

URC cũng đưa ra chiến lược truyền thông thông qua các phương tiện chính thức như truyền hình, báo chí và tạp chí để giúp người tiêu dùng lựa chọn đúng các sản phẩm chính hãng của URC, như nước trà xanh C2, nước tăng lực Rồng Đỏ và các nhãn hiệu khác.

Công ty luôn chủ động hợp tác với các cơ quan chức năng để triển khai các biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Nếu phát hiện có dấu hiệu hàng hóa bị làm giả hoặc nhái, URC sẽ liên hệ với cơ quan chức năng để xác minh vi phạm và đề xuất các biện pháp xử lý thích hợp.

Bên cạnh việc đánh giá cao sự nỗ lực của các cơ quan chức năng trong công tác phòng chống hàng nhái, hàng giả, bà Bùi Thị Thu Hiền cũng đề nghị tăng tốc quá trình xử lý vi phạm và nâng cao mức độ xử phạt đối với các cá nhân hoặc tổ chức vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là đối với những trường hợp vi phạm tái diễn để tạo ra sự răn đe hiệu quả đối với những người vi phạm.