Nên đánh thuế các loại bất động sản thay vì chỉ căn nhà thứ hai

Tại Tọa đàm trực tuyến Hai kịch bản từ việc đánh thuế sở hữu nhà ở thứ hai do Báo Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức sáng nay 7/9, GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường cho rằng, hiện nay, tại hầu hết các đô thị trên thế giới, nguồn lực chủ yếu để chỉnh trang và phát triển đô thị đều dựa vào thuế bất động sản gồm thuế đánh vào đất đai và các tài sản đầu tư trên đất. 

Nguồn thu từ thuế này đủ sử dụng để nâng cấp đô thị, đầu tư phát triển hạ tầng và các dịch vụ công cộng. Ý nghĩa của thuế tài sản là bất động sản không phải đánh vào việc có tài sản mà là đánh vào sự hiện diện của chủ sở hữu (hoặc sử dụng) đang sử dụng hạ tầng đô thị và các tiện ích công cộng. Thu thuế bất động sản được coi như thu tiền sử dụng hạ tầng và tiện ích công cộng để tạo nguồn lực tiếp tục chỉnh trang và phát triển tốt hơn.

Trên thế giới, Hàn Quốc là một nước công nghiệp mới đã tạo được thành công lớn trong công nghiệp hóa và đô thị hóa do có chính sách đất đai và chính sách thuế đất phù hợp. Trong nước, Đà Nẵng là một địa phương chỉ sử dụng nguồn lực đất đai để tự đầu tư phát triển thành phố từ tình trạng yếu kém trở thành đô thị đáng sống. Như vậy, Việt Nam cần một cuộc cải cách tổng thể và toàn diện hệ thống thuế, trong đó thuế đất đai là trọng tâm. 

Ngoài mục tiêu chính là tạo nguồn lực để chỉnh trang và phát triển đô thị, thuế bất động sản còn nhiều mục tiêu khác như chống đầu cơ bất động sản tạo bền vững cho thị trường, điều chỉnh phân bổ dân cư tại đô thị và dòng người di cư vào đô thị, tạo công bằng về quyền tiếp cận đất đai, nhà ở cho người nghèo, người có thu nhập thấp, giảm chi phí đầu vào về đất đai trong sản xuất, kinh doanh trên nguyên tắc thuế cao thì giá thấp và thuế thấp thì giá cao...

Theo GS. Đặng Hùng Võ, các nước cũng có phương thức đánh thuế khác nhau đối với bất động sản. Có đất nước chỉ đánh thuế đất đai mà không đánh thuế vào các tài sản đầu tư trên đất; có đất nước đánh riêng thuế đất đai và đánh riêng thuế nhà ở và các tài sản khác đầu tư trên đất, có đất nước đánh chung một loại thuế lên các đơn vị bất động sản bao gồm cả đất đai và các tài sản gắn liền. Sở dĩ có sự khác nhau như vậy là vì nguyên tắc đánh thuế vào đất đai khác với đánh thuế vào các tài sản gắn liền với đất.

Về nguyên tắc, mọi lý luận kinh tế - chính trị học đều thừa nhận đất đai là tặng vật của tự nhiên cho con người, không phải do con người tạo lập được. Giá trị của đất đai tại đô thị luôn phụ thuộc vào sự tiện lợi của hạ tầng và tiện tích công cộng mang lại. Thuế đánh vào đất đai được tính trên giá trị đất đai là phù hợp. Ngược lại, nhà ở và các tài sản khác gắn liền với đất là do con người tạo lập nên. 

"Việc đánh thuế vào nhà ở và các tài sản đầu tư trên đất nếu có sẽ không thể đánh trên giá trị mà phải đánh trên diện tích. Sắc thuế này có tác động không khuyến khích đầu tư trên đất và làm kìm hãm sự phát triển thị trường bất động sản. Tác động tích cực của sắc thuế này chỉ là ngăn ngừa tình trạng đầu cơ nhà ở và tạo bình đẳng về quyền tiếp cận nhà ở. Chính vì vậy mà nhiều quốc gia không đánh thuế vào nhà ở và tài sản đầu tư trên đất", GS. Đặng Hùng Võ nhận định.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam cũng cho rằng, với thực trạng phát triển của thị trường bất động sản như hiện, chúng ta có những chính sách mang đến những tác động tiêu cực cho thị trường là việc làm rất không nên. Bởi, nhu cầu về nhà ở của người mua nhà vẫn còn rất lớn. 

"Tôi cho rằng thay vì đánh thuế căn nhà thứ hai, Chính phủ nên điều chỉnh và sửa đổi môt số sắc thuế mà Việt Nam chưa có như thuế sử dụng đất phi công nghiệp, thuế thu nhập cá nhân trong cho thuê nhà nhằm hạn chế đầu cơ bất động sản. Tại nhiều nước họ đánh thuế bỏ không nhà ở rất cao nhưng nếu mua nhà để cho thuê thì lại đánh thuế rất thấp nhằm khuyến khích thị trường nhà ở cho thuê phát triển. Bên cạnh đó, tại thời điểm hiện nay có những lý do khách quan và chủ quan chưa thể đánh thuế căn nhà thứ hai như thiếu cơ sở dữ liệu, thông tin quản lý…", ông Hà cho biết.

Về vấn đề này, ông Lê Viết Hải, Chủ tịch HĐQT, Tập đoàn xây dựng Hòa Bình cũng cho rằng, hiện thuế sử đụng đất phi nông nghiệp của Việt Nam gần như bằng 0. Điều này đang tác động rất lớn đến sự lành mạnh của thị trường. Việc thu thuế của Nhà nước nên theo hướng thu tiền sử dụng hạ tầng và tiện ích công cộng của người dân. Mức thuế ở nông thôn thấp hơn tại thành phố do chất lượng cuộc sống thấp hơn.

Bên cạnh đó, việc thu thuế cần tạo được sự công bằng cho người dân. Đối với trường hợp người dân có tài sản nhưng không khai thác để bỏ hoang gây lãng phí cần thu thuế thật nặng. 

Ngược lại, nếu người dân sử dụng thì phải đóng thuế dịch vụ sử dụng tiện ích công cộng cho nhà nước. Từ đó, nhà nước mới có nguồn lực tiếp tục chỉnh trang và phát triển đô thị và chăm lo cho cuộc sống của người dân được tốt hơn.

"Đây là thuế cho tất cả các loại bất động sản chứ không phải chỉ trên bất động sản thứ hai. Nếu chỉ đánh thuế căn nhà thứ hai là bất hợp lý, bất công, không công bằng đối với người mua nhà trên thị trường bất động sản", ông Hải nhấn mạnh.