Trong bối cảnh phải vật lộn với tình trạng thiếu lao động ngày càng trầm trọng khi nền kinh tế phục hồi vững chắc, chính phủ Nhật Bản đang bắt đầu tìm cách giữ người dân trong lực lượng lao động đến năm 70 tuổi, bao gồm việc thiết kế lại hệ thống lương hưu.
Những hướng dẫn chính sách kinh tế được thông qua cuối tuần trước được kì vọng sẽ giúp Nhật Bản giải quyết vấn đề lao động theo hai cách, chấp nhận nhiều lao động nước ngoài hơn hoặc giữ người dân tiếp tục làm việc khi đã qua 65.
Điều luật cho phép người lao động có thể tiếp tục làm việc khi đã qua 65 tuổi đã giúp tỷ lệ việc làm cho những người từ 60-64 tuổi tăng 8,5% trong vòng 5 năm qua, tính đến cuối 2017. Trong khi đó, số lượng người trên 65 tuổi không làm việc tăng tới 1,43 triệu người trong giai đoạn 2014-2017.
Ông Satoshi Osanai từ Viện Nghiên cứu Daiwa ước tính rằng nếu độ tuổi lao động gia tăng lên mức 70, khoảng 800.000 lao động trong độ tuổi 65-69 sẽ được bổ sung vào nền kinh tế.
Cuộc khủng hoảng lao động tại Nhật Bản đã trở nên rõ rệt hơn bao giờ khi nền kinh tế bước vào năm thứ 6 phục hồi. Dân số trong độ tuổi lao động, từ 15 tới 64 tuổi, đã giảm tới 3,35 triệu người trong giai đoạn 2013-2017 và chỉ còn khoảng hơn 76 triệu người vào năm ngoái. Trong khi đó, dân số ở độ tuổi trên 65 được dự báo sẽ có thể đạt tuổi thọ thêm gần 20 tuổi đối với nam và gần 25 tuổi với nữ.
Ông Ryutaro Kono từ BNP Paribas Securities tại Nhật Bản cho rằng: "Người dân không thể nghỉ hưu và nhận trợ cấp trong gần 20 năm tiếp theo dựa trên tình hình hệ thống an sinh xã hội hiện nay".
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hồi tháng 4 vừa qua đã nhấn mạnh chiến lược tăng trưởng quốc gia, ban hành hướng dẫn đối với các cơ quan chuyên ngành. Việc đẩy thêm lực lượng lao động là cao niên sẽ tạo ra thách thức với nền kinh tế thứ ba thế giới này.
Hiện tại, người nghỉ hưu tại Nhật Bản có thể rút lương hưu sau khi qua tuổi 65. Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi xã hội Nhật Bản đang xem xét gia tăng điều kiện lên mức 70 tuổi cùng các điều khoản quyền lợi bổ sung.
Không chỉ có kế hoạch gia tăng độ tuổi lao động, Nhật Bản còn đưa ra dự thảo về giấy phép cư trú mới cho lao động nước ngoài trong 5 ngành bị thiếu thụt nhân công nghiêm trọng, bao gồm xây dựng, nông nghiệp và chăm sóc người già. Chương trình này dự kiến sẽ bắt đầu vào năm sau và được kì vọng mang lại hơn 500.000 người lao động cho quốc gia này vào năm 2025.
Cố vấn nghiên cứu của Nomura, ông Masuda cho rằng các doanh nghiệp Nhật Bản nên cải thiện chế độ đãi ngộ với nhân viên nhằm để có thể thu hút nhiều lao động nước ngoài hơn. "Người thuê nên đối xử với nhân viên nước ngoài giống như cách họ đối xử với nhân viên Nhật Bản. Trong cuộc cạnh tranh giành lao động tại khu vực châu Á, các doanh nghiệp không được yêu thích bởi nhân viên nước ngoài sẽ bị loại bỏ".
