Phát triển bền vững

‘Nông nghiệp có tội tình gì’?

Phạm Sơn Thứ năm, 30/05/2024 - 11:12

Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng giúp Việt Nam xóa đói, giảm nghèo, đến nay vẫn là bệ đỡ cho nền kinh tế, là nền tảng duy trì an ninh lương thực trong nước và khu vực.

Nông nghiệp là bệ đỡ cho kinh tế và sinh kế. Ảnh: Hoàng Anh

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 với những xu thế công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), xe điện, ngành bán dẫn được coi là ngành công nghiệp mũi nhọn cho tăng trưởng kinh tế. Đây cũng là ngành được Việt Nam chú trọng trong việc thu hút đầu tư nước ngoài trong giai đoạn hiện nay.

Có lẽ vì vậy, mới đây, chủ tịch một tập đoàn công nghệ đã “khuyên” người Việt hãy học làm bán dẫn hay một số ngành công nghiệp hiện đại như ô tô, AI, thay vì làm nông nghiệp.

Phát ngôn này không khó hiểu, bởi lẽ ngành bán dẫn là cơ hội lớn để Việt Nam thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo hướng hiện đại. Tuy nhiên, dường như vì quá háo hức với tương lai tươi sáng của ngành công nghệ Việt, vị doanh nhân vô tình quên mất những giá trị không thể thay thế của nông nghiệp đối với kinh tế và sinh kế.

"Ly nông bất ly hương"

Chẳng phải đến khi ngành bán dẫn trở thành chủ đề nóng mà từ nhiều năm nay, cụm từ “ly nông bất ly hương” đã trở thành phương châm của nhiều địa phương trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Dựa trên quan điểm đó, nhiều địa phương thu hút đầu tư công nghiệp, kêu gọi doanh nghiệp xây dựng công xưởng, nhà máy, coi tỷ lệ công nghiệp trong cơ cấu kinh tế, tỷ lệ nông dân rời đồng ruộng vào nhà máy như chỉ tiêu đánh giá thành tích phát triển kinh tế.

Nông nghiệp có tội tình gì mà phải “ly” nó”, một vị phó giáo sư nhân học nói với phóng viên TheLEADER.

Một câu hỏi tu từ ngắn gọn nhưng gợi lên nhiều suy ngẫm, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang trải qua những biến động khó lường và chưa đi đến hồi kết.

Bởi lẽ, suốt giai đoạn vừa qua, khi du lịch, bán lẻ, sản xuất công nghiệp gặp khó khăn, doanh nghiệp mất đơn hàng, phải ngừng kinh doanh, giải thể hàng loạt, đà tăng trưởng bị tổn thương nghiêm trọng, thậm chí có thời điểm tăng trưởng âm, khu vực nông nghiệp vẫn duy trì mức tăng trưởng ổn định, làm bệ đỡ cho nền kinh tế.

Không chỉ vậy, nông nghiệp còn là bệ đỡ cho sinh kế. Chắc hẳn không ai quên được cảnh tượng dòng người ồ ạt đổ về quê sau nhiều tháng TP.HCM thực hiện giãn cách xã hội.

Trong cảnh khốn cùng, những công nhân mất việc làm trên thành phố, tại các khu công nghiệp lựa chọn quay về quê hương, bởi ở đó còn gia đình, còn ruộng vườn, còn có công cụ để họ duy trì cuộc sống, dù có thể chỉ là một “nền kinh tế vừa đủ”.

Vai trò bệ đỡ ấy chẳng phải đợi đến lúc khủng hoảng mới được thể hiện ra. Bởi lẽ, nông nghiệp Việt Nam vẫn luôn là nền tảng quan trọng để duy trì an ninh lương thực cho đất nước cũng như một số khu vực trên thế giới, chẳng hạn như châu Phi.

Giá trị lớn lao ấy của nông nghiệp đã được người xưa đúc kết qua câu thành ngữ “dĩ nông vi bản”, tức lấy nông nghiệp làm gốc, hay “phi nông bất ổn”, không có nông nghiệp thì đất nước không ổn định.

Nông nghiệp không có nghĩa là lạc hậu

Quan điểm “ly nông bất ly hương” có lẽ xuất phát từ quan niệm cho rằng nông nghiệp gắn với hình ảnh “chân lấm tay bùn”, gắn với những tính từ thô sơ, lạc hậu, cũ kỹ. Cần phải xóa hình ảnh đó để xây dựng một đất nước giàu mạnh, hiện đại và văn minh.

Tuy nhiên, chẳng cần phải “ly nông”, bởi nông nghiệp đang từng bước xóa đi hình ảnh “biểu trưng” đầy lỗi thời ấy. Điển hình như Tập đoàn Lộc Trời tiên phong đưa công nghệ 4.0 vào cây lúa, thông qua ứng dụng dự báo khí tượng, dịch bệnh bằng dữ liệu lớn (big data), nghiên cứu dùng máy bay không người lái để bón phân, phun thuốc.

Hay như Tập đoàn TH đã chi hàng nghìn tỷ đồng để phát triển mô hình chăn nuôi bò sữa theo hướng hiện đại với công nghệ nhập khẩu. Năm 2020, trang trại tại Nghệ An của tập đoàn này được chứng nhận là Cụm trang trại tập trung ứng dụng công nghệ cao với quy trình sản xuất khép kín quy mô lớn nhất thế giới.

Nền nông nghiệp hiện đại của Việt Nam không thiếu bóng dáng của những học giả, có thể kể đến như TS. Lê Trọng Lư với mô hình nhà máy trồng trọt khép kín ở Phú Yên, TS. Nguyễn Thanh Mỹ ứng dụng AI, Internet vạn vật (IoT) vào các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu, phòng ngừa sâu hại hay TS. Nguyễn Đức Chinh biến nhiều vùng đất hoang thành nông trại hữu cơ.

Đôi khi, những phát kiến nông nghiệp không đến từ các học giả, tiến sĩ, giáo sư, mà lại đến từ chính những người nông dân chân lấm tay bùn. GS. Võ Tòng Xuân, người thày của những kỹ sư nông nghiệp hàng đầu Việt Nam, đã xác nhận điều đó.

Ông Xuân cho biết, mô hình lúa – tôm, phương cách thích ứng với biến đổi khí hậu một cách tài tình và là tiền đề cho quan điểm thuận thiên trong phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu, xuất phát từ chính những người nông dân khi phải đối mặt với xâm nhập mặn.

Nông nghiệp không phải là lạc hậu, người nông dân cũng không gắn với chữ “nghèo”. “Vua tôm” Sáu Ngoãn, người tiên phong nuôi tôm trên đất lúa cách đây hơn hai thập kỷ, đến nay thu lãi ròng bạc tỷ nhờ không ngừng cải tiến quy trình. Hoặc anh nông dân Nguyễn Thành Phát ở Hậu Giang, với 1,4 ha sầu riêng, mỗi mùa vụ cũng thu về hàng tỷ đồng.

Trong thời đại mới, nông nghiệp không chỉ cần ngon, sạch, công nghệ cao mà còn phải đáp ứng phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn, tiêu chuẩn ESG.

Những tưởng bền vững chỉ dành cho doanh nghiệp lớn, ít ai ngờ được rằng Abavina, mô hình nông nghiệp cộng đồng với quy mô chỉ vài chục nông hộ, được Bộ Kế hoạch và đầu tư chọn là một trong 15 mô hình điển hình thực hiện hiệu quả 17 mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên hợp quốc.

Rồi mô hình nông nghiệp tuần hoàn với chuỗi thực phẩm 3F của Greenfeed, giải pháp sinh học trừ sâu bệnh của Bayer Việt Nam, mô hình chế biến phụ phẩm đầu tôm thành thực phẩm dinh dưỡng của Việt Nam Food…

Rõ ràng, trong những bước chuyển lớn theo xu thế thời đại, từ chuyển đổi số tới chuyển đổi xanh, không hề thiếu đi bóng dáng và sự đóng góp của ngành nông nghiệp. Như vậy, cớ gì phải “ly nông”?

Hướng đi cho nền nông nghiệp ‘thuận thiên’

Hướng đi cho nền nông nghiệp ‘thuận thiên’

Phát triển bền vững -  10 tháng

“Thuận thiên” là giải pháp bền vững giúp Đồng bằng sông Cửu Long phát triển kinh tế và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Mekong Capital đầu tư 5 triệu USD vào startup nông nghiệp tái tạo

Mekong Capital đầu tư 5 triệu USD vào startup nông nghiệp tái tạo

Khởi nghiệp -  11 tháng

Thông qua lần rót vốn vào startup Husk, Mekong Capital kỳ vọng có thể đưa Việt Nam lên vị trí dẫn đầu trong việc giảm thiểu carbon trong các chuỗi giá trị nông nghiệp.

Liên kết du lịch, giáo dục, nông nghiệp ở Malaysia

Liên kết du lịch, giáo dục, nông nghiệp ở Malaysia

Diễn đàn quản trị -  1 năm

Du lịch, nông nghiệp và giáo dục ở Malaysia có mối liên hệ hữu cơ, tác động và thúc đẩy lẫn nhau.

Hiến kế xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt

Hiến kế xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt

Diễn đàn quản trị -  1 năm

Vụ việc gạo ST25 mất bốn năm mới đăng ký được thương hiệu là bài học xương máu trong việc xây dựng thương hiệu cho nông sản Việt.

'Chiến binh xanh' và hành trình Vì một Việt Nam văn minh với rác

'Chiến binh xanh' và hành trình Vì một Việt Nam văn minh với rác

Phát triển bền vững -  1 ngày

"Chiến binh xanh" là những người đồng nát, ve chai sẵn sàng chung tay cùng VietCycle xây dựng ngành công nghiệp tái chế đạt chuẩn, vì môi trường xanh sạch đẹp.

Trung hòa hàng chục nghìn tấn carbon mỗi năm: Lời khẳng định XANH của Tập đoàn TH

Trung hòa hàng chục nghìn tấn carbon mỗi năm: Lời khẳng định XANH của Tập đoàn TH

Phát triển bền vững -  1 ngày

Với việc hai đơn vị sản xuất chủ lực vừa được cấp chứng nhận trung hòa carbon, Tập đoàn TH một lần nữa tái khẳng định phát triển bền vững là cam kết mà tập đoàn kiên tâm theo đuổi trong suốt hành trình, coi đó là con đường tất yếu để doanh nghiệp tồn tại, phát triển và cống hiến cho xã hội.

Giải pháp cho những nút thắt trên hệ thống đường sắt

Giải pháp cho những nút thắt trên hệ thống đường sắt

Phát triển bền vững -  2 ngày

Nâng cấp cơ sở hạ tầng, hiện đại hóa công nghệ và kết nối đường sắt tới các cảng biển, cửa khẩu, khu công nghiệp chính là câu trả lời cho doanh nghiệp đường sắt.

Chủ động sớm, doanh nghiệp vẫn chật vật giữa thị trường carbon

Chủ động sớm, doanh nghiệp vẫn chật vật giữa thị trường carbon

Phát triển bền vững -  5 ngày

Khi ngay cả những doanh nghiệp lớn còn vấp váp trên hành trình xanh, con đường vào thị trường carbon với khối doanh nghiệp vừa và nhỏ lại càng thêm gập ghềnh.

Quản trị “nút thắt cổ chai” trong hạ tầng logistics

Quản trị “nút thắt cổ chai” trong hạ tầng logistics

Phát triển bền vững -  6 ngày

Chuyển đổi số quản trị, hợp tác vận tải liên doanh và đầu tư trung tâm logistics vệ tinh kết nối nhanh đô thị chính là chìa khóa gỡ nút thắt hạ tầng logistics

Hoán đổi 30 triệu USD, chủ nợ thành ông chủ tại Phát Đạt

Hoán đổi 30 triệu USD, chủ nợ thành ông chủ tại Phát Đạt

Doanh nghiệp -  2 phút

Việc hoàn tất phát hành hơn 34 triệu cổ phiếu với giá 20.000 đồng/cổ phiếu, Phát Đạt đã hoán đổi thành công khoản nợ 30 triệu USD.

Thế giới đang chuyển pha và ngã rẽ lịch sử của Việt Nam

Thế giới đang chuyển pha và ngã rẽ lịch sử của Việt Nam

Leader talk -  14 giờ

Ông Trần Sĩ Chương, chuyên gia kinh tế và chiến lược phát triển doanh nghiệp cho rằng, nếu chỉ tiếp tục tư duy phát triển như cũ, chúng ta sẽ rơi vào thời kỳ suy thoái kéo dài. Nhưng nếu biết “đổi pha” đúng lúc, đây có thể là khởi đầu cho một thời kỳ phục hưng mới.

WeWine khai trương cửa hàng bán lẻ rượu vang thứ 10

WeWine khai trương cửa hàng bán lẻ rượu vang thứ 10

Nhịp cầu kinh doanh -  14 giờ

WeWine - Đa Lộc đang có kế hoạch tăng địa điểm bán lẻ, đồng nghĩa với tăng nhận diện thương hiệu và phục vụ khách hàng trong nước được tốt hơn.

Lãi lớn, cổ đông Sacombank vẫn 'đói' cổ tức

Lãi lớn, cổ đông Sacombank vẫn 'đói' cổ tức

Tài chính -  14 giờ

Mặc dù ghi nhận lợi nhuận đáng kể trong năm 2024, Sacombank vẫn không có kế hoạch chia cổ tức năm thứ 9 liên tiếp.

Taxi Xanh SM nâng cấp an toàn cho hành khách và tài xế

Taxi Xanh SM nâng cấp an toàn cho hành khách và tài xế

Nhịp cầu kinh doanh -  16 giờ

Xanh SM công bố triển khai đồng bộ hệ thống giám sát an toàn S2S (Secure to Safe) trên toàn bộ đội xe taxi điện trên toàn quốc, dự kiến hoàn tất vào ngày 22/04/2025.

Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc nhân chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Tập Cận Bình

Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc nhân chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Tập Cận Bình

Tiêu điểm -  19 giờ

Nhân dịp Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 14 đến ngày 15 tháng 4 năm 2025, Lãnh đạo hai nước đã ra Tuyên bố chung.

Chủ tịch FPT thách thức nghịch cảnh, xây đế chế công nghệ

Chủ tịch FPT thách thức nghịch cảnh, xây đế chế công nghệ

Doanh nghiệp -  20 giờ

Tại đại hội đồng cổ đông năm nay, FPT không chỉ trình bày những con số tài chính mà còn giới thiệu chiến lược phát triển như một "quốc gia công nghệ" thu nhỏ, với các trụ cột kinh tế, bộ máy sản xuất tri thức và tầm ảnh hưởng toàn cầu.