Các căng thẳng địa chính trị toàn cầu và đại dịch Covid-19 đã gây ra những tác động đáng kể đến nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực chuỗi cung ứng. Theo đó, là một trung tâm sản xuất, việc tăng giá cước vận chuyển do nguồn cung than khan hiếm và lạm phát đã gây ra căng thẳng về tài chính cho các bên liên quan trọng chuỗi cung ứng.
"Những gián đoạn này khiến doanh thu của các doanh nghiệp Việt Nam sụt giảm. Đặc biệt, các doanh nghiệp trong ngành dệt may và điện tử thiệt hại nặng nề", Giám đốc quốc gia của TMX Global tại Việt Nam Thomas Harris nói.
Ngoài ra, dù đã được hưởng lợi từ việc các nhà sản xuất và doanh nghiệp dời nhà máy của họ khỏi Trung Quốc trong năm ngoái, Việt Nam cũng đang có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại trong hoạt động xuất khẩu.
"Điều này xảy ra trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu suy giảm, do đó, điều quan trọng hơn bao giờ hết đối với Việt Nam lúc này là phải tăng cường khả năng chuỗi cung ứng để chống chọi với áp lực kinh tế”, lãnh đạo TMX Global nhận định.
Ông Harris cũng cho rằng, chuỗi cung ứng bền vững sẽ là yếu tố then chốt cho nền kinh tế xanh của Việt Nam.
3 ưu tiên cho chiến lược chuỗi cung ứng
Ông Thomas Harris, Giám đốc quốc gia của TMX Global tại Việt Nam Từ năm 2015, Chính phủ đã tích cực triển khai chiến lược phát triển toàn quốc đầu tiên về khai thác năng lượng tái tạo, tăng đáng kể trong giai đoạn từ 2019 đến 2020.
Tuy nhiên, việc thiếu cơ sở hạ tầng chuỗi cung ứng phù hợp đang tạo ra hiệu ứng dây chuyền đối với an ninh năng lượng và khả năng cung cấp các sản phẩm có hàm lượng carbon thấp cho đất nước.
Theo đánh giá của TMX Global, về lâu dài, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt trên trường quốc tế.
Hiện nay, Việt Nam đang rất cần nguồn cung cấp năng lượng xanh nhằm đảm bảo thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong giai đoạn 2021 - 2030, sự phát triển của công nghiệp hóa và hiện đại hóa kinh tế dự kiến sẽ làm tăng nhu cầu năng lượng hơn 8% mỗi năm. Đồng thời, Việt Nam cũng nhận được sự hỗ trợ quốc tế để chuyển sang các nguồn năng lượng sạch hơn, trong đó, cam kết trị giá 15,5 tỷ USD gần đây của G7 là một minh chứng.
Ông Harris đã đề cập đến Covid-19 như một ví dụ điển hình cho việc thiếu hụt về cơ sở hạ tầng chuỗi cung ứng của Việt Nam có thể trở thành rào cản trong quá trình chuyển đổi này.
Chẳng hạn, dù Chính phủ đã đầu tư vào việc kết nối trong và giữa các thành phố cấp 1 và cấp 2 để giảm thiểu các điểm tắc nghẽn tiềm ẩn, nhưng vẫn còn những mặt hạn chế trong giao thông vận tải do phong tỏa. Điều này đã ảnh hưởng đến tiến độ của các dự án điện gió xuyên suốt thời kỳ đại dịch tại Việt Nam.
Việc chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam là rất quan trọng, không chỉ vì áp lực toàn cầu mà còn là để tăng cường an ninh năng lượng của đất nước. Hiện nay, hơn 70% khu công nghiệp của Việt Nam vẫn được cung cấp năng lượng bởi lưới điện quốc gia và được duy trì bằng than đá. Cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu đã chỉ ra rằng sự phụ thuộc vào than đá có thể gây bất lợi đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam - như đã được thể hiện qua tình trạng mất điện và thiếu năng lượng liên tục mà các ngành công nghiệp phải đối mặt trong suốt năm 2022.
“Người tiêu dùng cũng ngày càng có ý thức về môi trường, điều này có nghĩa rằng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên trường toàn cầu cũng sẽ phụ thuộc vào quá trình chuyển đổi xanh của đất nước", ông Harris nói.
"Tuy nhiên, kể từ đại dịch, chúng ta đã thấy sự chuyển đổi của Việt Nam là một quá trình phức tạp, phần lớn phụ thuộc vào thương mại và chuỗi cung ứng toàn cầu. Cùng với đó, việc củng cố bối cảnh chuỗi cung ứng của đất nước sẽ không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho các ngành trụ cột sản xuất dài hạn như dệt may và giày dép, mà còn tác động tích cực đến tất cả các doanh nghiệp đang hoạt động ở quốc gia này”, ông Harris cho biết.
Đối với các yếu tố quan trọng cần được xem xét cho chiến lược chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp Việt Nam, ông Harris chỉ ra ba lĩnh vực.
Một là quy trình, nơi mà các hoạt động được tối ưu hóa và điều chỉnh theo sự thay đổi nhanh chóng của sở thích, nhu cầu khách hàng.
Hai là công nghệ, tận dụng số hóa và các cải tiến mới để thực hiện sự chuyển đổi kinh doanh cần thiết.
Ba là nhân sự, nơi lực lượng lao động vận tải và logistics cần được nâng cao kỹ năng và chuyển đổi để phục vụ cho một chuỗi cung ứng được tái định hình.
"Không có thời điểm và cơ hội nào tốt hơn bây giờ để thích nghi và học hỏi từ các thách thức trong chuỗi cung ứng của năm ngoái," ông Harris chia sẻ.
