Giãn cách tại 19 tỉnh thành phía Nam khiến chuỗi cung ứng nông sản rơi vào tình trạng bế tắc. Thiếu nhân công thu hái, thiếu thương lái thu mua, một số lượng lớn nông sản của người nông dân đứng trước nguy cơ phải đổ bỏ vì không thể tiêu thụ.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, hiện nay có khoảng 50 – 60% doanh nghiệp thuộc hiệp hội bắt buộc phải tạm ngừng hoạt động vì không đủ chi phí vận hành.
Số còn lại đang áp dụng giải pháp 3 tại chỗ, tuy nhiên chỉ hoạt động được 20 - 40% công suất so với trước khi thực hiện lệnh giãn cách xã hội. Chi phí thực hiện giải pháp 3 tại chỗ cũng gây ra áp lực lớn đối với doanh nghiệp.
Cùng với đó, hoạt động xuất khẩu rau củ quả cũng gặp nhiều khó khăn khi thị trường Trung Quốc xiết chặt những quy định giao nhận hàng hóa. Theo thông tin từ Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương, kể từ ngày 18/8, Trung Quốc áp dụng quy trình giao nhận hàng hóa mới tại cửa khẩu Tân Thanh, không cho phép lái xe, chủ hàng người Việt đi qua cửa khẩu mà phải giao xe cho lái xe người Trung Quốc.
Quy định này làm phát sinh thêm thời gian, gây đội chi phí cũng như ảnh hưởng đến chất lượng nông sản. Đối với các thị trường khác, giá tàu biển tăng cao cùng tình trạng thiếu container vẫn xảy ra và dự kiến sẽ còn kéo dài, cản trở hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.
Trao đổi với phóng viên, ông Nguyên cho biết, doanh nghiệp rau củ quả hiện nay hầu như đang phải chịu lỗ, chỉ cố gắng duy trì hoạt động, cố gắng đảm bảo thu nhập và đời sống cho người lao động.
Nguy cơ đánh mất thị trường
Thời gian qua, các bộ, ngành và địa phương đã cùng vào cuộc để tháo gỡ khó khăn cho lưu thông nông sản, với những biện pháp như tạo luồng xanh, một cung đường hai điểm đến, ứng dụng thương mại điện tử…
Từ đầu tháng 8, Tổ công tác 970 của Bộ Nông nghiệp cùng một số hiệp hội ngành hàng đã đề xuất tiêm vắc xin cho lao động trong ngành nông nghiệp để sớm ổn định hoạt động. Tuy nhiên, theo ông Nguyên, tỷ lệ tiêm vắc xin trong các doanh nghiệp rau quả vẫn còn thấp.
Cụ thể, chỉ có các lao động đang duy trì làm việc được tiến hành tiêm vắc xin, tức là chỉ khoảng 20 – 30% lực lượng lao động của ngành. Ở các doanh nghiệp, trong nhóm lao động này, tỷ lệ tiêm chủng có nơi chỉ đạt 20 – 50%. Đặc biệt, nhóm lao động làm công tác thu hái, đóng gói, vận chuyển rau củ quả có tỷ lệ tiêm rất ít.
Tổng thư ký Vinafruit cảnh báo, việc chậm triển khai tiêm chủng vắc xin cho lao động trong chuỗi cung ứng có thể khiến ngành rau củ quả nói riêng và nông sản nói chung đánh mất đi thị trường, khi “các nước họ bảo nông sản mình “dính” Covid-19, từ chối nhận hàng”.
“Sự việc này đã xảy ra với một số ít loại nông sản của Việt Nam và một số nước khác như Thái Lan, tuy chỉ xảy ra cục bộ nhưng có thể là nguy cơ về lâu dài”, ông Nguyên cho biết.
Bên cạnh đó, việc tạm ngừng hoạt động, hoạt động với công suất thấp khiến doanh nghiệp không thể thực hiện đúng hợp đồng đã ký với đối tác, cũng tiềm ẩn rủi ro đánh mất thị trường.
Ông Nguyên cho biết, với tình hình hiện nay, chỉ có thể trông chờ vào việc khống chế được dịch bệnh thì công tác sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp mới có thể quay trở lại quỹ đạo. Tuy nhiên, kể cả sau khi khống chế thành công dịch bệnh, phải mất 1 – 2 tháng, người lao động mới có thể đi làm trở lại như trước khi bùng phát dịch.
Bộ Công thương vừa qua đã ban hành văn bản đề nghị doanh nghiệp xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc chuyển sang hình thức chính ngạch, phối hợp với đối tác mua hàng để phân loại, đóng gói, sử dụng nhãn mác phù hợp, đáp ứng các quy định của thị trường.
Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cũng gửi công thư tới Bộ Thương mại Trung Quốc và Tỉnh trưởng tỉnh Vân Nam đề nghị tạo điều kiện thuận lợi cho thông quan xuất khẩu nông sản của Việt Nam.
