Hiện nguồn cung thép xây dựng của các doanh nghiệp sản xuất trong nước khoảng 14 triệu tấn, đủ cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu nhờ một số dự án thép đã đi vào hoạt động như Dự án Liên hợp gang thép Hòa Phát Dung Quất của Tập đoàn Hòa Phát, dự án Nhà máy luyện thép Nghi Sơn năm 2020 vừa qua.
Tuy nhiên, cung ứng nguyên liệu sản xuất thép lại đang bị gián đoạn do Covid-19, nên doanh nghiệp không thể tăng sản xuất. Bộ Công thương mới đây đã dự báo, thị trường thép có thể sẽ thiết lập một mặt bằng giá mới nhưng sau này sẽ được điều chỉnh theo quan hệ cung cầu.
Còn đối với thép cuộn cán nóng, cơ quan này nhận định, chệnh lệch cung - cầu của mặt hàng này sẽ ngày càng lớn trong thời gian tới do nhu cầu thép phục vụ ngành cơ khí chế tạo và công nghiệp hỗ trợ ngày càng tăng.
Cụ thể, công suất trong nước hiện đạt khoảng từ 5-6 triệu tấn. Tuy nhiên, năm 2020, Việt Nam đã nhập siêu thép cuộn cán nóng đến 9,3 triệu tấn, trong đó nhập khẩu 10 triệu tấn và xuất khẩu chỉ 0,7 triệu tấn. Do vậy, năm nay, Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục phải nhập khẩu một lượng lớn thép cuộn cán nóng để phục vụ nhu cầu sản xuất trong nước.
Được biết, thời gian qua, doanh nghiệp sử dụng các loại vật liệu thép đang gặp khó khi giá thép tăng tới 45% kể từ đầu năm đến nay. Bên cạnh đề xuất kiểm tra việc giá thép tăng phi mã gần đây, Hiệp hội Nhà thầu Việt Nam (VACC) còn đặt nghi vấn rằng liệu “có sự bắt tay” của các công ty thép để đẩy giá thép lên cao.
Về vấn đề này, Bộ Công thương đã khẳng định: “nghi vấn này không có cơ sở”. Giá thép tăng mạnh là do nguyên liệu đầu vào của ngành thép trong nước đa phần phải nhập khẩu như quặng sắt, thép phế liệu, than mỡ luyện cốc, điện cực graphite...
Trong khi đó, thời gian gần đây, giá các nguyên vật liệu sản xuất thép tăng cao đột biến trên thị trường toàn cầu, cùng với dịch Covid-19, thời gian giao hàng kéo dài.
Năm 2021, kinh tế Việt Nam dự kiến sẽ phục hồi và tăng trưởng khoảng trên 6%, nhu cầu sản phẩm phôi thép sẽ tăng khoảng 6% so với năm trước và nhu cầu thép trong nước tăng 2 – 3%. Sản phẩm thép các loại dự kiến cần khoảng 27 triệu tấn.
Do đó, Bộ Công thương cho biết, Việt Nam năm nay dự kiến sẽ tiếp tục phải nhập khẩu nhiều loại nguyên liệu để sản xuất thép như quặng sắt cho các lò cao khoảng hơn 18 triệu tấn, thép phế liệu khoảng 6-6,5 triệu tấn cho các lò điện, than mỡ luyện cốc khoảng 6,5 triệu tấn và điện cực graphite khoảng 10.000 tấn…
Với dự báo giá quặng sắt, thép phế liệu, quặng nguyên liệu thô và than mỡ luyện cốc… vẫn duy trì ở mức cao.
Được biết, cán cân thương mại đối với sản phẩm thép năm 2020 thâm hụt hơn 6,4 tỷ USD và được cơ quan này dự báo năm nay vẫn tiếp tục thâm hụt.
Về nguyên liệu chủ yếu để luyện thép - quặng sắt, Việt Nam có trữ lượng và tài nguyên dự báo chỉ khoảng 1,3 tỷ tấn. Trong đó, lớn nhất từ 2 mỏ Mỏ sắt Thạch Khê và Mỏ sắt Quý Xa.
Theo đó, Mỏ sắt Thạch Khê với trữ lượng khoảng 544 triệu tấn đã dừng hoạt động từ năm 2011 đến nay chưa hoạt động trở lại. Còn Mỏ sắt Quý Xa với trữ lượng khoảng 124 triệu tấn, được cấp phép khai thác từ năm 2007 với công suất 3 triệu tấn/năm, thời hạn giấy phép khai thác hết năm 2020. Hiện nay, một số cơ quan chỉ thống nhất cấp phép lại với công suất 900.000 tấn/năm (chỉ để phục vụ đủ cho nhà máy Gang thép Lào Cai).
Trước tình hình này, nhằm ổn địng cung - cầu và giá thép trong năm 2021, Bộ Công thương cho biết đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính có chính sách điều tiết thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng thép có biến động lớn về giá. Tổng cục Thống kê cung cấp tình hình sản xuất và tiêu thụ thép hằng tháng. Bộ Xây dựng dự báo và cung cấp nhu cầu sắt, thép xây dựng để cân đối nhu cầu, giúp doanh nghiệp chủ động trong việc sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm.
Về dài hạn, đối với thép xây dựng, Bộ Công thương cho biết sẽ tăng cường biện pháp phòng vệ thương mại để giúp cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước.
Để tăng nguồn cung loại thép cuộn cán nóng, Bộ Công thương kiến nghị Chính phủ có những chính sách thuế, ưu đãi đầu tư để thu hút các nhà đầu tư sản xuất mở rộng sản xuất hoặc thu hút các nhà đầu tư mới có tiềm năng phát triển các dự án sản xuất thép cán nóng.
