Doanh nghiệp dệt may than 'khát vốn', mất ổn định lao động

Ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), mới đây cho biết, sau 7 tháng đầu năm khá thuận lợi, các doanh nghiệp dệt may hiện đứng trước nhiều khó khăn, thách thức trong những tháng cuối năm, dù toàn ngành vẫn giữ mục tiêu đạt giá trị xuất khẩu 43,5 tỷ USD.

Thứ nhất, dệt may là ngành xuất, nhập khẩu rất lớn, và chịu tác động trực tiếp bởi những biến động khó đoán định trên thế giới.

Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan vẫn đang áp dụng các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt, ảnh hưởng không nhỏ đến chuỗi cung ứng nguyên, phụ liệu và tiêu thụ sản phẩm, ông Cẩm cho biết tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp mới đây.

Bên cạnh đó, kinh tế khó khăn và tỷ lệ lạm phát tăng cao tại các thị trường tiêu thụ dệt may lớn như Mỹ, EU, làm cho sức mua các mặt hàng tiêu dùng, trong đó có hàng dệt may, giảm đáng kể, ảnh hưởng đến đơn hàng và đơn giá của các doanh nghiệp dệt may từ nay đến cuối năm 2022. Nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng thiếu đơn hàng.

Xung đột quân sự giữa Nga và Ukraine vẫn đang diễn biến phức tạp, chưa có hồi kết, ảnh hưởng đến một số thị trường của dệt may Việt Nam.

Không chỉ vậy, doanh nghiệp dệt may phải chịu chi phí tăng tới 20 – 25% do giá nguyên, nhiên, phụ liệu từ đầu năm đến nay đã tăng rất nhanh. Cụ thể, giá dầu thô, giá xăng trong nước và thế giới biến động ở mức cao, chi phí vận tải cao gấp 3 lần so với bình quân 5 năm trở lại đây.

Đại diện VITAS cho biết thêm, từ đầu năm đến nay, đồng nội tệ của nhiều quốc gia trong khu vực mất giá khá lớn so với USD, ví dụ như Nhân dân tệ mất giá 5,3%, đồng Won Hàn Quốc 4,7%; Bath Thái 3,4% hay Yên Nhật gần 16%, trong khi VND chỉ mất giá 1,8%, gây bất lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Nhiều vấn đề khác liên quan đến thị trường như truy soát nguồn gốc bông và các sản phẩm từ bông Tân Cương, hay dự định thu phí carbon, yêu cầu về hàm lượng tái chế, tái sử dụng đối với hàng nhập khẩu tại một số thị trường trọng điểm cũng gia tăng áp lực lên các doanh nghiệp.

Thứ hai, dệt may là ngành thâm dụng lao động và chịu ảnh hưởng rất lớn do tác động của Covid-19.

Ông Cẩm cho biết nhiều người lao động về quê đã không trở lại, việc tuyển lao động mới cũng gặp khó khăn và tăng chi phí đào tạo, năng suất của lao động mới tuyển thấp.

“Nhất là tình trạng nhiều người lao động rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, làm việc thời gian ngắn rồi xin nghỉ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, đã gây mất ổn định lao động”, ông thông tin.

Tương lai ảm đạm của doanh nghiệp dệt may trước áp lực lạm phát

Thứ ba, sau thời gian dài tập trung chống dịch và duy trì sản xuất ở mức có thể, nhiều doanh nghiệp dệt may đã rất khó khăn về vốn cho sản xuất kinh doanh, trong khi các gói hỗ trợ được Quốc hội thông qua lại triển khai chậm.

Chính sách thuế, nhất là việc hoàn thuế của Nhà nước cho doanh nghiệp rất chậm, làm cho doanh nghiệp càng thêm khó khăn, ông Cẩm nhấn mạnh.

Tại hội nghị, ông Cẩm kiến nghị Thủ tướng, các bộ ngành liên quan có biện pháp hỗ trợ, chỉ đạo tháo gỡ, giúp giảm chi phí cho cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ nhất, đại diện VITAS đề nghị Chính phủ sớm phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035” để tạo điều kiện hình thành các khu công nghiệp lớn có xử lý nước thải tập trung, có công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh để thu hút đầu tư khâu dệt nhuộm, giải quyết điểm nghẽn về vải cung cấp cho may xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu xuất xứ để ưu đãi thuế từ các FTA.

Thứ hai, đề nghị bỏ quy định nộp thuế nhập khẩu tại chỗ cho hàng hóa dùng để sản xuất xuất khẩu (hiện nay phải nộp trước và hoàn sau), theo quy định tại Nghị định 18/2021/NĐ-CP ngày 11/3/2021.

Quy định này gây ra nhiều bất cập vì không khuyến khích hàng sản xuất xuất khẩu; gây ra sự bất bình đẳng giữa hàng gia công xuất khẩu và hàng sản xuất xuất khẩu.

Cùng với đó, doanh nghiệp phải nộp thuế VAT ngay, nếu chậm nộp phải phạt hoặc tính lãi, nhưng khi xuất khẩu xong thì việc hoàn thuế quá lâu, có doanh nghiệp đọng vốn 140 tỷ đồng cả năm nay như May Việt Tiến, 40 tỷ đồng như May Phương Đông. Tiền lãi vay ngân hàng trong thời gian chậm hoàn thuế, doanh nghiệp cũng phải chịu, ông Cẩm nhấn mạnh.

Thứ ba, đề nghị sớm triển khai thực hiện gói hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp và gói hỗ trợ đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ việc làm cho người lao động nằm trong gói hỗ trợ 350.000 tỷ đồng. Đặc biệt, sớm triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 để doanh nghiệp đỡ khó khăn.

Khó khăn bủa vây mục tiêu xuất khẩu dệt may

Thứ tư, để đảm bảo ổn định nguồn nhân lực cho sản xuất, đại diện VITAS kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi luật BHXH.

Hiện tại tỷ lệ đóng quá cao, và đặc biệt, cần rà soát thời gian về hưu, điều kiện hưởng lương hưu cho phù hợp với khu vực sản xuất kinh doanh, tránh tình trạng người lao động xin nghỉ hàng loạt để rút BHXH một lần gây biến động lao động rất lớn cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, cần sửa đổi quy định hưởng trợ cấp thất nghiệp để tránh tình trạng lao động trẻ nhảy việc. Ví dụ, chỉ đi làm 1 tháng xin nghỉ để hưởng 3 tháng trợ cấp thất nghiệp, gây mất ổn định lao động.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế hỗ trợ đào tạo giảng viên, sinh viên học dệt, nhuộm, chuyển đổi số tại các trường đại học, cao đẳng, vì đây là lĩnh vực đào tạo thời gian dài hơn, phức tạp hơn, chi phí tốn kém hơn không phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính của các trường.

Ngoài ra, đại diện VITAS cũng kiến nghị cần có định hướng, khuyến cáo rủi ro, tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế thanh toán, vận chuyển hàng hóa, chứng từ, cho doanh nghiệp xuất, nhập khẩu vào các nước khu vực và chung quanh khu vực có xung đột Nga – Ukraine.

Việt Nam cũng cần làm việc với các nước và tỉnh bạn có chung đường biên, nhưng đang có chính sách chống dịch khác nhau, phối hợp giải quyết các vấn đề về di chuyển người, phương tiện, hàng hóa để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất, nhập khẩu, đáp ứng nguồn cung nguyên, phụ liệu cho sản xuất, tránh đứt gãy chuỗi cung ứng.

Không chỉ vậy, cần có định hướng giải quyết vấn đề liên quan đến Đạo luật chống lao động cưỡng bức người Ngô Duy Nhĩ của Mỹ. “Hiện tại, các doanh nghiệp rất lúng túng”, ông nhấn mạnh.