JICA lý giải nguyên nhân chậm thanh toán 56 tỷ đồng cho metro Bến Thành - Suối Tiên

Đây là dự án vốn vay ODA khởi công từ tháng 8/2012 dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2020, áp dụng điều khoản đặc biệt dành cho đối tác kinh tế (STEP), sử dụng các công nghệ tiên tiến của Nhật Bản; trong đó máy đào hầm TBM đã được lắp đặt để thi công đoạn công trình metro đi ngầm trong lòng đất dự kiến hoàn thành vào tháng 6 tới. 

Được phê duyệt từ năm 2005 - 2006 với tổng mức đầu tư ban đầu 17.000 tỷ đồng, đến năm 2010, dự án được phê duyệt lại trên cơ sở điều chỉnh, tính toán lại thiết kế cơ sở, tăng thêm quy mô thiết kế, cộng với sự thay đổi tỷ giá đồng Yên đã khiến tổng mức đầu tư dự án tăng lên 47.000 tỷ đồng.

Tính đến cuối tháng 2/2018, dự án chỉ mới đạt khoảng hơn 50% khối lượng và giải ngân đạt khoảng hơn 30% vốn.

Ông Konaka Tetsuo cho biết, hiện nay, điều chỉnh tổng mức đầu tư cho dự án đường sắt đô thị TP. HCM tuyến số 1 vẫn chưa được Quốc hội phê duyệt. Do vậy, ngân sách 2.860 tỷ đồng (tương đương 14 tỷ yên) dành cho các khoản vay ODA trong năm 2018 của TP. HCM chưa bao gồm vốn dành cho đường sắt đô thị. Việc điều chỉnh mức đầu tư sẽ được trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp tháng 5/2018.

Tuy nhiên TP. HCM đã ứng trước tiền ngân sách lần thứ ba nên việc chậm trễ thanh toán cho nhà đầu tư đã được giải quyết phần nào. 

Việc ứng trước lần thứ tư (khoảng 5 tỷ yên) cũng đã được UBND TP. HCM chấp thuận và lãnh đạo JICA hy vọng có thể giải quyết được sớm khoản chậm thanh toán 270 triệu yên (tính đến cuối tháng 3/2018). 

Lý giải về sự chậm thanh toán tại các dự án ODA, lãnh đạo JICA cho rằng tại Việt Nam, Quốc hội đã ra quyết định về mức trần giới hạn tỷ lệ nợ công (65% GDP) vào năm 2012. Từ năm 2015, Chính phủ đã đặt mức giới hạn vay tối đa trong 1 năm đối với các dự án vốn vay ODA. 

Thêm vào đó, kế hoạch đầu tư công trung hạn được phê duyệt vào tháng 11/2016 thể hiện chính sách tăng cường kiểm soát nợ công ở mức cao hơn, dẫn đến việc chậm thanh toán cho các dự án vốn vay ODA, trong đó có các dự án của JICA, và tình hình ngày càng trở nên trầm trọng hơn.

Bên cạnh đó, phó trưởng đại diện JICA Việt Nam Takahashi Junko lý giải, việc chậm trễ tiến hành thi công tuyến Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên cũng như nhiều dự án ODA khác (bao gồm dự án vốn vay, dự án viện trợ không hoàn lại và dự án hợp tác kỹ thuật) là do sự chậm trễ trong giải quyết các thủ tục hành chính và tiến hành đấu thầu.

Ông Konaka Tetsuo cho biết, Chính phủ Nhật Bản cùng với các nhà tài trợ lớn khác đã có các cuộc đối thoại cấp cao với Chính phủ Việt Nam và vẫn đang tiếp tục đề nghị Việt Nam phân bổ thêm ngân sách cho một số dự án hiện đang thiếu vốn như dự án đường sắt đô thị TP.HCM, tuyến số 1 hay một số dự án khác do Bộ Giao thông vận tải làm chủ quản.

Được biết trong năm tài chính 2017 (1/4/2017 - 31/3/2018), JICA cùng Việt Nam đã ký kết ba hiệp định với tổng số vốn vay ODA là 61,8 tỷ yên. Tổng giá trị vốn vay đã giải ngân là 105,4 tỷ yên trong đó giá trị ròng là 53,9 tỷ yên. 

Hiện nay, Việt Nam cùng với Ấn Độ là hai quốc gia nhận số vốn vay ODA lớn nhất từ Nhật Bản.