Ngành điện cần thêm hàng tỷ USD để phục vụ sạc xe điện

Trong mục tiêu hướng đến phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam đã phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi ngành giao thông vận tải, giảm phần đóng góp của lĩnh vực này vào tổng lượng khí thải nhà kính.

Nhu cầu sạc xe điện được đánh giá sẽ tăng áp lực lớn lên ngành điện sau năm 2030, theo phân tích của Ngân hàng Thế giới trong báo cáo đề xuất chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện cho Việt Nam.

Theo tính toán dữ liệu, đến năm 2035, để đáp ứng nhu cầu sạc, ngành điện cần tăng sản lượng thêm 5% và nâng công suất mạng lưới thêm 4%.

Đến năm 2050, con số này sẽ lần lượt là 30% và 15% nếu muốn đạt được mục tiêu phát triển xe điện. 

Điều này kéo theo nhu cầu vốn đầu tư gia tăng để tăng sản lượng điện và công suất truyền tải. 

Trong giai đoạn từ nay tới 2030, tổng nhu cầu đầu tư nằm trong khoảng 6 – 9 tỷ USD và con số này sẽ tăng nhanh lên mức 14 tỷ/năm cho giai đoạn 2031 – 2050. 

Từ dự đoán này, nhóm nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới khuyến nghị, Việt Nam cần cân nhắc đến tác động dự kiến của hoạt động sạc xe điện đối với hệ thống điện trong lần cập nhật quy hoạch điện tiếp theo.

Cùng với đó, cần triển khai các chính sách để thúc đẩy hoạt động sạc thông minh như đưa vào áp dụng biểu giá điện phân biệt để khuyến khích sạc tại mạng lưới trạm sạc công cộng và sạc ngoài giờ cao điểm; triển khai các chính sách khuyến khích lắp đặt thiết bị sạc thông minh để cho phép sạc chậm/ngoài giờ cao điểm.

Việt Nam cũng có thể đưa vào áp dụng các chính sách hỗ trợ để khuyến khích phát triển điện mặt trời trên mái nhà sau công tơ tại các trạm sạc công cộng nhằm hỗ trợ nguồn cấp phát điện cho sạc xe điện.

Để chuẩn bị cho ngành điện trước tác động sắp tới từ hoạt động sạc xe điện, theo khuyến nghị, Việt Nam cần thực hiện cải cách biểu giá điện để thu hồi toàn bộ chi phí đầu tư cần thiết cho việc nâng cấp hệ thống điện do xe điện.

Bên cạnh đó, liên tục đầu tư để cải thiện hiệu suất của mạng lưới điện nhằm giảm tổn thất khi truyền tải và phân phối; tăng cường đầu tư theo kế hoạch cho công suất truyền tải và phân phối của mạng lưới điện để đáp ứng cao điểm tiêu thụ hệ thống tăng thêm do sạc xe điện.

Sau năm 2035, Việt Nam nên thúc đẩy chuyển đổi từ phương tiện cá nhân sang giao thông công cộng trong các đô thị và từ xe buýt thương mại liên tỉnh sang đường sắt; và từ xe tải sang đường sắt và đường thủy đối với vận tải hàng hóa liên tỉnh.

Việc chuyển đổi sang xe điện đặc biệt quan trọng đối với phương tiện công cộng và thương mại, Ngân hàng Thế giới nhấn mạnh. Nguyên nhân là bởi mặc dù xe buýt và xe tải chỉ chiếm 2% tổng số phương tiện đăng ký, nhưng lại thải ra tới 65% lượng khí thải. 

Bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào nhận định, chuyển đổi sang giao thông xanh với xe điện là một thách thức lớn, nhưng cam kết của Việt Nam là bước khởi đầu quan trọng. Để thành công, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, nhà đầu tư tư nhân và người dân trong việc định hình lại thị trường xe, cách thức di chuyển và sử dụng năng lượng.

Bên cạnh đầu tư để đảm bảo đáp ứng nhu cầu sạc điện, lộ trình chuyển đổi sang xe điện và khử phát thải cacbon trong lĩnh vực giao thông vận tải tại Việt Nam cần tập trung vào các trụ cột, bao gồm sản xuất xe điện, kích cầu tiêu dùng, phát triển hạ tầng sạc, đảm bảo nguồn cung điện, và đào tạo nhân lực chất lượng cao.