Trong nửa đầu năm 2021, kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam tăng 18% so với cùng kỳ đạt 788 triệu USD, được thúc đẩy bởi nhu cầu phục hồi của Mỹ đối với dịch vụ ăn uống sau khi nền kinh tế mở cửa trở lại. Sản lượng xuất khẩu cá tra trở lại mức trước Covid-19, tăng 19% so với cùng kỳ, trong đó sản lượng xuất khẩu sang Mỹ tăng 60%. Tương tự, kim ngạch xuất khẩu tôm tăng 13% so với cùng kỳ, đạt 1,7 tỷ USD do nhu cầu tăng ở các thị trường chính như Mỹ, EU và Nhật Bản.
Hầu hết các công ty thủy sản đều ghi nhận mức tăng trưởng tích cực về doanh thu và lợi nhuận trong nửa đầu năm 2021. Đáng chú ý, Vĩnh Hoàn và Sao Ta đạt mức tăng trưởng doanh thu hai con số, chủ yếu nhờ xuất khẩu sang Mỹ tăng. Tuy nhiên, chi phí vận chuyển tăng cao dẫn đến mức tăng lợi nhuận ròng thấp hơn doanh thu ở một số công ty chủ yếu xuất khẩu sang Mỹ và EU.
Với nhu cầu sản phẩm thủy sản tăng mạnh tại Mỹ, giá bán trung bình của cá tra và tôm đã tăng lần lượt 15% và 5% trong 6 tháng đầu năm 2021. Với 50% thị phần về giá trị xuất khẩu cá tra sang Mỹ, Vĩnh Hoàn cho thấy xu hướng tăng trưởng tích cực hơn so với các doanh nghiệp trong ngành, dù phải đối mặt với sự gián đoạn nguồn cung ngắn hạn trong bối cảnh COVID-19, nhờ nhu cầu tiêu thụ tăng kết hợp với chi phí logistic có thể dần hạ nhiệt trong 2022.
Ngược lại, giá bán cá tra sang EU và Trung Quốc vẫn đi ngang so với đầu năm. Trung Quốc đã phải đối mặt với các yêu cầu kiểm soát và kiểm tra chặt chẽ hơn liên quan đến COVID-19 đối với nhập khẩu thực phẩm đông lạnh. Vấn đề này sẽ tiếp diễn trong nửa cuối năm 2021 do các đợt bùng phát COVID mới.
Tại thị trường EU, giá bán cá tra thấp do xuất khẩu cá tra của Việt Nam cạnh tranh với nhiều loại sản phẩm cá thịt trắng đang có xu hướng giảm giá bán. Theo Kontali, sản lượng nguồn cung cá thịt trắng năm 2021 dự kiến đạt 13 triệu tấn, tăng 4% so với cùng kỳ trong khi nhập khẩu cá thịt trắng của EU giảm 17% so với cùng kỳ.
Với ngành tôm, ngoài nhu cầu tăng từ các thị trường chính, nhu cầu đối với tôm Việt Nam cũng sẽ hưởng lợi từ những khó khăn của các đối thủ cạnh tranh. Đặc biệt, nguồn cung tôm từ Ấn Độ và Indonesia bị suy giảm do COVID-19 và hầu như chưa phục hồi trước mùa lễ hội cuối năm, mở ra cơ hội cho các nhà sản xuất Việt Nam. Hơn nữa, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã công bố kết quả thuế quan chống bán phá giá sơ bộ rằng tôm Ấn Độ sẽ bị đánh thuế ở mức kỷ lục 7,57%. Thuế chống bán phá giá này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho khả năng cạnh tranh về giá bán của Việt Nam.
Ngoài ra, việc thay đổi hành vi của người tiêu dùng đối với các sản phẩm tôm chế biến sẽ thúc đẩy xuất khẩu tôm của Việt Nam ngay cả sau đại dịch. Theo McKinsey, người tiêu dùng Hoa Kỳ và EU có xu hướng duy trì nấu ăn ở nhà nhiều hơn sau đại dịch, dẫn đến nhu cầu thực phẩm đóng gói và chế biến gia tăng. Tôm chế biến là lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, nhờ đó được hưởng lợi từ sự gia tăng nhu cầu này.
Đánh giá triển vọng ngành thủy sản những tháng cuối năm, Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng, triển vọng nguồn cung vốn đã khó khăn đối với thủy sản Việt Nam càng thêm phức tạp do các biện pháp giãn cách xã hội được thực hiện để ngăn chặn sự lây lan của biến thể Delta.
Nhiều nhà máy chế biến thủy sản đã phải đóng cửa, và những nhà máy có thể tiếp tục hoạt động phải giảm công suất hoạt động, đồng thời phải thực hiện “3 tại chỗ” và xét nghiệm nhanh Covid-19 thường xuyên với các công nhân tại nhà máy. Theo VASEP, trong tháng 7/2021, giá trị xuất khẩu thủy sản đã giảm 4% so với cùng kỳ sau khi tăng 15%, đạt 4,1 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm 2021.
Số lượng nhân viên chỉ chiếm 30-50% mức bình thường gây ra sụt giảm công suất khoảng 50 - 60% công suất sản xuất.
Mặc dù vậy, VDSC nhận thấy nhiều doanh nghiệp thủy sản niêm yết vẫn ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu khả quan trong tháng 7 như Vĩnh Hoàn và Sao Ta, với mức tăng lần lượt là 21% và 9% so với cùng kỳ. Điều này được lý giải là do các công ty đầu ngành có đủ nguồn lực để duy trì hoạt động sản xuất, mặc dù công suất thấp hơn bình thường, cùng với đó là độ trễ thông thường của hàng tồn kho khoảng một tháng giúp các doanh nghiệp có đủ hàng xuất khẩu trong nửa cuối tháng 7.
Theo AgroMonitor, trong nửa đầu tháng 8, sản lượng xuất khẩu cá tra giảm mạnh hơn 30% so với cùng kỳ. Do đó, VDSC cho rằng các công ty thủy sản sẽ bắt đầu chứng kiến xuất khẩu giảm mạnh kể từ tháng 8 cho tới cuối năm. Nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát giúp các doanh nghiệp trở lại sản xuất bình thường trong nửa cuối năm nay, ngành thủy sản có thể phục hồi bắt đầu từ năm 2022.
