Vai trò quan trọng của quy hoạch không gian biển
Quy hoạch không gian biển được đánh giá có vai trò quan trọng trong việc giúp xác định các khu vực phù hợp cho các dự án năng lượng gió ngoài khơi, trong bối cảnh phát triển nền kinh tế xanh bằng việc thúc đẩy các công nghệ đổi mới, ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu, và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng.
Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam – bà Ramla Khalidi nhấn mạn: “Đẩy nhanh quy hoạch không gian biển là điều cần thiết, để mở ra tiềm năng to lớn về phát triển điện gió ngoài khơi cho Việt Nam, góp phần thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững, và các mục tiêu về biến đổi khí hậu đã công bố tại COP26, trong đó có phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050”.
Tuy vậy, quy hoạch không gian biển nên được xem là một quá trình liên tục. Do đó, không được tìm cách phát triển một tài liệu duy nhất, hoàn hảo, và bao gồm tất cả ở giai đoạn này, bà Ramla Khalidi lưu ý tại hội thảo “Điện gió ngoài khơi và quy hoạch không gian biển Việt Nam” mới đây.
Theo đại diện UNDP, điều quan trọng là phải đảm bảo quy trình xây dựng và ban hành quy hoạch không gian biển cũng như xác định các khu vực phát triển điện gió xa bờ được thực hiện một cách công khai, có tham khảo ý kiến của mọi đối tượng trong xã hội.
“Sự tham gia của tất cả các bên liên quan, đặc biệt là cộng đồng địa phương, đóng vai trò rất quan trọng, để đảm bảo lợi ích được chia sẻ một cách công bằng và bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương”, bà nhấn mạnh.
TS. Tạ Đình Thi, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội, cho biết phát triển năng lượng tái tạo là chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam, trong đó, điện gió ngoài khơi được coi là một trong những giải pháp đột phá để chuyển đổi năng lượng, và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Điều này liên quan chặt chẽ đến quy hoạch không gian biển, đặc biệt là xác định các vùng biển tiềm năng, và phân vùng hợp lý, để phát triển điện gió ngoài khơi.
Phát biểu tại hội thảo, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam – bà Hilde Solbakken cho biết kinh nghiệm của Na Uy cho thấy các ngành công nghiệp mới nổi như điện gió ngoài khơi có vai trò quan trọng.
Trong đó, một quy hoạch không gian biển sẽ giúp đại dương được quản lý bền vững, đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện tầm nhìn chung về một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng.
Khó khăn phía trước
Tại hội thảo, ông Thi nhận định đối với các khu vực được quy hoạch để phát triển điện gió ngoài khơi cần có các nghiên cứu chuyên sâu để đề xuất cụ thể.
Hiện nay, Việt Nam mới chỉ xác định các vùng biển có tiềm năng phát triển điện gió theo khu vực và địa danh các tỉnh, như Quảng Ninh, Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Bình Thuận, Ninh Thuận, Trà Vinh, Cà Mau, Sóc Trăng.
Liên quan đến vấn đề này, TS. Nguyễn Minh Sơn, chuyên gia về biển, Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam, thành viên nhóm xây dựng quy hoạch không gian biển, cho biết phân vùng biển theo bốn vùng phát triển kinh tế biển đã có một số kết quả ban đầu.
Tuy nhiên, việc phân vùng vẫn còn hạn chế do thông tin, dữ liệu đầu vào. Đơn cử, nhiều sinh cảnh quan trọng như rạn san hô, thảm cỏ biển chưa xác định được diện tích, ranh giới; nhiều quy hoạch ngành chưa được phê duyệt, nên dữ liệu sử dụng tích hợp vào quy hoạch chung có thể thay đổi.
Cùng với đó, theo ông, cần có nghiên cứu chuyên sâu xác định các tiêu chí và khu vực đối với vùng ưu tiên/khuyến khích phát triển điện gió, hỗ trợ việc cấp phép sử dụng biển của nhà quản lý và định hướng đầu tư của các nhà đầu tư.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và hải đảo Việt Nam, đánh giá quá trình quy hoạch không gian biển ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, trong đó, cần tránh mâu thuẫn giữa các ngành, tránh gây ra xung đột giữa phát triển kinh tế với bảo tồn môi trường và đa dạng sinh học.
Ông Phạm Tiến Dũng, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, cho rằng rào cản với Việt Nam khi xây dựng điện gió ngoài khơi đến từ hành lang pháp lý vẫn còn non trẻ, nhiều tiêu chí còn đơn giản, rời rạc, thiếu hệ thống.
Cùng với đó, Việt Nam còn thiếu quy định về tiêu chuẩn lựa chọn nhà đầu tư, hay tiêu chí kỹ thuật về an toàn và môi trường.
