Thuế nhà thầu nước ngoài: Chọn nộp cách nào?

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và sự bùng nổ của các dịch vụ số, các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng phụ thuộc vào nguồn cung ứng công nghệ và dịch vụ xuyên biên giới từ các ông lớn như Google, Facebook, AWS. Tuy nhiên, theo quy định về thuế nhà thầu nước ngoài thì các doanh nghiệp sử dụng các dịch vụ này không chỉ đơn thuần là khách hàng mà còn phải gánh vác trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho nhà thầu nước ngoài.

Cơ chế và phạm vi áp dụng của thuế nhà thầu nước ngoài

Theo Sổ tay thuế Việt Nam 2024 của PwC Việt Nam, thuế nhà thầu nước ngoài không được xem là một sắc thuế độc lập mà là cơ chế bao gồm các loại thuế như thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế giá trị gia tăng (GTGT) và một số thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản thu nhập của cá nhân.

Cụ thể, bất kỳ khoản thanh toán nào liên quan đến lãi tiền vay, tiền bản quyền, phí dịch vụ, tiền thuê, phí bảo hiểm, dịch vụ vận chuyển, chuyển nhượng chứng khoán, hàng hóa cung cấp tại Việt Nam hoặc kèm theo dịch vụ thực hiện tại Việt Nam đều nằm trong phạm vi áp dụng của thuế nhà thầu nước ngoài.

Ngoài ra, một số thỏa thuận phân phối theo đó tổ chức nước ngoài trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào hoạt động phân phối hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ tại Việt Nam cũng thuộc phạm vi áp dụng thuế nhà thầu nước ngoài – ví dụ như khi tổ chức nước ngoài vẫn sở hữu hàng hóa, chịu chi phí phân phối, quảng cáo và tiếp thị, chịu trách nhiệm đối với chất lượng hàng hóa, dịch vụ, quyết định về chính sách giá, hoặc ủy quyền/thuê các công ty Việt Nam thực hiện một phần hoạt động phân phối hàng hóa, cung ứng dịch vụ tại Việt Nam.

Những quy định này nhằm đảm bảo rằng tất cả các khoản thu nhập phát sinh từ giao dịch xuyên biên giới được quản lý chặt chẽ, góp phần bảo vệ nguồn thu ngân sách của nhà nước.

Khi doanh nghiệp Việt Nam sử dụng các dịch vụ xuyên biên giới từ các tập đoàn “Big Tech” như Google, Facebook hay AWS, họ không chỉ là khách hàng nhận dịch vụ mà còn phải đảm nhận trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho nhà thầu nước ngoài nếu đối tác không đăng ký nộp thuế trực tiếp tại Việt Nam.

Doanh nghiệp phải tính toán các khoản thuế theo quy định và thực hiện nghĩa vụ khấu trừ thuế tại nguồn, sau đó kê khai và nộp cho cơ quan thuế.

Nếu không tuân thủ đúng quy trình này, doanh nghiệp sẽ đối mặt với nguy cơ bị truy thu thuế kèm theo lãi suất và xử phạt hành chính, từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động tài chính và uy tín của doanh nghiệp.

Các phương pháp nộp thuế nhà thầu nước ngoài

Để đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật và giảm thiểu rủi ro pháp lý, doanh nghiệp cần hiểu rõ ba phương pháp nộp thuế nhà thầu nước ngoài và có hướng tiếp cận cụ thể dựa trên đặc thù giao dịch của mình.

Phương pháp khấu trừ

Các nhà thầu nước ngoài sẽ phải đăng ký kê khai và nộp thuế GTGT, nộp tờ khai thuế TNDN và GTGT tương tự như các công ty Việt Nam.

Theo quy định, nếu nhà thầu nước ngoài đáp ứng đủ điều kiện đăng ký kê khai thuế tại Việt Nam (ví dụ, có mặt thường trú hoặc thực hiện hợp đồng dài hạn từ 183 ngày trở lên), hoàn tất tờ khai đăng ký thuế, được cấp mã số thuế thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ thực hiện nghĩa vụ khấu trừ thuế tại nguồn.

Cụ thể, ngay sau khi ký hợp đồng, doanh nghiệp cần thông báo cho cơ quan thuế địa phương trong vòng 20 ngày làm việc.

Việc này không chỉ giúp xác định rõ trách nhiệm của từng bên mà còn đảm bảo rằng các khoản thuế liên quan được kê khai và nộp đầy đủ, giảm thiểu rủi ro bị truy thu và phạt hành chính sau này.

Doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng hợp đồng có điều khoản minh bạch về nghĩa vụ thuế, đồng thời đào tạo đội ngũ kế toán, kiểm soát nội bộ để xử lý kịp thời các thủ tục kê khai theo quy định.

(*) Lưu ý: Nếu nhà thầu nước ngoài thực hiện nhiều hợp đồng tại cùng một thời điểm, nếu có một hợp đồng đủ điều kiện theo quy định và nhà thầu nước ngoài đăng ký nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thì các hợp đồng khác cũng phải thực hiện nộp thuế theo phương pháp nhà thầu nước ngoài đã đăng ký. Các nhà thầu nước ngoài sẽ nộp thuế TNDN ở mức thuế suất là 20% trên lợi nhuận thuần.

Phương pháp ấn định tỷ lệ

Phương pháp ấn định tỷ lệ cho phép tính thuế GTGT và thuế thu nhập doanh nghiệp trực tiếp trên tổng doanh thu của giao dịch mà không cần đăng ký kê khai thuế chi tiết như trong phương pháp khấu trừ.

Thay vào đó, thuế GTGT và TNDN sẽ do bên Việt Nam khấu trừ theo các tỷ lệ được ấn định trên tổng doanh thu tính thuế. Các tỷ lệ này thay đổi tùy thuộc vào hoạt động do nhà thầu nước ngoài thực hiện. Thuế GTGT do bên Việt Nam khấu trừ thường được coi là khoản thuế GTGT đầu vào được khấu trừ trong tờ khai thuế GTGT của bên Việt Nam.

Đây là một lựa chọn giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, đặc biệt đối với các giao dịch có giá trị lớn hoặc có tính chất giao dịch lặp đi lặp lại.

Tuy nhiên, doanh nghiệp cần thận trọng khi lựa chọn phương pháp này vì nó có thể không phản ánh chính xác chi phí thực tế của giao dịch. Việc tính theo tỷ lệ cố định có thể dẫn đến tình trạng nộp thuế vượt mức so với mức thuế suất áp dụng nếu doanh nghiệp có nhiều chi phí hợp lý cần được khấu trừ.

Vì vậy, doanh nghiệp nên tiến hành phân tích cẩn thận doanh thu và chi phí để đánh giá lợi ích khi áp dụng phương pháp ấn định tỷ lệ.

Phương pháp hỗn hợp

Phương pháp hỗn hợp kết hợp những ưu điểm của hai phương pháp trên, cho phép doanh nghiệp áp dụng khấu trừ thuế đối với một số khoản nhất định trong khi tính thuế trực tiếp trên tổng doanh thu của các khoản khác.

Đây là lựa chọn tối ưu đối với các giao dịch phức tạp, đặc biệt khi hợp đồng có sự kết hợp giữa cung cấp hàng hóa và dịch vụ. Áp dụng phương pháp hỗn hợp đòi hỏi doanh nghiệp phải có hệ thống kế toán và quản lý thuế hiện đại, đảm bảo việc phân tách rõ ràng các loại giao dịch và xác định tỷ lệ thuế áp dụng cho từng phần.

Để áp dụng phương pháp hỗn hợp, các nhà thầu nước ngoài cần phải đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

• Có cơ sở thường trú hoặc là đối tượng cư trú thuế tại Việt Nam.
• Thời hạn kinh doanh tại Việt Nam theo hợp đồng nhà thầu, hợp đồng nhà thầu phụ từ 183 ngày trở lên.
• Tổ chức hạch toán kế toán theo các quy định của pháp luật về kế toán và hướng dẫn của Bộ tài chính.

Doanh nghiệp cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia tư vấn thuế để xác định xem phần nào của giao dịch nên khấu trừ theo phương pháp và phần nào được tính theo tỷ lệ, qua đó tối ưu hóa nghĩa vụ thuế và giảm thiểu rủi ro phát sinh từ sai sót trong kê khai.

Lời khuyên cho doanh nghiệp

Trước khi lựa chọn phương pháp nộp thuế nhà thầu nước ngoài, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá tổng thể giao dịch xuyên biên giới của mình, từ đó phân tích kỹ các yếu tố như giá trị giao dịch, chi phí hợp lý, và mức độ phức tạp của hợp đồng.

Việc tham vấn với các chuyên gia tư vấn thuế là cần thiết để xác định phương pháp áp dụng phù hợp, đồng thời doanh nghiệp cũng nên đầu tư vào các giải pháp công nghệ nhằm tự động hóa quy trình kê khai và nộp thuế.

Điều này không chỉ đảm bảo tính chính xác mà còn giúp giảm bớt gánh nặng hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh mẽ.

Lời kết

Chính sách thuế nhà thầu nước ngoài được thiết lập nhằm đảm bảo rằng các giao dịch phát sinh tại Việt Nam từ các dịch vụ xuyên biên giới được quản lý chặt chẽ và góp phần bảo vệ nguồn thu ngân sách quốc gia.

Theo quy định, nếu nhà thầu nước ngoài không đăng ký nộp thuế trực tiếp tại Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam sử dụng dịch vụ sẽ phải thực hiện khấu trừ và nộp thuế thay cho đối tác. Cơ chế này giúp đảm bảo tính minh bạch trong việc thu thuế từ các giao dịch xuyên biên giới, đồng thời góp phần ngăn chặn các hành vi trốn thuế.

Tuy nhiên, các chuyên gia thuế cũng chỉ ra rằng, việc áp dụng cơ chế này đòi hỏi doanh nghiệp phải tuân thủ quy trình kê khai và nộp thuế khá phức tạp. Đối với một số doanh nghiệp, thủ tục hành chính liên quan có thể tạo ra áp lực trong công tác quản lý thuế, đặc biệt khi quy mô giao dịch và số lượng hợp đồng phát sinh là lớn.

Mặt khác, đối với các đối tác nước ngoài đã đăng ký nộp thuế tại Việt Nam, quy trình được đơn giản hóa hơn, qua đó giúp giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp.

Do đó, hiệu quả của chính sách phụ thuộc vào cách thức áp dụng cụ thể của từng doanh nghiệp và đặc thù của các giao dịch xuyên biên giới. Các cơ quan chức năng và doanh nghiệp đang theo dõi sát sao quá trình thực hiện nhằm có những điều chỉnh kịp thời, giúp cân bằng giữa việc bảo vệ nguồn thu ngân sách và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh.

(*) Tài liệu tham khảo từ Sổ tay thuế 2024 của PwC Việt Nam