Thủy sản đánh bắt đứng trước nguy cơ bị cấm xuất khẩu vào Hoa Kỳ

Cục Quản lý đại dương và khí quyển, Bộ Thương mại Hoa Kỳ vừa ra thông báo về phán quyết sơ bộ không công nhận tương đồng các biện pháp quản lý và bảo tồn thú biển của Việt Nam đối với 12 nghề khai thác hải sản, theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP).

Với phán quyết này, nhiều loại thủy sản đánh bắt của Việt Nam sẽ nằm trong diện bị ảnh hưởng, có thể kể đến như cá ngừ, cá kiếm, cá mú, cua, mực.

Lý do được phía Hoa Kỳ đưa ra là bởi chưa có sự đảm bảo mang tính chắc chắn rằng Việt Nam triển khai các giải pháp hạn chế gây sát thương hoặc đánh bắt không có chủ ý đối với các loài thú biển và không đảm bảo sự tương thích đối với những biện pháp và quy định của Hoa Kỳ.

Nước này đánh giá, Việt Nam mới chỉ dự kiến một số giải pháp nhằm giám sát thú biển bị đánh bắt chứ chưa ban hành quy định cụ thể.

Phía Hoa Kỳ đề nghị Việt Nam khẩn trương bổ sung bằng chứng và tiến độ thực hiện quản lý đối với thủy sản đánh bắt trên cơ sở đảm bảo tương thích với quy định của Hoa Kỳ trước tháng 4/2025. Sau đó, Hoa Kỳ sẽ đưa ra kết luận cuối cùng vào ngày 30/11/2025.

Nếu Hoa Kỳ tiếp tục giữ nguyên kết luận như phán quyết sơ bộ, các loại thủy sản đánh bắt có nguồn gốc từ 12 nghề khai thác hải sản không được công nhận tương thích sẽ bị cấm xuất khẩu sang Hoa Kỳ kể từ năm 2026.

Ngoài ra, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó tổng thư ký VASEP, cho biết thêm, Hoa Kỳ còn có kế hoạch mở rộng chương trình giám sát thủy sản nhập khẩu, đi kèm với nhiều yêu cầu về cung cấp thông tin hơn, qua đó làm phát sinh thêm đáng kể chi phí tuân thủ cho các nhà xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

“Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất đối với thủy sản Việt Nam với kim ngạch nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam đạt 1,8 tỷ USD năm 2024. Nếu không giải quyết kịp thời các vấn đề, việc xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ cũng như uy tín ngành hàng thủy sản Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng”, đại diện VASEP nhấn mạnh.

Báo cáo với Bộ Nông nghiệp và môi trường, ông Nam đề nghị thành lập tổ công tác nhằm rà soát hồ sơ đăng ký tương đương đối với nghề khai thác thủy sản và lên kế hoạch phù hợp nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý, bảo vệ thú biển theo định hướng của phía Hoa Kỳ.

Đồng thời, làm công tác ngoại giao đề nghị Hoa Kỳ gia hạn thêm thời gian cung cấp bằng chứng, thay vì thời hạn 1/4/2025 như hiện tại.

Trước đó, năm 2017, thủy sản đánh bắt của Việt Nam bước vào thời kỳ khó khăn do chính thức bị phía Liên minh châu Âu (EU) đưa cảnh cáo “thẻ vàng” về việc khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Kể từ đó đến nay, công tác gỡ thẻ vàng IUU được Nhà nước hết sức quan tâm, phối hợp với địa phương và doanh nghiệp, ngư dân triển khai nhiều giải pháp. Tuy nhiên, gần tám năm đã trôi qua, Việt Nam vẫn chưa gỡ được thẻ vàng IUU.