Tránh rủi ro từ thuế, doanh nghiệp giảm phụ thuộc lợi thế giá rẻ

Dù đối mặt với áp lực về thuế đối ứng của Mỹ, 7 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang Mỹ vẫn tăng hơn 10%, từ 4,9 tỷ USD lên 5,5 tỷ USD.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó chủ tịch Hiệp hội mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (Hawa), khẳng định Mỹ vẫn là thị trường quan trọng nhất đối với ngành gỗ Việt Nam cả trong ngắn hạn và dài hạn. Do đó, ông cho rằng, doanh nghiệp không nên vội vàng tìm kiếm các thị trường khác vì lo ngại thuế đối ứng.

"Dù có thuế đối ứng hay không, Mỹ vẫn được đánh giá là thị trường vô cùng ổn định so với các thị trường khác", ông Phương nói tại hội thảo trực tuyến “Chính sách thương mại quốc tế mới của Mỹ: Dự đoán chuỗi cung ứng toàn cầu và cách thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam”, do Tạp chí Doanh nhân Sài Gòn phối hợp cùng Viện Sáng kiến Việt Nam tổ chức mới đây.

Doanh nghiệp không quá lo lắng

Theo thông tin từ Phó chủ tịch Hawa, những năm qua, ngành gỗ Việt Nam đã khẳng định được thương hiệu, có vị thế rất tốt tại thị trường Hoa Kỳ. Đặc biệt, Việt Nam đang là thị trường cung cấp đồ nội thất bằng gỗ lớn nhất cho Hoa Kỳ. Vì vậy, khi thuế đối ứng chính thức có hiệu lực, thuế sẽ được chia sẻ bởi nhà sản xuất, nhà nhập khẩu và nhà bán lẻ nhằm duy trì chuỗi cung ứng. Những yếu tố đó sẽ giúp cho đồ gỗ Việt Nam vẫn có thể vào thị trường Hoa Kỳ và duy trì được thị trường này.

Đặc biệt, nhằm góp phần làm giảm sự chênh lệch trong cán cân thương mại đồ gỗ nói riêng và hàng hóa nói chung giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, thời gian gần đây, ngành gỗ Việt Nam đã tăng mạnh nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Hoa Kỳ.

Cụ thể mới đây, các doanh nghiệp Việt đã ký loạt thỏa thuận ghi nhớ trị giá gần 3 tỷ USD để mua hàng hóa Mỹ, bao gồm lâm sản. Điều này có lợi cho chứng minh xuất xứ cũng như góp phần giảm chênh lệch thâm hụt thương mại hai nước.

Trong khi đó, số liệu từ Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFORES), 7 tháng đầu năm, nhập khẩu gỗ tròn và gỗ xẻ từ Hoa Kỳ của Việt Nam đạt hơn 800.000 mét khối, trị giá trên 320 triệu USD, cả lượng và giá trị nhập khẩu đều vượt so với năm 2024. Điều này khẳng định thiện chí của các doanh nghiệp gỗ Việt Nam trong việc góp phần giảm xuất siêu vào thị trường Hoa Kỳ, đồng thời chia sẻ khó khăn với các doanh nghiệp gỗ Hoa Kỳ vì các loại gỗ nguyên liệu của họ đang gặp khó khăn khi xuất khẩu vào các thị trường khác.

"Với mức thuế 20%, các doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam vẫn có sự lạc quan nhất định về thị trường Hoa Kỳ", ông Phương nói và nhấn mạnh, sự phát triển của ngành gỗ phụ thuộc vào ba yếu tố: lực lượng lao động có tay nghề, nguồn cung ứng nguyên vật liệu và chính sách của Nhà nước trong phát triển ngành nghề và xử lý các vấn đề thương mại.

Theo vị chuyên gia, chi phí lao động ngành gỗ tại Việt Nam hiện vào khoảng 400 USD/tháng, thấp hơn so với Trung Quốc và đặc biệt thấp hơn nhiều so với mức lương lên tới 4.000 USD/tháng tại Mỹ, tạo ra lợi thế trong ngắn hạn. Tuy nhiên, về lâu dài, thu nhập của người lao động sẽ phải tăng lên, có thể đạt 600 - 1.000 USD trong vòng 3 - 5 năm tiếp theo. Do đó, các doanh nghiệp ngành gỗ buộc phải chuẩn bị cân đối giữa nhu cầu thị trường và năng lực nguồn lực trong nước.

Cũng là ngành có tỷ trọng xuất khẩu lớn sang Mỹ, tăng trưởng kim ngạch dệt may sang thị trường này trong 7 tháng đầu năm tăng hơn 15%, từ 8,95 tỷ USD lên 10,3 tỷ USD.

Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Việt Thắng Jeans, kiêm phó chủ tịch Hội dệt may thời trang TP.HCM, cho biết, thuế đối ứng chỉ ảnh hưởng chủ yếu đến một số doanh nghiệp tập trung xuất khẩu vào thị trường Mỹ, trong khi đó phần lớn doanh nghiệp có 2 - 3 thị trường và chia sẻ chi phí thuế với các đối tác.

"Tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ đang rất khả quan, riêng xuất khẩu trực tuyến qua Amazon, ngành dệt may ước tăng tới 53% trong nửa đầu năm", ông Việt thông tin.

Trong báo cáo gần đây về ngành dệt may của Chứng khoán Shinhan Việt Nam (SSV), đơn vị này nhận định, mức thuế chung 20% - thấp hơn Trung Quốc, Ấn Độ và ngang với Bangladesh hay Indonesia - giúp dệt may Việt Nam không chịu ảnh hưởng quá tiêu cực và hoàn toàn đủ khả năng giữ vững thị phần tại Mỹ trong ngắn hạn. Thực tế, nửa đầu năm, nhiều doanh nghiệp dệt may như TNG, SGI, May Sông Hồng, Gilimex... đã tuyển thêm hàng trăm lao động để đáp ứng các đơn hàng sang thị trường Mỹ.

Doanh nghiệp Việt vẫn cần phải cải thiện nhiều vấn đề

Dù triển vọng xuất khẩu sang thị trường Mỹ của ngành gỗ hay may mặc vẫn khá ổn định nhưng theo các chuyên gia, các doanh nghiệp Việt vẫn cần phải thay đổi, cải thiện nhiều vấn đề để thích ứng tốt hơn. Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó chủ tịch Hawa khuyến nghị các doanh nghiệp ngành gỗ nên tập trung đầu tư những khâu giá trị gia tăng cao, thị trường ngách. Thậm chí, dịch chuyển chuỗi cung ứng càng gần khách hàng càng tốt.

"Các doanh nghiệp có thể tận dụng cơ hội vừa sản xuất vừa tham gia lắp đặt, thậm chí thiết kế và phân phối ngay tại Mỹ để phát triển bền vững", ông Phương nêu ý tưởng.

Trong khi đó, ông Phạm Văn Việt lưu ý các doanh nghiệp dệt may cần nâng cao khả năng dự báo biến động thị trường và chủ động hơn đầu vào.

Chuyên gia này cũng nhấn mạnh, trong thời gian tới, ngành dệt may sẽ tiếp tục chuyển đổi công nghệ. Trước đây, nhờ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) từ khâu thiết kế, kho thông minh đến dây chuyền sản xuất, năng suất của ngành dệt may đã tăng gấp ba lần dù sử dụng ít lao động hơn.

Về lâu dài, để giảm áp lực phụ thuộc vào thị trường Mỹ, ông Việt khuyến nghị các doanh nghiệp thực hiện chiến lược nội địa hóa, hợp tác trong khu vực ASEAN để thay đổi chuỗi cung ứng, đồng thời phát triển thị trường nội địa và xây dựng thương hiệu ngay tại Việt Nam.

"Dù bước đầu khó khăn, điều này sẽ giúp tăng khả năng cạnh tranh vào thị trường Mỹ", ông nói.

Giáo sư Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana, thành viên Sáng lập Mạng lưới sáng kiến Việt Nam, cho rằng trong bối cảnh dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam nên cân nhắc xây dựng một chiến lược kết hợp giữa “Made in Vietnam” và “Assembled in USA”, tức là khâu sản xuất được thực hiện tại Việt Nam, còn khâu lắp ráp, hoàn thiện và đóng gói sẽ diễn ra tại Mỹ.

Mặc khác, chuyên gia nhấn mạnh Mỹ đặc biệt quan tâm đến những mặt hàng mang tính chiến lược, liên quan đến an ninh quốc gia, do đó doanh nghiệp Việt Nam nên tập trung vào các mặt hàng phi chiến lược nhằm giảm rủi ro khi thâm nhập thị trường này.

"Mỹ đưa ra nhiều yêu cầu khắt khe về tuân thủ, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có hệ thống thông tin minh bạch, thậm chí có thể ứng dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc sản phẩm", ông nói và nhấn mạnh, trong nhiều trường hợp, nếu doanh nghiệp xây dựng được hệ thống quản trị minh bạch, bài bản, họ có thể được hưởng một số ngoại lệ nhất định tại thị trường Mỹ.

Về chiến lược thâm nhập thị trường Mỹ, giáo sư Trần Ngọc Anh cho rằng doanh nghiệp cần xác định và tập trung vào thị trường ngách, tránh cạnh tranh bằng giá vì rủi ro rất lớn.

“Đây cũng là lúc doanh nghiệp Việt Nam phải tạo dựng thương hiệu, xây dựng giá trị riêng cùng với câu chuyện và văn hóa đằng sau sản phẩm, thay vì chỉ dựa vào lợi thế giá rẻ”, ông khẳng định.

Cũng theo chuyên gia này, trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao năng lực tổng thể. Trong đó, một yếu tố quan trọng là phải có đội ngũ pháp lý và quan hệ Chính phủ ngay tại Mỹ để kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh. Bởi lẽ, các chuyên gia am hiểu sâu sắc thị trường Mỹ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng những chương trình hỗ trợ thiết thực, giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường này hiệu quả hơn.