Không giống như hầu hết các nước đang phát triển, Việt Nam đã cố gắng duy trì tăng trưởng kinh tế trong những năm khó khăn nhất của đại dịch.
Mặc dù tốc độ tăng trưởng trung bình chậm lại, và các nhóm và cá nhân dễ bị tổn thương đã có những giai đoạn rất khó khăn, Viêt Nam đã tránh được sự đảo ngược tiến độ phát triển con người.
Giá trị Chỉ số Phát triển con người (HDI) của Việt Nam là 0,703 vào năm 2021, về cơ bản không thay đổi so với năm 2019 (0,704). Trên toàn cầu, Việt Nam đã tăng hai bậc trong bảng xếp hạng, từ 117/189 quốc gia, vùng lãnh thổ vào năm 2019, lên 115/191 vào năm 2021.
Đây là nhận định của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Lễ công bố Báo cáo Phát triển con người (HDR) toàn cầu 2021/22, với chủ đề “Thời đại bất định, cuộc sống bất an: Xây dựng tương lai trong một thế giới đang chuyển đổi”.
UNDP cho biết Việt Nam thuộc vào Nhóm Phát triển con người cao từ năm 2019. HDI dựa trên tổng thu nhập quốc dân trên đầu người, tuổi thọ trung bình và số năm đi học trung bình, đưa ra một thước đo tổng quát về sự phát triển của con người.
Việt Nam đã đạt được tiến bộ ổn định trong cả ba khía cạnh của HDI kể từ những năm 1990. Tốc độ gia tăng HDI chậm lại trong thập kỷ qua, chủ yếu là do Việt Nam đã là nước giàu hơn với mức tuổi thọ và trình độ học vấn tương đối cao so với mức thu nhập.
Chỉ số Bất bình đẳng giới của Việt Nam (GII) – đo lường sự sụt giảm phát triển con người do bất bình đẳng giữa nam và nữ, tiếp tục được cải thiện vào năm 2021. GII của Việt Nam là 0,296, xếp hạng 71/170.
GII cũng xem xét sức khỏe sinh sản, trao quyền và sự tham gia vào lực lượng lao động. Theo báo cáo, Việt Nam thực hiện tốt các khía cạnh về giảm tỉ lệ tử vong mẹ, tăng tỉ lệ đi học của trẻ em gái, và phụ nữ tham gia lực lượng lao động, nhưng tỷ lệ đại diện của phụ nữ trong quốc hội vẫn còn thấp.
GS. Jonathan Pincus, chuyên gia kinh tế cao cấp của UNDP, tại Lễ công bố Báo cáo phát triển con người tại Hà Nội.Tại lễ công bố báo cáo, GS. Jonathan Pincus, chuyên gia kinh tế cao cấp của UNDP, đánh giá Việt Nam có đủ khả năng để khôi phục đà phát triển đã bị mất đi do Covid-19, và quản lý những bất ổn liên quan đến các cuộc khủng hoảng phân tầng được mô tả trong HDR.
Việc triển khai nhanh chóng và phổ cập vaccine đã giúp đưa cuộc sống trở lại bình thường và giảm áp lực cho các bệnh viện, trạm y tế và trường học. Chính sách linh hoạt và thích ứng của Chính phủ đã giúp các ngành như du lịch và vận tải có thể phục hồi ấn tượng vào năm 2022, ông cho hay.
UNDP cũng lưu ý rằng Việt Nam sẽ có nhiều thách thức trong thời gian tới, trong đó, biến đổi khí hậu là thách thức lớn nhất, làm di dời người dân và sinh kế của họ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức độ phát triển con người ở những khu vực dễ bị tổn thương nhất bởi biến đổi khí hậu.
Bên cạnh đó, sự phát triển kinh tế của Việt Nam phụ thuộc vào xu hướng tăng trưởng ở phần còn lại của thế giới. Khủng hoảng ở châu Âu, giá cả tăng cao và sự gián đoạn đối với các mô hình thương mại toàn cầu là những nguyên nhân quan trọng gây ra sự không chắc chắn.
UNDP khuyến nghị Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng, giáo dục, đào tạo và nghiên cứu để nâng cao khả năng chống chịu của quốc gia, và năng lực điều chỉnh nhanh chóng và linh hoạt trong bối cảnh toàn cầu đang thay đổi.
Điều quan trọng là, hệ thống bảo trợ xã hội của Việt Nam cần được hiện đại hóa để giúp mọi người dân có thể ứng phó được với rủi ro kinh tế và thiên tai, và duy trì mức sống ngay cả trong thời kỳ khó khăn nhất.
Kinh nghiệm từ đại dịch Covid-19 đã cho thấy có những điểm yếu trong hệ thống trợ giúp xã hội và bảo trợ xã hội. Việc số hóa đăng ký và cung cấp trợ giúp xã hội, và dựa trên chứng minh nhân dân thay vì nơi cư trú tại địa phương sẽ giúp hệ thống phản ứng công bằng và nhanh chóng hơn trong những thời điểm rủi ro gia tăng.
