7 sáng kiến giúp Việt Nam hạn chế chảy máu chất xám

Từng khởi nghiệp hơn 25 dự án có lãi, ông Marc Kramer, giảng viên cao cấp môn khởi nghiệp tại Đại học VinUni nhìn nhận, với nguồn nhân lực trẻ, tài năng và nhiệt huyết, Việt Nam có nhiều tiềm năng để trở thành một Singapore thứ hai trong tương lai. 

Tuy nhiên, hiện tượng chảy máu chất xám là một trong những vấn đề lớn, đã và đang kéo tụt đà phát triển của đất nước.

Với những trăn trở đó, ông Marc đề xuất một số sáng kiến nhằm giữ chân các nhân tài ở lại Việt Nam.

Đầu tiên là ý tưởng "các tập đoàn đầu tư vốn để sinh viên kinh doanh". Không giống như việc trao giải thưởng cho những đội thi xuất sắc ở các cuộc thi khởi nghiệp, ý tưởng này tập trung vào việc đầu tư vốn cho sinh viên thực hiện những dự án tạo doanh thu do chính các tập đoàn nghĩ ra.

Khi có những ý tưởng tạo doanh thu mới, các doanh nghiệp có doanh thu từ 10 triệu USD trở lên có thể đầu tư một lượng vốn kinh doanh với lãi suất thấp (nếu cần) để các sinh viên đại học và sau đại học có cơ hội triển khai.

Mỗi nhóm này sẽ bao gồm sinh viên thuộc các chuyên ngành khác nhau như: quản lý, tiếp thị, truyền thông, kỹ thuật, kho vận và khoa học máy tính…

Khi làm việc ở những dự án đó, sau khi tốt nghiệp, những sinh viên này không chỉ tích lũy được kinh nghiệm làm việc mà còn có sẵn cơ hội làm việc toàn thời gian. Thậm chí, dựa trên ý tưởng này, họ còn có cơ hội bắt đầu xây dựng một doanh nghiệp mới do chính họ sở hữu một phần vốn.

Sáng kiến thứ hai là khuyến khích sinh viên làm việc với các nhà đầu tư mạo hiểm nước ngoài. Khi các nhà đầu tư nước ngoài từ Mỹ, Canada và các quốc gia phát triển khác đầu tư mạo hiểm vào các dự án tại Việt Nam, họ có thể phối hợp với các nguồn lực khác trong nước để xây dựng những nhóm sinh viên đến từ các lĩnh vực chuyên môn khác nhau tham gia vào thực thi.

Nguồn vốn đầu tư này khi đổ vào Việt Nam sẽ tồn tại lâu hơn so với hầu hết các quốc gia công nghiệp khác.

Thứ ba là sáng kiến Chính phủ trao cơ hội cho sinh viên làm việc trong các dự án nhà nước. Chính phủ có thể phát triển một danh sách dự án có khả năng tạo ra doanh thu. 

Đây có thể là những dự án do Chính phủ đảm nhiệm hoặc hoặc cấp phép cho tư nhân đảm nhiệm nhưng không muốn tuyển dụng thêm nhân viên. Thay vào đó, họ sẽ thuê các nhà lãnh đạo dự án có kinh nghiệm thu hút các cử nhân và kĩ sư tài năng. 

Mỗi dự án sẽ kéo dài ít nhất một năm và không vượt quá năm năm trong trường hợp các dự án này yêu cầu thời gian chuẩn bị và triển khai lâu hơn.

Thứ tư là sáng kiến giảm thuế cho các doanh nghiệp tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp. Sáng kiến này đề xuất khấu trừ 50% lương của nhân viên trong thu nhập chịu thuế cho các công ty thuê tân cử nhân, kĩ sư mới tốt nghiệp và giữ họ làm việc tại công ty ít nhất trong vòng ba năm.

Đây là khoảng thời gian đủ để các nhân viên mới bổ sung kiến thức, kinh nghiệm phù hợp với văn hóa doanh nghiệp của công ty.

Thứ năm là xây dựng ra một trung tâm cơ hội tương lai. Sáng kiến này đề xuất Việt Nam xây dựng một trung tâm hợp tác công - tư, chuyên nghiên cứu những cơ hội, xu hướng kinh doanh tương lai và cách thức để Việt Nam có thể tham gia vào các xu hướng đó.

Trung tâm này sẽ thu hút vốn đầu tư từ các nhà đầu tư thiên thần, nhà đầu tư rủi ro và các doanh nghiệp trên toàn thế giới.

Bên cạnh đó, Việt Nam có thể xây dựng một văn phòng theo dõi các loại tài sản công nghiệp, thương mại và những ý tưởng mới có thể sử dụng và tối ưu nguồn lực của cộng đồng các doanh nghiệp quốc gia và tài năng của những tân cử nhân và tân kĩ sư.

Ngoài ra, trung tâm này sẽ cung cấp thông tin cho các trường đại học về những vấn đề mà thị trường đang quan tâm, từ đó xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp cho sinh viên trong tương lai.

Thứ sáu là thành lập nhóm tư vấn Việt Nam. Sau khi tốt nghiệp các trường đại học trong nước và nước ngoài, bất kì tân cử nhân và tân kĩ sư nào cũng có thể tham gia nhóm tư vấn Việt Nam. Người tham gia sẽ cung cấp các thông tin như hình ảnh, kĩ năng chuyên môn, bằng đại học cũng như những kinh nghiệm mà họ sở hữu.

Dựa vào những thông tin này, các doanh nghiệp trong phạm vi cả nước có thể thuê các tân cử nhân làm việc cho các dự án, hay xây dựng một đội ngũ nhân sự mới sau một khoảng thời gian khó khăn.

Những công ty thuê các nhân sự này sẽ được khấu trừ 25% thuế trên mức lương nhân viên trong khoảng hơn một năm và được khấu trừ thuế 50% trong hai năm.

Ý tưởng cuối cùng là thành lập hiệp hội vốn tư vấn Việt Nam. Theo đó, hiệp hội sẽ có một trang thông tin điện tử để các doanh nhân có thể cung cấp thông tin. 

Các nhà đầu tư thiên thần và bất kỳ một đội ngũ nào muốn bắt đầu xây dựng một nhóm nhà đầu tư thiên thần ở Việt Nam có thể điền thông tin vào và bắt đầu xây dựng đội ngũ nhân viên.