Bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng

Nghị định 232/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành ngày 26/8, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chính sách điều hành thị trường vàng, khi bãi bỏ khoản 3 Điều 4 Nghị định 24/2012/NĐ-CP – quy định về cơ chế Nhà nước độc quyền trong việc sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để tạo vàng miếng.

Với việc sửa đổi, sản xuất vàng miếng không còn là độc quyền nhà nước mà trở thành lĩnh vực kinh doanh có điều kiện. Doanh nghiệp và ngân hàng thương mại có thể được cấp phép nếu đáp ứng tiêu chuẩn tài chính, năng lực vận hành và tuân thủ pháp luật.

Cụ thể, doanh nghiệp muốn được cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng và có giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng. Đối với ngân hàng thương mại, con số này là 50.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, cả hai đều phải không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, các kiến nghị có thời hạn thực hiện tại kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có);

Đồng thời có quy định nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng bao gồm những nội dung cơ bản như quy trình nhập nguyên liệu; quy trình sản xuất vàng miếng; quy trình giám sát sản xuất; quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Việc sản xuất vàng miếng giờ đây sẽ do nhiều bên thực hiện, nhưng vẫn nằm trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ với sự giám sát trực tiếp của Ngân hàng Nhà nước.

Đây là sự thay đổi lớn sau nhiều năm thị trường vàng miếng trong nước chỉ do SJC – đơn vị được ủy quyền bởi Ngân hàng Nhà nước – đảm nhiệm sản xuất.

Theo định nghĩa mới tại nghị định, vàng miếng là sản phẩm vàng được dập thành miếng, có đóng chữ, số chỉ khối lượng, chất lượng, có ký mã hiệu của doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho phép sản xuất; vàng miếng do Ngân hàng Nhà nước tổ chức sản xuất trong từng thời kỳ.

Đồng thời, quy định mới cũng siết chặt quản lý đối với các giao dịch mua bán vàng. Cụ thể, từ nay, giao dịch vàng có giá trị từ 20 triệu đồng/ngày trở lên buộc phải thanh toán qua tài khoản ngân hàng. Quy định này nhằm tăng tính công khai, minh bạch trong giao dịch mua, bán vàng, trong khi không làm phát sinh thêm nghĩa vụ của khách hàng.

Trách nhiệm của các tổ chức tham gia thị trường cũng được mở rộng. Doanh nghiệp, ngân hàng được phép sản xuất vàng miếng phải công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng của sản phẩm, chịu trách nhiệm trước phát luật về chất lượng sản phẩm, lưu trữ đầy đủ dữ liệu sản xuất và kết nối thông tin với Ngân hàng Nhà nước.

Đối với hoạt động mua bán, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng phải niêm yết công khai giá mua – bán vàng miếng, không được kinh doanh thông qua đại lý ủy nhiệm và phải đảm bảo lưu trữ đầy đủ dữ liệu giao dịch, thông tin khách hàng, cũng như xây dựng hệ thống công nghệ để truyền tải dữ liệu tới Ngân hàng Nhà nước.

Việc yêu cầu sử dụng hóa đơn điện tử và lưu trữ giao dịch vàng nguyên liệu cũng được áp dụng đối với các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Động thái này cho thấy cơ quan quản lý đang từng bước kiểm soát toàn bộ chuỗi hoạt động từ nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng, tạo ra hệ thống dữ liệu liên thông phục vụ quản lý và thanh tra.

Tuy nới rộng cánh cửa cho thị trường, nhưng chính sách mới vẫn đặt trọng tâm vào kiểm soát rủi ro. Việc thay đổi cụm từ "tổ chức tín dụng" thành "ngân hàng thương mại" trong các quy định cho thấy định hướng rõ ràng chỉ cho phép các định chế có năng lực tài chính lớn, cơ sở hạ tầng vững chắc tham gia chuỗi sản xuất vàng miếng.