Tại Hội nghị phát triển thị trường vốn mới đây, chuyên gia của World Bank (Ngân hàng Thế giới) Zafer Mustafaeglu đánh giá Việt Nam đang bắt kịp với các quốc gia trong khu vực về quy mô thị trường tài chính, cho thấy những bằng chứng rõ ràng về những nỗ lực liên tục của Chính phủ nhằm cải thiện môi trường thuận lợi cho thị trường.
Các nỗ lực này thông qua các định hướng chính sách, quy định và rất nhiều diễn đàn nhằm nâng cao nhận thức và sự đồng thuận về phát triển thị trường.
“Việt Nam có khát vọng trở thành quốc gia thu nhập trung bình ở ngưỡng cao vào năm 2035 và quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, nên chúng ta có thể kỳ vọng chất lượng và chiều sâu của khu vực tài chính ít nhất cũng phải ngang bằng với các quốc gia so sánh”, vị Giám đốc khối nghiệp vụ về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, khu vực Đông Á – Thái Bình Dương của World Bank, khẳng định.
Theo ông, quy mô thị trường của Việt Nam đã trở nên quá lớn để ở lại nhóm thị trường cận biên, khi thị trường cổ phiếu đã có trọng số trên 30% trong chỉ số thị trường cận biên toàn cầu của MSCI.
Nâng cấp thành thị trường mới nổi không chỉ đem lại cải thiện về chất lượng mà còn thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế thứ hạng lớn đến Việt Nam.
Đơn cử, trên thị trường cổ phiếu, nâng cấp thành thị trường mới nổi có thể mang đến thêm 10 tỷ USD đầu tư gián tiếp mới cho Việt Nam, trong đó riêng năm đầu tiên có thể tiếp nhận thêm từ 2 – 5 tỷ USD.
Các yếu tố thiết lập nền tảng thị trường vững chắc
Theo đại diện World Bank, Việt Nam cần có nền tảng vững chắc để thị trường hoạt động hiệu quả, từ đó có thể đạt được những kết quả đầy hứa hẹn trên. Theo đó, Việt Nam cần quan tâm sát sao 6 yếu tố của nền tảng thị trường.
Thứ nhất là thể chế - những thể chế tạo ra chính sách, ban hành quy định, thực hiện chức năng giám sát và thực thi hiệu lực.
“Quy định không nên quá chặt chẽ làm cản trở sự phát triển của thị trường, nhưng cũng không nên quá lỏng lẻo để những cá nhân xấu và tác nhân xấu trên thị trường lợi dụng trục lợi một cách cách không công bằng. Giám sát hiệu quả và thực thi hiệu quả chính là chìa khóa”, vị chuyên gia phân tích.
Ông Zafer Mustafaeglu, Giám đốc khối nghiệp vụ về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, khu vực Đông Á – Thái Bình Dương, World Bank. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.Thứ hai là hạ tầng, với điều quan trọng là giao dịch và thanh toán hiệu quả, an toàn. Thị trường cần nền tảng để thu thập và chia sẻ thông tin một cách đáng tin cậy, kịp thời, bao gồm thông tin về chứng khoán, doanh nghiệp, giá cả và giao dịch.
Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, tổ chức đánh giá định mức tín nhiệm là một phần quan trọng của hạ tầng thông tin, theo đó, Việt Nam nên thúc đẩy đánh giá định mức tín nhiệm.
Ba yếu tố tiếp theo là bên phát hành, nhà đầu tư và tổ chức trung gian.
Đối với bên phát hành, chính sách cần tạo thuận tiện cho tất cả loại hình doanh nghiệp đều có thể huy động vốn trên thị trường vốn thông qua các kênh phù hợp, một cách lành mạnh, an toàn, hiệu quả.
Trong khi đó, nhà đầu tư chính là máu đưa oxi đến các bộ phận của thị trường, bảo vệ nhà đầu tư là ưu tiên hàng đầu trong các quy định về chứng khoán.
Điều lưu ý là không phải tất cả các loại chứng khoán đều phù hợp với mọi nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư cá nhân. Một số loại chứng khoán, ví dụ như trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, cần được duy trì trong thị trường chuyên nghiệp hoặc đòi hỏi trình độ cao hơn.
Do đó, Việt Nam có thể thắt chặt định nghĩa về nhà đầu tư chuyên nghiệp, để ngăn ngừa các nhà đầu tư thiếu kiến thức và kỹ năng phân tích mua chứng khoán.
Thông thường, các quỹ đầu tư hoặc quỹ tín thác đóng vai trò hữu ích trong việc tập hợp các khoản tiết kiệm và đầu tư chúng một cách chuyên nghiệp.
Theo ông Zafer Mustafaeglu, đưa định mức tín nhiệm vào cân nhắc khi ra quyết định đầu tư cũng là yếu tố rất quan trọng. Chính phủ có thể cân nhắc về áp dụng định mức tín nhiệm vào các quy định về đầu tư của quỹ bảo hiểm, hưu trí và quỹ tương hỗ.
Về tổ chức trung gian, trung gian chứng khoán là một hoạt động đòi hỏi phải được cấp phép và giám sát chặt chẽ.
Yếu tố cuối cùng là công cụ. “Hiểu được các công cụ khác nhau là chìa khóa để ban hành chính sách”, vị chuyên gia nhấn mạnh. Đơn cử, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chào bán đại chúng và thị trường phát hành riêng lẻ có sự khác biệt.
Trên thị trường chào bán đại chúng, các cấp có thẩm quyền cần tiếp tục hài hòa quy trình phê duyệt phát hành và niêm yết trái phiếu, để thủ tục nhanh hơn. Cùng với đó, nên khuyến khích các doanh nghiệp tốt tham gia vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp đại chúng, giúp họ tiếp cận mạng lưới các nhà đầu tư rộng hơn.
Liên quan đến chính sách về thị trường phát hành riêng lẻ, nhu cầu đặt ra là cần thắt chặt các quy tắc về nhà đầu tư chuyên nghiệp, sao cho không hạn chế các doanh nghiệp tham gia.
Với những nhiễu loạn hiện nay trên thị trường, đại diện World Bank cho rằng vì thị trường Việt Nam còn tương đối non trẻ, sai sót là hoàn toàn có thể xảy ra, nhưng quan trọng hơn là cách thức học hỏi từ sai sót.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam nên cam kết đẩy nhanh lộ trình nâng cấp thành thị trường mới nổi, nghĩa là Việt Nam cần mở hơn nữa với các nhà đầu tư gián tiếp trên quốc tế, đồng thời nâng cao chất lượng thị trường, thông tin kịp thời, đáng tin cậy và dễ tiếp cận hơn.
Việt Nam có thể cân nhắc các biện pháp tăng nguồn cung chứng khoán cho nhà đầu tư nước ngoài. Thị trường sâu hơn, đa dạng hơn, sẽ làm giảm cơ hội thao túng và trục lợi.
