Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 25 triệu tấn chất thải rắn sinh hoạt phát sinh mỗi năm, trong đó tỷ lệ nhựa chiếm từ 10 – 20%. Như vậy, mỗi năm có khoảng 2,5 – 5 triệu tấn rác nhựa phát sinh, một con số khổng lồ nếu tính đến khối lượng riêng rất nhẹ của nhựa.
Ở các đô thị, rác thải nhựa phát sinh chủ yếu đến từ những đồ nhựa và túi ni lông dùng một lần. Đây thường là những loại nhựa kém chất lượng, hầu như không có khả năng tái chế.
Con số kể trên sẽ không dừng lại mà còn tiếp tục tăng cao, như một hệ quả của tăng trưởng kinh tế. Trong bối cảnh đó, nhiều tổ chức, cơ quan nghiên cứu, doanh nghiệp và cơ quan chính phủ đã vào cuộc để tìm ra giải pháp.
Các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp này đã bước đầu có những hoạt động tích cực, nỗ lực đóng góp các sáng kiến, tham gia xây dựng và phản biện chính sách, đặc biệt như những ý kiến đóng góp cho nội dung trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong dự thảo nghị định hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường 2020.
Chuẩn bị bước vào giai đoạn mới khi quy định về EPR chính thức có hiệu lực, đặt nền tảng cho mô hình kinh tế tuần hoàn, Đối tác hành động về nhựa và sức khỏe (PHA) được ra đời, đóng vai trò kết nối các mạng lưới hiện có thành một sân chơi chung (mô hình Network – to – Network).
Hoạt động của PHA được tổ chức trên nền tảng thông tin số để chia sẻ thông tin và tạo cơ sở dữ liệu chung đáng tin cậy về nhựa và tác động của rác thải nhựa tới sức khỏe.
PHA kỳ vọng tạo ra một tiếng nói chung thống nhất, đóng góp vào quá trình nghiên cứu, thảo luận, vận động xây dựng chính sách về môi trường và sức khỏe.
Cùng sự tham gia của 19 tổ chức, cơ quan và doanh nghiệp, PHA chính thức hoạt động trong giai đoạn đầu tiên từ năm 2022 – 2024. Trong giai đoạn này, PHA sẽ kiện toàn cơ cấu hoạt động, quy chế vận hành; thực hiện nghiên cứu, thiết lập thông tin, xây dựng cổng thông tin số; truyền thông và vận động chính sách.
Bên cạnh đó, một nội dung mũi nhọn cũng sẽ được triển khai song song là thực hiện những mô hình giảm thiểu rác thải nhựa ở cấp độ địa phương, tìm ra mô hình hiệu quả để chia sẻ kinh nghiệm và nhân rộng mô hình.
Nói về sự tham gia vào PHA, ông Nguyễn Trung Thắng, Phó viện trưởng Viện Chiến lược chính sách tài nguyên và môi trường (ISPONRE) nhận xét, PHA là cơ hội để huy động sự tham gia của tất cả các bên nhằm giảm thiểu tác động của chất thải nhựa tới sức khỏe con người.
Ông Ekkasit Lakkananithiphan, Tổng giám đốc Dow Việt Nam đưa ra cam kết sẽ tiếp tục hợp tác với các bên để nghiên cứu sản phẩm mới, công nghệ tái chế cũng như thị trường tiêu thụ cho sản phẩm tái chế, giúp loại bỏ rác nhựa ra khỏi môi trường.
