Luật Đấu thầu mới chốt bỏ quy định chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt

Quốc hội hôm nay đã biểu quyết thông qua dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) với 93,12% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. Luật gồm 10 chương với 96 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2024.

Trình bày báo cáo giải trình tiếp thu trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) trình Quốc hội kỳ họp này có quy định về “lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt”.

Tuy nhiên, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, một số ý kiến cho rằng, việc áp dụng cơ chế đặc biệt để lựa chọn nhà đầu tư là cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh chưa thể lường trước được trong tương lai.

Qua xem xét, Ủy ban thường vụ Quốc hội nhận thấy, Luật Đất đai hiện hành và dự thảo Luật Đất đai đang sửa đổi không quy định việc đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư áp dụng đối với các dự án đầu tư có liên quan đến an ninh, quốc phòng.

Vì vậy, việc quy định về nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt tại dự thảo Luật Đấu thầu là chưa thống nhất với dự thảo của Luật Đất đai.

Dự thảo luật hiện còn nhiều yếu tố không bảo đảm tính minh bạch, chưa rõ ràng về quy trình, thủ tục, tiềm ẩn nguy cơ có thể bị lợi dụng chính sách, đặc biệt đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất để kinh doanh thương mại; hơn nữa, cho đến nay chưa có tiền lệ áp dụng cơ chế này. Do đó, luật mới không có quy định về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.

Về phạm vi áp dụng luật với doanh nghiệp nhà nước và dự án sử dụng vốn nhà nước, ông Mạnh cho biết, Ủy ban thường vụ Quốc hội tiếp thu theo hướng đảm bảo hài hòa giữa yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và quyền tự chủ của doanh nghiệp, không thu hẹp hoặc mở rộng đối tượng quá mức; một mặt, bảo đảm việc đấu thầu mang lại lợi ích kinh tế cho bên mời thầu, mặt khác, bảo đảm xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh lành mạnh, cạnh tranh, bình đẳng, công khai, minh bạch.

Vì vậy, các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu thầu.

Trong lĩnh vực y tế, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Xã hội, Bộ Y tế và một số đại biểu làm việc trong ngành y tế về những nội dung tiếp thu, chỉnh lý liên quan đến lĩnh vực y tế.

Trên cơ sở đó rà soát, thống nhất quy định về mua sắm tập trung đối với mua thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít; rà soát quy định về lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, thiết bị y tế; bổ sung quy định về thanh toán từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế trong trường hợp các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân không chọn áp dụng quy định của Luật đấu thầu; chỉnh lý quy định về cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình; chỉnh lý quy định về ưu đãi trong mua thuốc...

Liên quan tới ý kiến đề nghị cần quy định giới hạn số lần chuyển nhượng nhà thầu thứ cấp, Ủy ban thường vụ Quốc hội cho rằng, quy định tại dự thảo Luật nhằm quy định nhà thầu không được bán thầu, cho dù lần đầu chuyển nhượng thầu đã vi phạm hành vi bị cấm và sẽ bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 6 tháng đến 5 năm tùy theo tính chất, mức độ vi phạm. Vì vậy, luật không quy định số lần chuyển nhượng thầu.

Liên quan tới ý kiến đại biểu cho rằng, việc chỉ định thầu nên mở rộng thêm ngoài những trường hợp như trong quy định, đề nghị thực hiện phương pháp chỉ định thầu giảm giá vì có những trường hợp mang lại hiệu quả cao hơn…

Về vấn đề này, Ủy ban thường vụ Quốc hội cho biết, ý nghĩa của hoạt động đấu thầu trong những năm qua một mặt mang lại lợi ích cho bên mời thầu, nhằm lựa chọn nhà thầu cạnh tranh về giá cả, chất lượng tốt; mặt khác, việc đấu thầu nhằm đảm bảo tính công khai, tính minh bạch, mang lại môi trường cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh.

Nếu tăng cường áp dụng chỉ định thầu thì trong một số trường hợp có thể dẫn đến tình trạng "xin - cho", làm giảm tính cạnh tranh do nhà thầu không thân quen với chủ đầu tư sẽ không có cơ hội được tham dự thầu, doanh nghiệp nhỏ sẽ khó có cơ hội cạnh tranh.

Ngoài ra, hiện nay đấu thầu qua mạng đang được đẩy mạnh với thủ tục đơn giản, tiết kiệm thời gian nên việc mở rộng chỉ định thầu là không cần thiết. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ quy định như dự thảo luật, không mở rộng thêm các trường hợp chỉ định thầu.

Bên cạnh đó, Luật Đầu thầu (sửa đổi) đã có điều mới quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về đấu thầu của Bộ Kế hoạch và đầu tư, ở Điều 84. Trong đó quy định Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu trên phạm vi cả nước.

Bộ Kế hoạch và đầu tư là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu, được quy định rõ quyền hạn, trách nhiệm.