Nhiên liệu hóa thạch ‘hết thời’, năng lượng sạch ‘lên ngôi’

Các nhà nghiên cứu trong báo cáo dự báo rằng từ năm 2023, điện gió và điện mặt trời sẽ đưa thế giới vào một kỷ nguyên mới với việc giảm sản lượng điện từ nhiên liệu hóa thạch, và do đó, lượng khí thải của ngành điện cũng sẽ giảm.

Bà Małgorzata Wiatros-Motyka, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết trong thập kỷ mang tính quyết định đối với khí hậu này, đây là thời điểm bắt đầu của giai đoạn kết thúc thời kỳ sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

“Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên năng lượng sạch”, bà nhấn mạnh.

Cụ thể, dữ liệu từ báo cáo cho biết, năng lượng mặt trời là nguồn điện có tốc độ phát triển nhanh nhất trong 18 năm liên tiếp, tăng 24% so với cùng kỳ năm ngoái. Lượng điện bổ sung từ nguồn năng lượng này đủ để đáp ứng nhu cầu cho toàn bộ Nam Phi.

Sản lượng điện gió tăng 17% vào năm 2022, đạt mức tương đương cung cấp điện cho hầu hết Vương quốc Anh.

Dữ liệu cho thấy hơn 60 quốc gia hiện có sản lượng điện gió và điện mặt trời chiếm trên 10% tổng sản lượng điện của họ. Tổng cộng tất cả các nguồn điện sạch (năng lượng tái tạo và điện hạt nhân) chiếm 39% tổng điện năng toàn cầu – một mức cao kỷ lục mới.

Tuy vậy, điện than vẫn là nguồn điện lớn nhất trên toàn thế giới, chiếm 36% sản lượng điện toàn cầu năm 2022.

Sự tăng trưởng trong sản xuất điện gió và điện mặt trời năm 2022 đã đáp ứng 80% mức tăng nhu cầu điện năng toàn cầu. Bất chấp cuộc khủng hoảng khí đốt toàn cầu, và sự lo về việc tăng cường sử dụng trở lại than đá, chính sự gia tăng của điện gió và điện mặt trời đã hạn chế mức tăng sản lượng điện than (chỉ tăng 1,1%).

Sản lượng điện khí giảm rất nhẹ (giảm 0,2%) vào năm 2022.

Nhìn chung, những đóng góp trên vẫn giúp giảm lượng phát thải của ngành điện với tốc độ giảm 1,3% vào năm 2022, cao nhất trong lịch sử.

Cùng với đó, báo cáo dự báo rằng có thể phát thải của ngành điện đã “đạt đỉnh” vào năm 2022, và đây cũng là năm cuối cùng chứng kiến sự phát triển của điện năng sử dụng nhiên liệu hoá thạch.

Năng lượng sạch dự kiến sẽ đáp ứng mọi sự tăng trưởng về nhu cầu điện trong năm nay. Do đó, dự báo sẽ có một sự sụt giảm nhỏ trong sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch (-0,3%) vào năm 2023, và mức giảm sẽ lớn hơn trong những năm tiếp theo, khi việc triển khai năng lượng gió và năng lượng mặt trời tăng tốc.

Theo mô hình của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), ngành điện cần chuyển từ ngành phát thải cao nhất, thành ngành đầu tiên đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2040, để giúp toàn bộ nền kinh tế đạt được mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050.

Điều này có nghĩa là sản lượng điện gió và điện mặt trời cần chiếm 41% sản lượng điện toàn cầu vào năm 2030, so với 12% vào năm 2022.

Nhà phân tích điện cao cấp của Ember, Małgorzata Wiatros-Motyka, nhận định điện gió và điện mặt trời được hoạch định để nhanh chóng phát triển lên mức cao nhất. Điện sạch sẽ định hình lại nền kinh tế toàn cầu, từ vận tải đến công nghiệp, và các ngành khác.

Một kỷ nguyên mới của việc giảm phát thải từ nhiên liệu hóa thạch, đồng nghĩa với việc cắt giảm dần điện than, và sự kết thúc tăng trưởng điện khí đang hiện ra rõ nét.

“Thay đổi đang diễn ra nhanh chóng. Tuy nhiên, tất cả phụ thuộc vào các hành động hiện tại của chính phủ, doanh nghiệp và người dân để đưa thế giới vào lộ trình sử dụng năng lượng sạch vào năm 2040”, vị chuyên gia lưu ý.