Phát triển bền vững

Kinh tế tuần hoàn ‘cứu’ Đồng bằng sông Cửu Long

Phạm Sơn Thứ ba, 21/05/2024 - 14:46

Các mô hình kinh tế tuần hoàn phù hợp với quan điểm chiến lược “thuận thiên” trong phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long, từ đó giải quyết những thách thức lớn của vùng đất Chín Rồng.

Phải chống chịu với biến đổi khí hậu nhưng hoạt động kinh tế chủ lực của ĐBSCL là nông nghiệp lại tiêu tốn nhiều nước ngọt và tạo ra lượng lớn phát thải. Ảnh: Hoàng Anh

Thời gian qua, Đồng bằng sông Cửu Long trải qua đợt hạn mặn nghiêm trọng. Tính đến nay, có bốn địa phương, bao gồm Tiền Giang, Kiên Giang, Cà Mau và Long An phải công bố tình huống thiên tai cấp độ 4, tình huống khẩn cấp về hạn mặn, sụt lún và sạt lở đất do hạn hán.

Thực tế, hạn mặn không phải câu chuyện mới ở miền Tây. Tuy nhiên, nghịch lý là dù phải vất vả chống chịu hạn mặn cũng như các ảnh hưởng tiêu cực từ biến đổi khí hậu nhưng hoạt động canh tác nông nghiệp, hoạt động kinh tế chủ lực của vùng lại tiêu tốn rất nhiều nước ngọt và phát sinh lượng lớn khí thải.

Nghịch lý này tạo ra một nút thắt, không chỉ kiềm hãm Đồng bằng sông Cửu Long mà còn kéo vùng đất này đi xuống. Hệ lụy đằng sau đó là những vòng xoáy về cơ cấu kinh tế, lao động, ngân sách, khiến miền Tây trở thành vùng trũng của kinh tế, giáo dục, y tế.

Gỡ nút thắt bằng kinh tế tuần hoàn

Đảo ngược những “vòng xoáy đi xuống” của Đồng bằng sông Cửu Long, báo cáo kinh tế thường niên của vùng do Đại học Fulbright và Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện, chỉ ra, nhiều mắt xích cần được phá vỡ, đặc biệt là mắt xích “tận khai tới mức thiếu bền vững” những lợi thế của tự nhiên trong canh tác nông nghiệp.

Phá vỡ mắt xích này đòi hỏi nhiều giải pháp đồng bộ từ tầm nhìn cho tới thể chế, chính sách, ứng dụng khoa học, công nghệ, trong đó một trọng tâm là mô hình kinh tế tuần hoàn.

Theo chuyên gia, mô hình kinh tế tuần hoàn có thể được ứng dụng và tạo ra giá trị đa ngành cho Đồng bằng sông Cửu Long. Điển hình như đối với ngành thủy sản, kinh tế tuần hoàn mở ra cơ hội khai thác collagen, chitosan, chitin từ phụ phẩm tôm, cá tra, tiềm năng thị trường lên đến 5 tỷ USD mỗi năm.

Những giải pháp này không mới mà đã được một số doanh nghiệp lớn như Vĩnh Hoàn, Minh Phú, Việt Nam Foods, Sao Mai ứng dụng trong nhiều năm nay, đem lại những kết quả tích cực.

Hay như giải pháp xen canh lúa – tôm, lúa – cá, lúa – sen thay cho mô hình siêu thâm canh cũng tạo ra những vòng lặp tuần hoàn khép kín. Không chỉ tận dụng được chế độ nước mặn, ngọt trong sản xuất, các mô hình này giúp bồi hoàn dinh dưỡng cho đất và cắt nguồn dịch hại, từ đó nâng cao năng suất, hạn chế phát thải do sử dụng chế phẩm hóa học.

Đáng chú ý, theo GS. Võ Tòng Xuân, vị chuyên gia rất mạnh mẽ trong việc đề xuất chủ trương “thuận thiên” cho miền Tây, những mô hình nói trên xuất phát chủ yếu từ người nông dân, từ câu chuyện “dẫn mặn nhập điền” làm đau đầu các nhà quản lý khoảng thời gian vài chục năm về trước, như một cách thích ứng với điều kiện tự nhiên suốt nhiều đời.

Các loại cây ăn trái cũng có tiềm năng ứng dụng kinh tế tuần hoàn, thông qua những phương pháp chế biến mới, tận dụng phụ phẩm hay cả những chính phẩm thừa trong tình huống “được mùa mất giá”.

Nhiều mô hình ứng dụng kinh tế tuần hoàn tạo đa giá trị cho cây ăn trái bước đầu thành công và tạo được tiếng vang trong nước cũng như quốc tế, đơn cử như sản phẩm mật hoa dừa của công ty Sokfarm.

Điểm đặc biệt của mô hình này là không nhấn mạnh vào câu chuyện xử lý chất thải, bảo vệ môi trường mà thành công dựa trên phát huy văn hóa truyền thống người Khmer, tạo ra dòng sản phẩm chất lượng cao, được thị trường ưa chuộng.

Nhân rộng các mô hình

Theo UBND tỉnh Hậu Giang, trong chiến lược chuyển đổi nông nghiệp bền vững hướng đến đa giá trị, bảo vệ nguồn nước và hệ sinh thái của tỉnh, kinh tế tuần hoàn là giải pháp quan trọng được thí điểm và vận động sự tham gia của bà con nông dân.

Với sự khuyến khích của chính quyền, trên địa bàn tỉnh Hậu Giang, nhiều mô hình đã được triển khai, đem lại giá trị, từ những mô hình nhỏ như kết hợp chăn nuôi dê, ốc bươu đen, trồng sầu riêng và mít trên diện tích chỉ vỏn vẹn 1ha của lão nông Huỳnh Văn Tấn cho đến mô hình lớn kết hợp nấm, bò, vịt, lúa và sản xuất điện của Công ty HF Farm.

Còn tại Tiền Giang, nhiều mô hình xử lý chất thải chăn nuôi bằng hầm biogas, nuôi trùng quế, chăn nuôi tuần hoàn theo chuẩn VietGAP được áp dụng. Đặc biệt, các mô hình này tạo ra mối liên kết chặt chẽ giữa nông dân và doanh nghiệp, đem lại thu nhập ổn định cho bà con.

Bạc Liêu là địa phương sở hữu lợi thế về năng lượng tái tạo. Theo chính quyền tỉnh Bạc Liêu, bên cạnh những giải pháp ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong nuôi tôm như nuôi tôm tuần hoàn nước, sử dụng chế phẩm sinh học, địa phương này đang tích cực nghiên cứu để kết hợp kinh tế tuần hoàn với điện gió, điện mặt trời, phát huy tối đa lợi thế.

Còn tại Long An, địa phương sở hữu thế mạnh về công nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long, các ngành công nghiệp cũng được chú trọng đẩy mạnh áp dụng kinh tế tuần hoàn. Đơn cử, huyện Đức Hòa của tỉnh Long An là nơi tọa lạc của một số nhà máy tái chế nhựa quy mô lớn, nằm trong danh sách cơ sở tái chế đạt tiêu chuẩn được Bộ Tài nguyên và môi trường ban hành.

Có thể thấy, kinh tế tuần hoàn nhằm giải quyết các nút thắt ở miền Tây được các địa phương vận dụng tương đối linh hoạt, không máy móc, thuận theo điều kiện riêng. Đây cũng chính là tinh thần của quan điểm “thuận thiên” trong phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long.

Miền Tây dẫn đầu về quản trị môi trường

Miền Tây dẫn đầu về quản trị môi trường

Diễn đàn quản trị -  1 năm

Hợp phần quản trị môi trường của Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) 2023 tiếp tục chứng kiến mức điểm “bết bát” của cả nước. Trong đó, Đồng bằng sông Cửu Long có tình hình khả quan hơn năm vùng kinh tế, xã hội còn lại.

Miền Tây đang chìm

Miền Tây đang chìm

Phát triển bền vững -  2 năm

Đồng bằng sông Cửu Long đang có tốc độ sụt lún đất cao gấp 3 – 4 lần, có nơi cao gấp 10 lần so với tốc độ nước biển dâng.

Tháo gỡ điểm nghẽn cho Đồng bằng sông Cửu Long

Tháo gỡ điểm nghẽn cho Đồng bằng sông Cửu Long

Tiêu điểm -  2 năm

Nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi, sao còn nghèo khó, vất vả? Đó là trăn trở của PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, về thực trạng và bài toán phát triển kinh tế khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian tới.

Những 'nghịch lý’ trong cơ cấu kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long

Những 'nghịch lý’ trong cơ cấu kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long

Phát triển bền vững -  3 năm

Mặc dù được mệnh danh là vựa lúa, trái cây và thủy sản của cả nước, là trung tâm sản xuất và xuất khẩu nông nghiệp lớn nhất nhưng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ lại chiếm tới 70% GRDP của Đồng bằng sông Cửu Long.

Tín chỉ carbon và cơ hội 1,9 tỷ USD

Tín chỉ carbon và cơ hội 1,9 tỷ USD

Phát triển bền vững -  3 ngày

Tín chỉ carbon có thể đem về nguồn thu 1,9 tỷ USD mỗi năm, đóng góp 0,3 điểm phần trăm tăng trưởng GDP cho Việt Nam theo kịch bản giá cao.

Xu hướng lãnh đạo mới: Giám đốc tài chính am hiểu về ESG

Xu hướng lãnh đạo mới: Giám đốc tài chính am hiểu về ESG

Phát triển bền vững -  3 ngày

Trong dòng chảy thực hành ESG, một xu hướng lãnh đạo mới đang được hình thành là sự xuất hiện của các giám đốc tài chính có sự am hiểu về phát triển bền vững.

Nhựa tái chế Duytan hợp tác với Marico SEA tái chế bao bì

Nhựa tái chế Duytan hợp tác với Marico SEA tái chế bao bì

Phát triển bền vững -  3 ngày

Nhựa tái chế Duytan cùng Marico SEA ký kết thỏa thuận hợp tác về thu gom và tái chế bao bì nhựa nhằm thực thi trách nhiệm của nhà sản xuất về thu gom, tái chế.

Gỡ khó 'bài toán' tài chính ESG cho doanh nghiệp xuất khẩu

Gỡ khó 'bài toán' tài chính ESG cho doanh nghiệp xuất khẩu

Phát triển bền vững -  5 ngày

Để xuất khẩu bền vững, cắt giảm phát thải là "tấm thẻ ưu tiên” giúp doanh nghiệp mở rộng sự hiện diện tại các thị trường cao cấp và nâng tầm giá trị thương hiệu.

Ra mắt Cộng đồng sinh viên phát triển bền vững

Ra mắt Cộng đồng sinh viên phát triển bền vững

Phát triển bền vững -  1 tuần

Dear Our Community và Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM chính thức ra mắt Cộng đồng sinh viên phát triển Bền vững.

Viễn cảnh chứng khoán Việt Nam được nâng hạng: Lạc quan đến đâu?

Viễn cảnh chứng khoán Việt Nam được nâng hạng: Lạc quan đến đâu?

Tài chính -  6 giờ

Nhiều tổ chức lạc quan về khả năng chứng khoán Việt Nam sẽ được FTSE Russell nâng hạng vào tháng 10 tới, mở ra thêm nhiều nguồn vốn mới.

FBC ASEAN 2026 sẽ viết tiếp hành trình đưa VEC thành sân khấu triển lãm quốc tế

FBC ASEAN 2026 sẽ viết tiếp hành trình đưa VEC thành sân khấu triển lãm quốc tế

Nhịp cầu kinh doanh -  6 giờ

Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) tiếp tục khẳng định là điểm đến của các sự kiện tầm vóc quốc gia và quốc tế khi đăng cai Triển lãm giao thương ngành chế tạo và sản xuất - FBC ASEAN 2025

Bão số 10 tàn phá nặng nề các tỉnh miền Trung

Bão số 10 tàn phá nặng nề các tỉnh miền Trung

Tiêu điểm -  8 giờ

Bão số 10 được có tốc độ di chuyển nhanh, cường độ mạnh, phạm vi ảnh hưởng rộng, gây thiệt hại nặng nề cho các tỉnh ven biển miền Trung.

Dĩ An đang lặp lại kịch bản Thủ Đức một thập kỷ trước?

Dĩ An đang lặp lại kịch bản Thủ Đức một thập kỷ trước?

Bất động sản -  8 giờ

Một thập kỷ trước, Thủ Đức từ vùng ven đã trở thành “điểm nóng” khi giá bất động sản tăng gấp nhiều lần nhờ hạ tầng và quy hoạch. Giờ đây, nhiều chuyên gia cho rằng Dĩ An đang đi theo kịch bản tương tự, mở ra cơ hội cho những nhà đầu tư không muốn bỏ lỡ “chuyến tàu cuối”.

HoREA kiến nghị tháo nút thắt tiền sử dụng đất bổ sung, cứu hàng trăm dự án

HoREA kiến nghị tháo nút thắt tiền sử dụng đất bổ sung, cứu hàng trăm dự án

Bất động sản -  8 giờ

HoREA đề nghị bổ sung quy định theo hướng người sử dụng đất không phải nộp tiền sử dụng đất bổ sung trong trường hợp lỗi không thuộc về người sử dụng đất.

TPBank biến dữ liệu thành sức mạnh cạnh tranh cốt lõi

TPBank biến dữ liệu thành sức mạnh cạnh tranh cốt lõi

Nhịp cầu kinh doanh -  9 giờ

Ông Nguyễn Hưng, Tổng giám đốc TPBank chia sẻ về hành trình chuyển đổi số của ngân hàng thông qua việc đầu tư mạnh mẽ vào chiến lược dữ liệu, biến dữ liệu thành tài sản vận hành và ra quyết định hiệu quả.

BITEX đồng hành cùng khách hàng chinh phục đỉnh cao mới

BITEX đồng hành cùng khách hàng chinh phục đỉnh cao mới

Nhịp cầu kinh doanh -  9 giờ

Công ty CP Xuất nhập khẩu Bình Tây (BITEX) vừa tổ chức thành công hội nghị khách hàng khu vực miền Nam 2025 với chủ đề “Chinh phục đỉnh cao mới”.