Quản lý rủi ro: Bài học doanh nghiệp thời biến động

Trong bối cảnh thị trường liên tục thay đổi và những cú sốc kinh tế bất ngờ, quản lý rủi ro đã trở thành yếu tố không thể thiếu đối với các doanh nghiệp. Đại dịch, khủng hoảng kinh tế, đứt gãy chuỗi cung ứng và sự bất ổn chính trị toàn cầu đã chứng minh rằng nếu không có chiến lược quản lý rủi ro phù hợp, doanh nghiệp có thể bị cuốn phăng chỉ sau một cơn bão.

Vậy, bài học nào dành cho các doanh nghiệp Việt Nam từ những tập đoàn đã từng đối mặt với khủng hoảng, và họ đã làm gì để đứng vững trong thời kỳ biến động?

Bức tranh rủi ro: Không chỉ là con số

Trong thời kỳ biến động, các doanh nghiệp đối mặt với nhiều loại rủi ro từ tài chính, vận hành, pháp lý đến uy tín thương hiệu. Một cuộc khảo sát của Deloitte cho thấy, doanh nghiệp lớn nhỏ đều có chung lo ngại về ba loại rủi ro chính: rủi ro thị trường, rủi ro công nghệ, và rủi ro vận hành.

Các rủi ro tài chính thường xuất phát từ sự biến động tỷ giá, lãi suất và khả năng thanh khoản, gây khó khăn cho các doanh nghiệp có quy mô lớn về nợ và đầu tư. Trong khi đó, rủi ro công nghệ liên quan đến các cuộc tấn công mạng và mất dữ liệu nhạy cảm đang trở thành nỗi lo hàng đầu khi doanh nghiệp ngày càng phụ thuộc vào công nghệ và chuyển đổi số.

Cuối cùng, rủi ro vận hành xuất phát từ các yếu tố bên trong doanh nghiệp, bao gồm chuỗi cung ứng, quản lý sản xuất và quan hệ lao động, có thể dẫn đến sự đứt gãy trong hoạt động.

Nếu doanh nghiệp không thể nhận diện và kiểm soát những rủi ro này, hậu quả không chỉ dừng lại ở việc mất doanh thu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và lòng tin của nhà đầu tư.

Bài học về minh bạch và chủ động quản lý rủi ro

Trong giai đoạn đại dịch Covid-19, Vinamilk không chỉ đối mặt với những thách thức từ chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn phải ứng phó với sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng. Tuy nhiên, nhờ chiến lược quản lý rủi ro toàn diện và chủ động, công ty này đã vượt qua được giai đoạn khó khăn và duy trì được tăng trưởng ổn định.

Một trong những điểm mạnh của Vinamilk là khả năng dự báo rủi ro và nhanh chóng điều chỉnh chiến lược vận hành. Công ty không chỉ tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế mà còn xây dựng hệ thống dự trữ nguyên liệu nhằm đảm bảo chuỗi sản xuất không bị gián đoạn.

Minh bạch trong công bố thông tin và quản lý rủi ro đã giúp Vinamilk giữ vững niềm tin của nhà đầu tư ngay cả khi thị trường đầy bất ổn.

Nhờ vào chiến lược quản lý rủi ro toàn diện, Vinamilk đã chủ động dự báo trước các rủi ro liên quan đến nguồn cung nguyên liệu, từ đó thiết lập các nhà máy dự trữ và tìm kiếm các nguồn cung ứng mới, đảm bảo sản xuất không bị gián đoạn. Bài học ở đây là tính chủ động và dự báo rủi ro trong việc kiểm soát chuỗi cung ứng.

Cảnh báo từ việc quản lý rủi ro kém

Trái ngược với thành công của Vinamilk, trường hợp của Tập đoàn FLC là một bài học đắt giá về thiếu sót trong quản lý rủi ro, đặc biệt là về tài chính và công bố thông tin.

Vụ bê bối tài chính liên quan đến Chủ tịch Tập đoàn FLC đã làm chao đảo niềm tin của nhà đầu tư, khiến cổ phiếu lao dốc và công ty rơi vào khủng hoảng.

Việc không minh bạch thông tin về các giao dịch tài chính, đồng thời quản lý lỏng lẻo các rủi ro pháp lý và vận hành đã khiến FLC lâm vào tình trạng nợ nần chồng chất.

Đây là một cảnh báo rõ ràng cho các doanh nghiệp: khi không có một chiến lược quản lý rủi ro rõ ràng và minh bạch, mọi thứ có thể sụp đổ chỉ sau một đêm.

Một trường hợp khác là Evergrande - một trong những tập đoàn bất động sản lớn nhất Trung Quốc - ví dụ điển hình cho việc thất bại trong quản lý rủi ro tài chính. Evergrande đã mở rộng quá nhanh, chủ yếu dựa vào vốn vay, và không có chiến lược quản lý rủi ro tài chính đủ mạnh. Hệ quả là vỡ nợ và hàng loạt dự án bị đình trệ, làm giảm niềm tin của nhà đầu tư và cổ đông.

Quản lý rủi ro không chỉ là yếu tố giúp doanh nghiệp vượt qua các khủng hoảng ngắn hạn, mà còn là chiến lược dài hạn để đảm bảo sự bền vững và phát triển. Những doanh nghiệp không coi trọng quản lý rủi ro sẽ sớm đối mặt với sự bất ổn trong hoạt động, mất đi niềm tin từ phía nhà đầu tư và cổ đông.

Bài học từ những tập đoàn lớn cho thấy rằng, việc dự báo và quản lý rủi ro hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp đứng vững trước mọi biến động của thị trường.

Doanh nghiệp cần làm gì?

Không một doanh nghiệp nào có thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro, nhưng quản lý rủi ro hiệu quả sẽ giúp họ tồn tại và phát triển trong những thời điểm khó khăn nhất. Dưới đây là một số chiến lược mà các nhà quản trị nên cân nhắc:

1. Xây dựng quy trình nhận diện rủi ro: Các rủi ro liên quan đến tài chính, vận hành, chuỗi cung ứng, và công nghệ cần được xác định rõ ngay từ đầu.

2. Đánh giá và ưu tiên rủi ro: Phân tích các rủi ro theo mức độ ảnh hưởng và xác suất xảy ra để tập trung nguồn lực vào những rủi ro có thể gây thiệt hại lớn nhất.

3. Thiết lập các kế hoạch dự phòng: Xây dựng kịch bản ứng phó với các tình huống xấu nhất, như gián đoạn chuỗi cung ứng, biến động tài chính hoặc sự cố về công nghệ.

4. Đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm: Công bố thông tin đầy đủ và minh bạch với nhà đầu tư về các rủi ro tiềm tàng. Điều này không chỉ giúp duy trì niềm tin mà còn giảm thiểu các vấn đề pháp lý.

Các doanh nghiệp cũng có thể tham khảo Nguyên tắc 7 trong Bộ Nguyên tắc quản trị công ty theo thông lệ tốt nhất do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xây dựng với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tổ chức tài chính quốc tế IFC. Nguyên tắc này nhấn mạnh, công ty cần thiết lập một hệ thống kiểm soát nội bộ và khung quản lý rủi ro một cách hiệu quả. Hội đồng quản trị có trách nhiệm tối hậu đối với khung quản lý rủi ro của công ty và cần giám sát việc hình thành và hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ của công ty. Hội đồng quản trị cần thiết lập các bộ phận kiểm soát và giám sát hoạt động của các bộ phận này.