Với đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu cao nguyên thuận lợi, Tây Nguyên sở hữu khoảng 5 triệu héc ta đất nông nghiệp và là vùng trọng điểm sản xuất nhiều loại nông sản chủ lực như cà phê, cao su, điều, hồ tiêu, cà phê…
Tuy nhiên, nông nghiệp Tây Nguyên suốt nhiều năm qua vẫn còn nhiều hạn chế. Đó là việc chưa xây dựng được thương hiệu, chưa tạo ra giá trị gia tăng cao, năng lực ứng dụng công nghệ nâng cao vào canh tác nông nghiệp vẫn còn yếu kém.
Bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ người nông dân Tây Nguyên vẫn canh tác theo mô hình nhỏ lẻ, tự phát, không tuân theo định hướng của Nhà nước cũng như chính quyền địa phương. Vùng nông sản chưa gắn với thị trường, hiện tượng được mùa mất giá, được giá mất mùa xảy ra lại đẩy người nông dân rơi vào vòng xoáy trồng - chặt.
Thực hiện hóa tầm nhìn phát triển Tây Nguyên được đưa ra tại nghị quyết 23-NQ/TW ngày 06/10/2022 của Bộ Chính trị, nông nghiệp là một trong những cấu phần quan trọng. Theo nhận xét của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến, nông nghiệp cần phát triển để trở thành bệ đỡ giúp ổn định kinh tế, xã hội, quốc phòng và an ninh của vùng cao nguyên đất đỏ.
Bên cạnh đó, nông nghiệp cũng gắn liền với đời sống sinh hoạt của đồng bào dân tộc thiểu số vùng Tây Nguyên. Phát triển nông nghiệp sao cho phát huy được những bản sắc quý giá ấy cũng sẽ là trợ lực giúp bảo tồn văn hóa, mở ra cơ hội phát triển du lịch nông thôn, du lịch văn hóa.
Trước xu thế mới của thị trường nông sản toàn cầu, nông nghiệp Tây Nguyên được định hướng là nông nghiệp sinh thái bền vững, sản xuất quy mô lớn, chất lượng cao, gắn với tiêu chuẩn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Nông sản chú trọng xây dựng thương hiệu, được chế biến sâu và gắn với thị trường tiêu thụ.
Từ quan điểm ấy, tại Hội nghị triển khai nghị quyết phát triển vùng Tây Nguyên ngày 20/11, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề ra một số giải pháp trọng tâm cho nông nghiệp Tây Nguyên.
Đối với thị trường tiêu thụ, theo Thứ trưởng, cần hỗ trợ các đơn vị, tổ chức, cá nhân xây dựng thương hiệu nông sản gắn với chỉ dẫn địa lý cũng như quảng bá, giới thiệu sản phẩm. Thị trường cần chú trọng vừa khai thác sức mua của thị trường 100 triệu dân trong nước, vừa tìm đường đưa nông sản Tây Nguyên ra “biển lớn” thông qua hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn về rào cản thương mại.
Thứ trưởng nhấn mạnh, xuất khẩu nông sản Tây Nguyên ra nước ngoài cần hướng tới xuất khẩu chính ngạch, sản lượng lớn, chất lượng cao, có thương hiệu trên trường quốc tế.
Để nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, một trong những nhiệm vụ quan trọng là nghiên cứu, chuyển giao giống cây trồng, vật nuôi, đồng thời ứng dụng các phương pháp kỹ thuật, các công nghệ mới nhằm chống chịu sâu hại, bệnh dịch, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Về hạ tầng, xây dựng các công trình thủy lợi phục vụ nông nghiệp, đồng thời đầu tư bảo vệ rừng, nâng cao chất lượng rừng, đặc biệt là tại những khu vực trọng yếu và nhạy cảm về môi trường.
Trao đổi với Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, chính quyền các tỉnh Tây Nguyên đề xuất cần có thêm nhiều cơ chế, chính sách để thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến nông sản.
Bên cạnh đó, phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp định hướng về quy mô vùng canh tác, thúc đẩy mối liên kết để hình thành chuỗi nông sản từ canh tác, nuôi trồng tới tiêu thụ.
Các tỉnh cũng đề nghị cần thêm những hỗ trợ cho cá nhân, đơn vị, địa phương để xây dựng và công nhận các loại nông sản OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm).
