Việt Nam khó bán bản quyền truyền hình các chương trình thể thao

Ở nhiều quốc gia trên thế giới, kinh tế thể thao là một phần quan trọng trong nền kinh tế quốc gia và được coi như một ngành kinh doanh tương tự như các ngành kinh doanh khác trên thị trường. Tuy vậy, hiện nay, tại Việt Nam, nền kinh tế thể thao vẫn chưa thực sự phát triển. 

Vẫn nằm trong vùng “chậm phát triển nền công nghiệp thể thao”

Trong diễn đàn kinh tế thể thao Việt Nam năm 2023, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó vụ trưởng Vụ Xã hội, Ban Kinh tế Trung ương, đã nhấn mạnh rằng, trên thế giới, các nền kinh tế thể thao đóng vai trò quan trọng, tạo ra công ăn việc làm, lợi nhuận và đóng góp lượng thuế đáng kể cho ngân sách quốc gia. 

Điển hình, tại Mỹ, lĩnh vực kinh tế thể thao đóng góp đến hơn 2,4% GDP (năm 2018). Trong khi đó, tại châu Á, Trung Quốc là quốc gia có ngành sản xuất hàng hóa thể thao lớn nhất thế giới.

Tại các quốc gia này, các dịch vụ kinh doanh liên quan đến thể thao bao gồm du lịch thể thao, hàng hóa thể thao, và hoạt động tài trợ cho các sự kiện chương trình thể thao phát triển rất mạnh mẽ.

Được tổ chức tại nhiều quốc gia trên thế giới và được phát sóng trên toàn cầu, thu hút một lượng lớn người xem trực tiếp và gián tiếp, các giải đấu thể thao quốc tế cũng là một cơ hội lớn để các quốc gia xây dựng hình ảnh đất nước, phát triển dịch vụ hàng hóa thể thao, cải thiện cơ sở hạ tầng cho thể thao, quyền truyền thông và du lịch.

Thực tế đã chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt giữa các quốc gia để giành quyền tổ chức các sự kiện lớn như đua xe công thức 1, giải đua Grand Prix, thế vận hội Olympic hay World Cup...

Là một quốc gia được hưởng lợi rất nhiều từ các hiệp định thương mại tự do, Việt Nam có nhiều cơ hội trong việc phát triển nền kinh tế nói chung và kinh tế thể thao nói riêng.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều chuyển biến trong việc thay đổi cách làm, kêu gọi sự đóng góp và tham gia xã hội vào lĩnh vực thể thao, từ các giải đấu châu lục cho đến Olympic, từ đó thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế thể thao nói chung. 

Trên thế giới có nhiều quốc gia rất phát triển về nền kinh tế thể thao. Ví dụ, lĩnh vực kinh tế thể thao chiếm hơn 2,4% GDP của Mỹ (năm 2018). Trong khi đó, Trung Quốc là quốc gia có ngành sản xuất hàng hóa thể thao lớn nhất trên thế giới...

Điển hình, SEA Games 31 là một kỳ thể thao đầy thành công với đoàn thể thao Việt Nam khi vượt qua nhiều khó khăn và lo ngại về đại dịch Covid-19 để đạt được những thành tựu nổi bật.

Tương tự, Đại hội thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022 cũng đã mang đến nhiều đột phá cho nền thể thao Việt Nam. 

Gần đây nhất, đoàn thể thao Việt Nam đã lần đầu tiên đứng đầu bảng tổng sắp huy chương với 136 huy chương vàng tại SEA Games 2023 được tổ chức tại Campuchia.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, hoạt động kinh tế thể thao tại Việt Nam vẫn chưa thực sự phát triển bởi nhiều lý do khác nhau. Hiện tại, nền kinh tế thể thao ở Việt Nam mới đang ở mức độ tiềm năng, đang chờ đợi những cơ hội đầu tư, khai thác và chính sách kinh tế phù hợp.

Việc phát triển kinh tế thể thao sẽ mang lại doanh thu cho các doanh nghiệp và tạo thu nhập cũng như việc làm cho cá nhân và hộ gia đình. Với khả năng nâng tầm phổ biến và ảnh hưởng của các quốc gia, sự phát triển kinh tế thể thao không chỉ mang lại lợi ích cho ngành thể thao mà còn kích thích sự phát triển cho các ngành kinh tế khác như du lịch, nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải, khoa học - công nghệ, y tế và giáo dục, xã hội.

Còn yếu trong việc khai thác bản quyền

Theo các chuyên gia tại diễn đàn, cơ chế, chính sách; hoạt động xác định vị trí của các giải đấu (bao gồm cả giải đấu hàng đầu và giải đấu cơ bản); cách thu hút tài trợ cũng như khai thác bản quyền truyền hình để tạo nguồn tài trợ cho giải đấu là những yếu tố chính tác động đến sự phát triển của lĩnh vực kinh tế thể thao.

Việc xác định vị trí của các giải đấu, đặc biệt là các giải đấu quốc tế, đóng góp một phần quan trọng vào hình ảnh và lòng tự hào quốc gia. Tại các giải đấu này, các dịch vụ chuyên nghiệp, cơ sở hạ tầng, hàng hóa và trang thiết bị đóng góp đáng kể cho nền kinh tế của quốc gia, tạo việc làm và cung cấp cơ hội tiếp thị toàn cầu.

Thông thường, ở nhiều quốc gia trên thế giới, nguồn thu từ bản quyền truyền hình thường chiếm từ 50-70% tổng doanh thu của giải đấu. Tuy nhiên, Việt Nam chỉ có một số ít giải đấu tạo ra doanh thu lớn từ tài trợ và bản quyền truyền hình như V.League và VBA (giải bóng rổ Việt Nam).

Ông Đặng Hà Việt, Tổng cục trưởng Tổng cục Thể dục thể thao, nhận định: "Thông thường, nguồn thu từ bản quyền truyền hình ở nhiều quốc gia trên thế giới thường chiếm từ 50-70% tổng doanh thu của giải đấu. Tuy nhiên, Việt Nam chỉ có một số ít giải đấu tạo ra doanh thu lớn từ tài trợ và bản quyền truyền hình như V.League và VBA (giải bóng rổ Việt Nam)".

Chính vì vậy, diễn đàn đã đề xuất cho các Liên đoàn, Hiệp hội và nhà tổ chức giải đấu một số phương pháp để "định vị khách hàng tiềm năng", thu hút sự quan tâm của người hâm mộ và đặc biệt là tối đa hóa hiệu quả trong việc bán tài trợ và bản quyền truyền hình.

Ngoài ra, việc xác định và giải quyết vi phạm bản quyền cũng là một vấn đề đáng lo ngại đối với nền kinh tế thể thao. Ông Hà Việt cho biết rằng trong thời gian tới, ngành thể thao sẽ tổ chức cuộc họp và trao đổi với các liên đoàn, hiệp hội, đặc biệt là Liên đoàn Bóng đá và Liên đoàn bóng rổ, vì đây là những tổ chức thu hút được lượng tiền bản quyền truyền hình cao nhất, nhằm tìm ra các phương pháp để xử lý các trường hợp vi phạm bản quyền truyền hình.

Ông Hà Việt nhấn mạnh: "Vấn đề vi phạm bản quyền cần được xử lý kịp thời. Nếu không, nó sẽ tạo ra hệ lụy nghiêm trọng đối với nhiều giải đấu thuộc nhiều môn thể thao khác nhau."