Đổi mới cơ chế - Chìa khóa 'cởi trói' các trung tâm KH&CN công lập

Hường Hoàng Thứ tư, 14/12/2022 - 11:51

Những trung tâm ứng dụng và chuyển giao công nghệ thuộc Sở KH&CN các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa viện nghiên cứu, trường đại học và các doanh nghiệp. Tuy vậy, vẫn còn đó những rào cản khiến cho các trung tâm này chưa thể tự chủ trong hoạt động.

Các trung tâm ứng dụng khoa học và công nghệ công lập vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới sáng tạo của Việt Nam hiện nay (Ảnh: TTXVN)

Nhiều thành tựu nổi bật

Theo ông Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, các trung tâm ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ công lập đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật.

Cụ thể, trong giai đoạn 2018 – 2022, những trung tâm này đã làm chủ hơn 400 công nghệ; triển khai hơn 14.000 hợp đồng dịch vụ tư vấn, chuyển giao công nghệ; thực hiện hơn 1.000 nhiệm vụ KH&CN để ứng dụng vào thực tiễn…

Chỉ riêng trong giai đoạn 2021 - 2022, các Trung tâm đã và đang thực hiện 206 nhiệm vụ KH&CN trong các lĩnh vực chủ yếu như: Nông nghiệp, an toàn bức xạ, năng lượng, công nghệ sinh học, công nghệ thực phẩm, công nghệ thông tin, xử lý môi trường, vật liệu xây dựng, sở hữu trí tuệ, điều khiển tự động, y dược...

Trong đó, 45% là nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở, 37% là nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, thành phố và 18% là nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ, cấp Quốc gia.

Đổi mới cơ chế - Chìa khóa “cởi trói” các trung tâm KH&CN công lập
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng phát biểu tại Hội nghị về hoạt động ứng dụng chuyển giao công nghệ địa phương năm 2022 ngày 8/12/2022 (Ảnh: sohuutritue.net)

Theo Thứ trưởng, thời gian qua, các trung tâm là cầu nối quan trọng, tạo sự liên kết giữa viện nghiên cứu, trường đại học với doanh nghiệp để chuyển giao các kết quả nghiên cứu ứng dụng vào thực tiễn sản xuất kinh doanh ở địa phương.

Tuy vậy, với rất nhiều những khó khăn trong nội bộ và trong cơ chế, các trung tâm công lập của Việt Nam vẫn còn đi chậm một bước trong việc đáp ứng những nhu cầu của xã hội và của quốc gia.

Nhân sự kiêm nhiệm nhiều chức năng

Báo cáo tình hình hoạt động của các trung tâm đến tháng 11/2022, ông Phạm Thế Dũng, Phó Cục trưởng Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ, Bộ KH&CN, cho biết, Việt Nam hiện nay có tất cả 26 Trung tâm khoa học và công nghệ công lập, với 1.178 viên chức và 478 nhân viên hợp đồng.

Trong đó, lực lượng nhân sự có người có trình độ 11 tiến sĩ, 351 thạc sĩ, 1.003 đại học và 291 có trình độ khác. Số nhân lực làm công tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao, đổi mới công nghệ là 693 người.

Theo ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Quảng Ngãi, những con số trên không thể đáp ứng được hoạt động khoa học công nghệ của cả nước.

Ông Thành cho biết, với 4 chức năng: thông tin, khoa học công nghệ; nghiên cứu phát triển và chuyển giao công nghệ; dịch vụ kỹ thuật về tiêu chuẩn đo lường chất lượng; đầu mối trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, trung tâm ứng dụng khoa học và công nghệ tỉnh Quảng Ngãi đang gặp nhiều khó khăn về nhân sự.

Cụ thể, ông Thành cho rằng việc một trung tâm phải thực hiện đồng thời 4 chức năng là rất lớn, trong khi cơ chế còn "lúng túng" và chỉ có 25 biên chế. Trong khi đó, những viên chức có kinh nghiệm đang làm việc tại trung tâm không còn nhiều mặn mà và muốn làm cho các tổ chức, doanh nghiệp có thu nhập cao hơn.

Cuối cùng, ông Thành cũng đặt ra vấn đề các tỉnh, thành có nên thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo riêng hay không, thay vì gộp chung nhiệm vụ này vào trung tâm khoa học và công nghệ như hiện nay? Bởi lẽ, chỉ riêng với 3 chức năng còn lại, số lượng đầu việc và nhiệm vụ đã là quá sức so với lượng nhân sự hiện tại của các trung tâm.

Vướng mắc về hành lang pháp lý và tự chủ tài chính

Ngoài nhân sự, hoàn thiện hàng lang pháp lý và cơ chế tự chủ cũng là vấn đề được các trung tâm khoa học và công nghệ công lập quan tâm.

Bà Nguyễn Thị Tố Uyên, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN Cần Thơ, cho biết, các Trung tâm đang gặp khó khăn trong việc thực hiện cơ chế tự chủ do thông tư hướng dẫn ban hành chậm.

Bên cạnh đó, các Trung tâm còn lúng túng trong việc xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật, lập dự toán triển khai nhiệm vụ, tuyển dụng, bố trí nhân sự hợp lý do chưa có quy định đầy đủ về định mức kinh tế - kỹ thuật các dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ KH&CN; cũng như chưa có văn bản hướng dẫn xây dựng đề án vị trí việc làm.

Đồng ý với bà Tố Uyên, ông Nguyễn Văn Tùng, Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Vĩnh Long, nhận định: Xuyên suốt nhiều năm qua, vướng mắc cơ bản nhất của việc quản lý là hành lang pháp lý. Các trung tâm luôn trong thế vừa phục vụ quản lý Nhà nước, vừa phải đi theo lộ trình tự chủ nhưng không vững do hành lang pháp lý thiếu và không đồng bộ. "Một nghị định ra đời thì rất lâu mới có thông tư hướng dẫn, không đồng bộ và thiếu chặt chẽ", ông Tùng dẫn chứng.

Ông Trần Văn Nghĩa, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN, cũng nhận định rằngđể đổi mới cơ chế quản lý của tổ chức KH&CN thì cơ chế tự chủ là một phần quan trọng, đặc biệt là về kinh phí.

"Qua thực tế triển khai cơ chế tự chủ trong ngành KH&CN cho thấy phương án thuận lợi nhất để cấp kinh phí hỗ trợ chi thường xuyên của Nhà nước là khoán chi theo số lượng người lao động hưởng lương từ ngân sách Nhà nước được giao. Đồng thời kinh phí này phải trừ đi nguồn thu của đơn vị sự nghiệp thông qua kinh phí Nhà nước chi cho thực hiện các nhiệm vụ", ông Nghĩa nhận định.

Thay mặt Bộ Khoa học và Công nghệ, Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết Bộ nhận định: Điều mà các trung tâm khoa học và công nghệ công lập cần nhất giờ đây là cơ chế tự chủ, từ tự chủ xây dựng kế hoạch, tài chính, biên chế cho đến hợp tác quốc tế…

Bộ cũng đang phối hợp với các bộ ngành liên quan xây dựng nghị định về tự chủ, các cơ chế, hành lang pháp lý cho hoạt động của các trung tâm.

Đổi mới sáng tạo mở - Xu hướng của tương lai

Đổi mới sáng tạo mở - Xu hướng của tương lai

Khởi nghiệp -  2 năm

84% quản lý cấp cao trên toàn cầu tin rằng đổi mới sáng tạo mở có ý nghĩa quan trọng đối với chiến lược tăng trưởng của họ trong tương lai.

Con đường giúp Việt Nam mạnh về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Con đường giúp Việt Nam mạnh về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Tiêu điểm -  2 năm

Để đưa Việt Nam trở thành một quốc gia mạnh mẽ về khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, Thủ tướng nhấn mạnh cần có cơ chế thí điểm, đầu tư mạo hiểm, chấp nhận rủi ro; cũng như khuyến khích đặt hàng, công nhận sản phẩm, dịch vụ mới để tạo niềm tin cho thị trường.

Techfest Vietnam 2022: Đổi mới sáng tạo mở toàn diện

Techfest Vietnam 2022: Đổi mới sáng tạo mở toàn diện

Khởi nghiệp -  2 năm

Với chủ đề “Đổi mới sáng tạo mở - Khơi nguồn tư duy mới”, Techfest Vietnam 2022 sẽ tìm kiếm các giải pháp trong ba trụ cột chính, đồng thời đẩy mạnh sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp trong tương lai.

Nối dài hệ sinh thái đổi mới sáng tạo TP. HCM

Nối dài hệ sinh thái đổi mới sáng tạo TP. HCM

Khởi nghiệp -  2 năm

Trong hoạt động đổi mới sáng tạo, Việt Nam xếp thứ 3 tại Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia và Singapore. Tuy vậy, hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều nút thắt, cần được khai thông.

Doanh nghiệp Việt Nam - Campuchia hướng tới 20 tỷ USD thương mại song phương

Doanh nghiệp Việt Nam - Campuchia hướng tới 20 tỷ USD thương mại song phương

Tiêu điểm -  10 giờ

Việt Nam có gần 200 dự án đầu tư tại Campuchia với tổng vốn đăng ký gần 3 tỷ USD, chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp, tài chính - ngân hàng, năng lượng và hạ tầng.

TP.HCM và Nasdaq tiến tới ký kết hợp tác phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế

TP.HCM và Nasdaq tiến tới ký kết hợp tác phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế

Tiêu điểm -  2 ngày

TP.HCM và Nasdaq đã thống nhất về chủ trương ký kết bản ghi nhớ hợp tác vào giữa tháng 10, để phát triển Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại thành phố.

Bão lũ gây thiệt hại nặng nề cho các tỉnh Bắc Bộ

Bão lũ gây thiệt hại nặng nề cho các tỉnh Bắc Bộ

Tiêu điểm -  2 ngày

Sau khi bão số 11 suy yếu, các tỉnh Bắc Bộ tiếp tục hứng chịu mưa lớn kéo dài, gây ra lũ vượt mức lịch sử trên sông Cầu, sông Thương.

Phao cứu sinh cho dự án điện LNG và BOT ngành điện

Phao cứu sinh cho dự án điện LNG và BOT ngành điện

Tiêu điểm -  3 ngày

Bộ Công thương đề xuất cơ chế đặc thù nâng sản lượng hợp đồng tối thiểu và linh hoạt khung pháp lý, nhằm khơi thông loạt dự án năng lượng tỷ USD đang đình trệ.

Trung ương chốt danh sách nhân sự giới thiệu trình Đại hội XIV

Trung ương chốt danh sách nhân sự giới thiệu trình Đại hội XIV

Tiêu điểm -  4 ngày

Trung ương thống nhất danh sách nhân sự được giới thiệu vào Ban chấp hành Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa 14 để trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Phó chủ tịch Nasdaq: Chứng khoán muốn nâng hạng cần nhất thanh khoản

Phó chủ tịch Nasdaq: Chứng khoán muốn nâng hạng cần nhất thanh khoản

Tài chính -  1 giờ

Phó chủ tịch Nasdaq tin rằng, thanh khoản chính là yếu tố đã tạo ra thành công cho chứng khoán Mỹ và Việt Nam có thể lặp lại kì tích này.

TPBank biến concert thành ‘vũ trụ trải nghiệm số’ khiến giới trẻ mê mẩn

TPBank biến concert thành ‘vũ trụ trải nghiệm số’ khiến giới trẻ mê mẩn

Nhịp cầu kinh doanh -  4 giờ

Đi concert nhưng lại “trót” phải lòng… Bank Tím! Đó là cảm nhận của nhiều fan hâm mộ khi tham dự Em Xinh “Say Hi” concert đêm 2 và trải nghiệm các hoạt động của TPBank tại sự kiện.

Mắt xích chiến lược trong chuyển đổi xanh ngành dệt may

Mắt xích chiến lược trong chuyển đổi xanh ngành dệt may

Phát triển bền vững -  6 giờ

Trước sức ép ESG, ngành dệt may Việt Nam buộc phải tái định nghĩa “sự bền vững” và ngân hàng đang trở thành mắt xích chiến lược trong hành trình đó.

Thị trường chứng khoán Việt Nam trước thách thức về dòng vốn mới

Thị trường chứng khoán Việt Nam trước thách thức về dòng vốn mới

Tài chính -  9 giờ

Thị trường cần cả dòng tiền nội và ngoại ổn định, cùng với cải thiện minh bạch và quản trị doanh nghiệp, để biến cơ hội nâng hạng thành vốn ngoại bền vững.

Doanh nghiệp Việt Nam - Campuchia hướng tới 20 tỷ USD thương mại song phương

Doanh nghiệp Việt Nam - Campuchia hướng tới 20 tỷ USD thương mại song phương

Tiêu điểm -  10 giờ

Việt Nam có gần 200 dự án đầu tư tại Campuchia với tổng vốn đăng ký gần 3 tỷ USD, chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp, tài chính - ngân hàng, năng lượng và hạ tầng.

Tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo: Đường đi để Việt Nam dẫn đầu kỷ nguyên vàng về công nghệ

Tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo: Đường đi để Việt Nam dẫn đầu kỷ nguyên vàng về công nghệ

Leader talk -  10 giờ

Khi Chính phủ và doanh nghiệp bắt tay nhau cùng chung một mục tiêu, sức mạnh ấy có thể mở ra các kỳ tích cho Việt Nam trong kỷ nguyên số và đổi mới sáng tạo.

Chính sách mới mở đường, nhà ở xã hội bứt phá

Chính sách mới mở đường, nhà ở xã hội bứt phá

Bất động sản -  10 giờ

Với hàng loạt chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ và đặc biệt là sự ra đời của Nghị định 261, phân khúc nhà ở xã hội đang đứng trước cơ hội bứt phá mạnh mẽ. Những "nút thắt" cố hữu về quỹ đất và thủ tục pháp lý đang dần được tháo gỡ, mở đường cho mục tiêu an cư của hàng triệu người lao động.