Đổi mới sáng tạo: Yếu tố quyết định đến năng suất lao động của doanh nghiệp

Đổi mới sáng tạo là con đường “sống còn” của doanh nghiệp Việt

Mang trong mình niềm tham vọng lớn lao, thế nhưng trong những năm gần đây, hoạt động đổi mới sáng tạo của Việt Nam diễn ra tương đối chậm chạp, làm giảm tốc độ phát triển kinh tế chung của cả nước.

Phát biểu tại Lễ công bố doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam 2023, dẫn lời báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu, cho biết: tốc độ tăng suất lao động hiện tại của Việt Nam đang giảm dần.

Đặc biệt, tại những thành phố "đầu tàu" như TP. HCM, tốc độ tăng năng suất lao động còn thấp hơn trung bình cả nước.

Theo TS. Thành, đây là thời điểm đổi mới sáng tạo trở thành vấn đề sống còn của nền kinh tế Việt Nam. Thay đổi cách thức phát triển, thay đổi mô hình tăng trưởng cần dựa nhiều hơn vào đổi mới sáng tạo. "Đổi mới sáng tạo là nhân tố quan trọng nhất thay đổi năng suất lao động", TS.Thành nhấn mạnh.

Tuy vậy, theo ông Thành, đổi mới sáng tạo không phải là việc tự nhiên mà làm được ngay. “Muốn đổi mới sáng tạo thì cần phải học. Học ở đây không chỉ là không chỉ là tiếp thu, làm chủ, sáng kiến, sáng tạo công nghệ theo các mức khác nhau, không chỉ là thay đổi quy trình quản trị, thay đổi mô hình kinh doanh, sản phẩm mà còn là học cách quản trị trong đổi mới sáng tạo, trong bối cảnh mới, là “dám chơi”, dám làm lại…”, ông Thành chia sẻ.

Theo các chuyên gia, khi nền kinh tế phục hồi và phát triển, các doanh nghiệp muốn chuyển dịch lên những nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu thì buộc phải đổi mới, sáng tạo để tồn tại và cạnh tranh thành công.

Đổi mới sáng tạo hiệu quả và thành công sẽ tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh, làm tăng giá trị và thúc đẩy tăng trưởng cho doanh nghiệp; dần định hình mã gen, văn hóa về đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp.

Đổi mới sáng tạo không chỉ giúp doanh nghiệp tăng khả năng thích ứng với bối cảnh kinh doanh mới, thúc đẩy tăng trưởng, mà quan trọng là cho thấy vị thế của người dẫn dắt và thay đổi cuộc chơi trên thị trường.

Còn theo PGS, TS. Vũ Minh Khương, công tác tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, muốn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chính phủ và doanh nghiệp đều phải nhìn vào ba định tố gốc rễ bao gồm hiệu quả, hiệu lực và hiệu năng.

Theo đó, doanh nghiệp khi làm đổi mới sáng tạo, hiệu quả về lợi nhuận, doanh thu là một trong những yếu tố rất quan trọng mà doanh nghiệp cần quan tâm, lưu ý. Trong khi đó, hiệu lực là những điều mình làm sẽ có tác động ra sao đến khách hàng, để khách hàng trân trọng và tin tưởng mình hơn. Và cuối cùng, hiệu năng, tức là năng lực thích ứng, thay đổi trước các biến cố. Làm đổi mới sáng tạo cần phải ý thức rõ 3 trụ cột này.

“Ở Việt Nam hiện nay, doanh nghiệp mới chú trọng đến yếu tố hiệu quả chứ chưa nhìn thấy rõ vai trò của hiệu lực và hiệu năng thích ứng”, TS. Khương nhận định.

Đổi mới sáng tạo là con đường lâu dài, có độ trễ, cần nhiều thời gian, công sức và tài chính để đi. Vì vậy, để đánh giá kết quả của hoạt động đổi mới sáng tạo, ta không thể chỉ nhìn vào hiệu quả lợi nhuận để đánh giá hoạt động đổi mới sáng tạo là thành công hay không.

Điểm chung của những doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hàng đầu Việt Nam

Kết quả khảo sát nhanh đối với các doanh nghiệp trong sách VIE50 (Top 50 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam) và VIE10 (Top 10 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam 2023 trong các ngành) của Viet Research cho thấy, có đến 84% doanh nghiệp nhận định đổi mới sáng tạo là chìa khóa quan trọng đối với tăng trưởng trong thời gian tới.

Trong đó, phần lớn các doanh nghiệp tập trung vào đổi mới, cải tiến sản phẩm, dịch vụ và quy trình. 70% các doanh nghiệp trong khảo sát cũng cho biết dự kiến tăng ngân sách cho đổi mới sáng tạo trong ít nhất 2 năm tới.

Mặc dù, về mặt quy mô doanh nghiệp, đa phần các doanh nghiệp VIE50 là các doanh nghiệp quy mô trung bình và lớn, doanh thu bình quân khoảng 45 nghìn tỷ, tuy nhiên, danh sách VIE50 cũng ghi nhận một vài doanh nghiệp có quy mô khiêm tốn vì những thành tích vượt bậc trong đổi mới sáng tạo, cách tân sản phẩm, dịch vụ… và đây được xem là nền tảng, tiềm năng cho tăng trưởng trong tương lai.

Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp VIE50 được thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trung bình giai đoạn 2020-2022, đạt 14,91% (doanh thu) và 43,55% (lợi nhuận).

5 điểm nổi bật của những doanh nghiệp VIE50 2023 đó là: những doanh nghiệp này coi chiến lược đổi mới sáng tạo và cách tân là ưu tiên hàng đầu; tập trung phát triển cả nguồn nhân lực bên trong và bên ngoài doanh nghiệp; chuẩn hoá quy trình để đạt được tốc độ tối ưu trong hoạt động đổi mới sáng tạo; phát triển đổi mới sáng tạo thông qua sảm phẩm dịch vụ và đổi mới quy trình nhằm cạnh tranh sòng phẳng, tạo lập các thị trường mới; và tập trung nhiều vào trải nghiệm khách hàng.