Trước những đề xuất về việc giới hạn và cấm xe máy tại các thành phố lớn ở Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo, EuroCham nhận định rằng hướng tiếp cận này không được xem là giải pháp hiệu quả để cải thiện tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và giảm thiểu tai nạn giao thông tại các thành phố lớn.
Bên cạnh đó, việc cấm xe máy có thể tạo ra nhiều khó khăn, bất tiện cho người dân ở khu vực thành thị, báo cáo của EuroCham trong khuôn khổ Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) giữa kỳ năm 2019 cho biết.
Quy định cấm được đề xuất cũng có thể gây thách thức lớn cho ngành sản xuất xe máy, vốn đã đầu tư dài hạn vào Việt Nam nhằm phát triển thị trường trong nước và quốc tế, đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
EuroCham đề xuất cơ quan quản lý nên xem xét thêm các giải pháp hiệu quả hơn nhằm giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và tai nạn giao thông trong các thành phố lớn,
Bên cạnh đó, cần xét đến nhu cầu của người dân nhằm đề xuất quy hoạch tổng thể khả thi, giảm thiểu tối đa tác động đến đời sống hàng ngày và công việc của người dân và tránh hệ quả tiêu cực về kinh tế.
Một trong những biện pháp có thể được thực hiện ngay lập tức để cải thiện tình hình là tập trung quản lý hoặc cấm xe máy cũ, vốn là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí.
Ngoài ra, các chương trình đào tạo, nâng cao ý thức của người dân về chấp hành quy định và an toàn giao thông cũng cần được triển khai.
Trong dài hạn, EuroCham đề xuất cơ quan quản lý thực hiện nghiên cứu, tham khảo và áp dụng thông lệ tốt nhất từ các quốc gia khác, nơi mà hệ thống giao thông công cộng và hạ tầng giao thông tiên tiến được sử dụng kết hợp hiệu quả với xe máy bằng cách áp dụng biện pháp khu vực hạn chế giao thông.
Hiệp hội này trong Sách Trắng 2019 cũng nhấn mạnh xe máy là phương tiện giao thông không thể thiếu đối với đời sống hàng ngày và sinh kế của hàng triệu người.
Đây đã trở thành phương tiện tiết kiệm, thuận tiện và linh hoạt nhất, đặc biệt tại các thành phố như Hà Nội và TP.HCM, nơi đường phố chật hẹp và hệ thống phương tiện giao thông thay thế còn chưa phát triển.
Năm 2017, Việt Nam có hơn 56 triệu xe máy và trung bình mỗi hộ gia đình sở hữu 2,4 chiếc xe máy. Xe máy đáp ứng hơn 70% nhu cầu đi lại và sẽ tiếp tục đóng vai trò là phương tiện giao thông chính ở Việt Nam trong những năm tới.
Trong giai đoạn 1995-2016, tổng doanh số xe máy tăng 13 lần, từ 4 triệu chiếc lên 52 triệu chiếc. Việt Nam cũng là thị trường xe máy lớn thứ 4 trên thế giới (sau Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia) và thị trường này dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ và ổn định cả về chất và lượng.
Liên quan đến kiểm soát khí thải xe máy, Nhóm Công tác Ô tô - Xe máy của VBF cho biết từ năm 2017, Việt Nam đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 3 cho xe máy mới sản xuất. Liên quan đến xe đang lưu hành, Việt Nam mới chỉ áp dụng kiểm định định kì an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho xe ô tô còn với xe máy thì chưa áp dụng.
Nhóm công tác này đã thể hiện sự đồng ý với dự thảo đề cương của Luật Giao thông đường bộ sửa đổi 2018, đề xuất áp dụng kiểm định khí thải với xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành nhằm góp phần cải thiện môi trường không khí.
Tuy nhiên, việc kiểm tra khí thải nên có quy trình đơn giản với chi phí thấp.
Bên cạnh đó, Nhà nước nên có ngân sách hỗ trợ, kiểm tra miễn phí cho người dân thời gian đầu, có thể xem xét xã hội hóa trong việc thành lập các trạm kiểm định khí thải để việc kiểm tra có thể tiến hành thuận tiện, hiệu quả, ít ảnh hưởng đến cuộc sống cũng như gây tốn kém cho người dân.
“Chúng tôi cũng mong muốn Chính phủ sớm đưa ra lộ trình áp dụng khí thải Euro 4, Euro 5 cho các mẫu xe mới để các doanh nghiệp có hướng đầu tư, chuẩn bị, tạo nên những sản phẩm tốt hơn cho khách hàng, thân thiện hơn với môi trường”, nhóm công tác kiến nghị.
