Cụ thể, tại văn bản 603 ngày 14/6, EVN quyết định tạm đình chỉ chức vụ với ông Nguyễn Đức Ninh, Giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia (cán bộ diện EVN quản lý) để phục vụ thanh tra chuyên ngành trong công tác quản lý và điều hành cung cấp điện.
Quyết định trên được đưa ra, sau khi Bộ Công thương thành lập đoàn thanh tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật về quản lý và cung ứng điện của EVN và các đơn vị liên quan từ 1/1/2021 đến 1/6/2023.
Đoàn thanh tra chuyên ngành gồm lãnh đạo các đơn vị Cục Điều tiết điện lực, Cục Điện lực và năng lượng tái tạo, Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp, Vụ Pháp chế, Thanh tra bộ, Vụ Kế hoạch – Tài chính, Vụ Dầu khí và than.
Việc lập đoàn thanh tra chuyên ngành về quản lý và cung ứng điện của EVN là thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng tại công điện 517 ngày 6/6/2023 để tìm đúng nguyên nhân thiếu điện và giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Như TheLEADER đã thông tin, EVN, các ban quản lý dự án đầu tư xây dựng, các đơn vị thành viên được giao thực hiện đã không hoàn thành việc đầu tư lưới điện truyền tải theo nhiệm vụ được giao tại Quy hoạch điện VII điều chỉnh.
Cụ thể, việc đầu tư lưới điện truyền tải (đường dây và trạm biến áp) không hoàn thành theo Quy hoạch được duyệt, nhất là đầu tư đường dây chỉ đạt tỷ lệ thấp cả về số lượng và khối lượng (khối lượng đường dây 500kV đạt gần 59%, đường dây 22kV đạt gần 53%), nhiều dự án chậm tiến độ, hệ thống lưới truyền tải chưa đáp ứng đủ năng lực truyền tải, trong khi nguồn điện mặt trời nối lưới đầu tư nhanh ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên, dẫn đến quá tải cục bộ phải cắt giảm công suất phát điện.
Về số lượng, thực hiện được 19/27 dự án đường dây 500kV (đạt khoảng 71%), 98/141 dự án đường dây 220kV (đạt khoảng 70%), 19/23 dự án trạm biến áp 500kV, 124/137 trạm biến áp 220kV.
Các dự án lưới điện chậm tiến độ trong giai đoạn 2016-2020, gồm: 13 dự án đường dây 500kV (tổng chiều dài 1.627km), 67 dự án đường dây 220kV (tổng chiều dài 3.440km), 6 dự án trạm biến áp 500kV (tổng công suất 5.700MVA), 35 dự án trạm biến áp 220kV (tổng công suất khoảng 10.060MVA).
Cần nhắc lại vai trò, trách nhiệm của Bộ Công thương liên quan đến Đề án tái cơ cấu ngành điện giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025.
Cụ thể, Quyết định 168 do Thủ tướng ban hành hồi tháng 2/2017 xác định nhiệm vụ của Bộ Công thương như sau: Giai đoạn từ năm 2019 đến 2020, xây dựng cơ chế khuyến khích đưa các nhà máy điện đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT tham gia thị trường bán buôn điện cạnh tranh; xây dựng cơ chế khuyến khích nhà máy điện sử dụng NLTT tham gia thị trường bán buôn điện cạnh tranh; nghiên cứu, đổi mới cơ chế giá điện các khâu phù hợp với các cấp độ phát triển thị trường điện lực cạnh tranh.
Với việc Bộ Công thương ban hành một số thông tư, quyết định sau đó, thị trường bán buôn điện cạnh tranh vận hành chính thức từ ngày 1/1/2019. Đến năm 2021, đã có 27/45 nhà máy nhiệt điện than, tuabin khí và 67/81 nhà máy thủy điện tham gia thị trường bán buôn điện cạnh tranh.
Dù thị trường bán buôn điện cạnh tranh chính thức vận hành từ 1/1/2019, nhưng tới nay Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia (đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện) chưa chuyển thành Công ty TNHH MTV hạch toán độc lập trong EVN theo quy định tại Quyết định 168 của Thủ tướng.
Theo Quyết định 168, “…chuyển Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia thành Công ty TNHH MTV vận hành hệ thống điện và thị trường điện, có tư cách pháp nhân và hạch toán độc lập trong EVN, hoàn thành trước khi thị trường bán buôn điện cạnh tranh chính thức vận hành.”
Theo báo cáo của Bộ Công thương, Đề án chuyển Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia thành Công ty TNHH MTV vận hành hệ thống điện và thị trường điện đã được Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trình Thủ tướng hồi tháng 12/2019, gần đây nhất là hồi tháng 4/2022, hiện tại đang tiếp tục hoàn thiện nội dung Đề án theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng tại văn bản 3581 ngày 9/6/2022 của Văn phòng Chính phủ.
Được biết, tháng 11/2018, Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã tiếp nhận quản lý EVN và đã trình Thủ tướng Đề án chuyển Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia thành Công ty TNHH MTV vận hành hệ thống điện và thị trường điện, hiện đang hoàn thiện Đề án theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng.
Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm trong việc chưa hoàn thành một số nhiệm vụ liên quan tới thị trường bán buôn điện cạnh tranh (được giao tại Quyết định 168 năm 2017 của Thủ tướng), thuộc về Bộ Công thương, trong đó có trách nhiệm của các cục, vụ, đơn vị chuyên môn; Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chịu trách nhiệm hoàn thiện, trình Thủ tướng phê duyệt Đề án chuyển Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia thành Công ty TNHH MTV vận hành hệ thống điện và thị trường điện.
Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia có một số chức năng đáng chú ý sau: Lập phương thức hoạt động và chỉ huy vận hành hệ thống điện Quốc gia từ các khâu truyền tải đến phân phối điện năng theo quy trình nhiệm vụ và phân cấp điều độ hệ thống điện Quốc gia đã được phê duyệt; Quản lý hệ thống SCADA (kiểm soát, điều khiển, thu thập và quản lý số liệu)/EMS (hệ thống quản lý năng lượng) phục vụ sản xuất…
Một số nhiệm vụ của cấp điều độ Hệ thống điện (HTĐ) quốc gia gồm: Chỉ huy điều độ HTĐ Quốc gia nhằm bảo đảm cho HTĐ quốc gia vận hành an toàn, liên tục, ổn định, chất lượng đảm bảo và kinh tế; Lập phương thức vận hành cơ bản cho toàn bộ HTĐ Quốc gia; Phối hợp với các Ban liên quan của Tổng công ty Điện lực Việt Nam lập dự báo nhu cầu phát điện (sản lượng và công suất), lịch sửa chữa tuần, tháng, quý, năm của các nhà máy điện.
Lập phương thức vận hành ngày bao gồm: Dự báo đồ thị phụ tải HTĐ Quốc gia; Lập phương thức kết dây HTĐ Quốc gia trong ngày; Phân bổ biểu đồ phát công suất và sản lượng cho các nhà máy điện đáp ứng đồ thị phụ tải HTĐ Quốc gia…
