Là một sáng kiến nhằm thúc đẩy phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam của Bộ Khoa học và công nghệ, Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia (Techfest) chính thức được khởi động lần đầu tiên vào năm 2015, cho đến nay đã trở thành sự kiện thường niên lớn nhất của hệ sinh thái startup Việt Nam và khu vực.
Năm 2022, Techfest chính thức giới thiệu Làng kinh tế tuần hoàn, đánh dấu một sự ghi nhận với cơ hội mới mà kinh tế tuần hoàn mở ra cho hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Thực tế, kinh tế tuần hoàn hứa hẹn là sân chơi nhộn nhịp cho cả những doanh nghiệp lâu đời và startup, bởi nội hàm hướng tới phát triển bao trùm và bền vững, lại đang nhận được sự khuyến khích từ phía chính sách.
Thực tế, nhiều dự án khởi nghiệp với chủ đề kinh tế tuần hoàn đã được triển khai và bước đầu đem đến những kết quả khả quan, có thể kể đến Green Connect của doanh nhân Huỳnh Hạnh Phúc nhận được gói hỗ trợ của Mondelēz Kinh Đô và quỹ Tương lai bền vững (Sustainable Futures) của tập đoàn Mondelēz International; startup Equo nhận được gói đầu tư từ các quỹ Nextgen Ventures, Techstars, East Ventures…
Từ ý tưởng đến thực tiễn
Bà Emmanuelle Ledoux, Tổng giám đốc Viện kinh tế tuần hoàn quốc gia Pháp, nhận xét, kinh tế tuần hoàn là một vấn đề thời sự và là yếu tố tiên quyết đảm bảo tăng trưởng kinh tế liên tục trong bối cảnh tài nguyên có hạn và đang dần bị cạn kiệt.
Tuy nhiên, triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn không phải điều đơn giản, đặc biệt khi nền kinh tế đã được thiết kế và vận hành từ nhiều năm nay dựa trên triết lý của nền kinh tế tuyến tính, trong đó các nhân tố tham gia vào nền kinh tế luôn cố gắng để sản xuất thật nhiều, bán ra thật nhiều nhằm nâng cao lợi nhuận.
Nhiều giải pháp đã được đưa ra nhằm thiết kế lại nền kinh tế cũng như chuỗi giá trị theo hướng tuần hoàn, có thể kể đến như giải pháp công cụ chính sách được cả Pháp và Việt Nam áp dụng là trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). Ở Việt Nam, nhiều doanh nghiệp lớn cũng bắt tay nhau thiết lập chuỗi giá trị tuần hoàn, tiêu biểu là 19 ông lớn ngành hàng tiêu dùng nhanh với Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam).
Tuy nhiên, bà Ledoux cho biết, có một khoảng cách không nhỏ giữa ý tưởng và thực tiễn triển khai kinh tế tuần hoàn, nhất là khi yêu cầu “tái thiết kế” có thể gây ra xung đột giữa các bên liên quan trong chuỗi giá trị.
Khoảng cách này là rào cản thực hiện hóa mô hình kinh tế tuấn hoàn nhưng cũng là cơ hội cho các giải pháp, sáng kiến đổi mới sáng tạo, những ý tưởng khởi nghiệp mang tính đột phá.
Nói về khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh tế tuần hoàn, theo TS. Bùi Thị Thanh Hương, Giảng viên Khoa các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội, đồng Trưởng làng Kinh tế tuần hoàn Tech Fest 2022, có 5 xu hướng lớn của mô hình kinh tế tuần hoàn có thể được tận dụng để triển khai ý tưởng startup, bao gồm nông nghiệp theo chiều dọc; tái chế và tái sử dụng; nâng cấp vật liệu; thay thế nguồn cung ứng hữu cơ và giao thông không phát thải.
Bà Hương nhận định, kinh tế tuần hoàn là cơ hội lớn, tuy nhiên startup không phải lúc nào cũng thuận lợi. Thực tế cho thấy, có đến 90% startup thất bại, không thể tiếp tục triển khai.
Nhắn gửi lời khuyên cho cộng đồng startup nói chung và những dự án, ý tưởng khởi nghiệp liên quan đến kinh tế tuần hoàn nói riêng, bà Hương cho biết, công thức cho khởi nghiệp là phải có tính mới, hướng đến cộng đồng nhưng vẫn phải đảm bảo tính khả thi, tức là phải được thị trường và người tiêu dùng chấp nhận.
Trước bối cảnh nền kinh tế vĩ mô có nhiều biến động, dòng tiền bị siết chặt, chi phí vốn tăng cao, dù đứng trước cơ hội lớn là kinh tế tuần hoàn nhưng nhiều startup vẫn tỏ ra e ngại. Nói về điều này, bà Hương chỉ ra, đối với khởi nghiệp, nguồn lực quan trọng không phải là nguồn vốn mà là nguồn lực về đổi mới sáng tạo.
Là một người đã triển khai nhiều dự án khởi nghiệp phát triển bền vững, bà Hương nhắn gửi các bạn trẻ đã và đang có ý tưởng liên quan đến kinh tế tuần hoàn hãy mạnh dạn triển khai, duy trì niềm tin rằng “mình đang làm việc có ích”.
“Khi mình đủ lớn, đủ trải nghiệm thì sẽ có nhiều nguồn lực tìm đến mình. Đó là những tổ chức phát triển như Viện Pháp; USAID; UNDP… hay là cả các doanh nghiệp lớn”, vị chuyên gia Đại học Quốc gia Hà Nội nói.
