Mở lối cho doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội

Chia sẻ về việc sẵn sàng tham gia các chương trình phát triển nhà ở xã hội, song theo ông Dương Công Minh, Chủ tịch tập đoàn Him Lam, doanh nghiệp rất cần Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước có cơ chế, chính sách cụ thể để tham gia, bởi các doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội hiện nay đang gặp khó khăn rất lớn, đặc biệt là về pháp lý.

Ông Minh cho biết: "Hiện doanh nghiệp sẵn sàng đăng ký tham gia 75.000 căn hộ nhà ở xã hội từ nay đến năm 2030. Đây là quỹ đất mà doanh nghiệp của chúng tôi đã có nhưng quan trọng nhất là tháo gỡ khó khăn về thủ tục. Chúng tôi có hai dự án nhà ở thương mại, theo đề nghị của Bộ Xây dựng chuyển thành nhà ở xã hội để lo cho người nghèo nhưng có một dự án tới 5 năm, một dự án 3 năm đến nay chưa hoàn thiện xong thủ tục". 

Từ nhà ở thương mại chuyển sang nhà ở xã hội còn khó hơn thủ tục làm nhà ở thương mại. Rõ ràng, các doanh nghiệp đều có nghề, có nguồn lực dồi dào nhưng để làm được rất khó. Thủ tục dự án vô cùng phức tạp, từ thành phố, tỉnh, các ngành đến các bộ, ngành…, vị lãnh đạo doanh nghiệp này nhấn mạnh.

Tại Hội nghị thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp sáng ngày 1/8, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Vinhomes Phạm Thiếu Hoa cũng cho biết, doanh nghiệp này đặt mục tiêu triển khai xây dựng 500.000 căn nhà ở xã hội giá rẻ trong 5 năm tới. Tuy nhiên, hiện nay thủ tục phê duyệt dự án đang khiến Vinhomes gặp khó khăn để thực hiện.

"Qua thông tin của các sở, ngành, để phê duyệt một dự án nhà ở xã hội phải cần tối thiểu 600 ngày hoặc dài hơn", ông Hoa nói.

Một doanh nghiệp khác là Tập đoàn Novaland cũng cam kết sẽ sẵn sàng nhận nhiệm vụ đầu tư xây dựng 200.000 căn hộ ở các tỉnh thành phía Nam và trọng tâm là TP. HCM. 

Ông Bùi Xuân Huy, Chủ tịch Tập đoàn Novaland cho biết, tập đoàn đã nhận được Văn bản số 2841/BXD-QLN ngày 26/7/2022 của Bộ Xây dựng về việc đề xuất giải pháp để mỗi doanh nhân đầu tư xây dựng được ngay 5.000-10.000 căn hộ nhà ở xã hội. Đối với chương trình "Thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp" theo Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính Phủ. 

Tập đoàn Novaland luôn xem đây là chương trình vô cùng thiết thực và nhân văn. Nhiệm vụ đầu tư xây dựng 200.000 căn hộ là một mục tiêu mà tập đoàn sẽ hoàn thành để góp phần vào nỗ lực của Chính phủ trong chương trình giải quyết nhà ở xã hội, nhà ở công nhân lao động.

Hiện doanh nghiệp cũng đã có một số quỹ đất tại TP. HCM và các tỉnh, thành phố như Đồng Nai, Long An, Cần Thơ, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Thuận, Khánh Hòa, Đà Nẵng… phù hợp đầu tư xây dựng dự án nhà ở xã hội. 

Song theo ông Huy lo ngại, quá trình triển khai thực hiện các chính sách về nhà ở xã hội hiện đang bộc lộ một số tồn tại, vướng mắc, thủ tục phức tạp, gây khó cho doanh nghiệp. Để đảm bảo mục tiêu xây dựng được 200.000 căn, ông Huy đề xuất cơ quan quản lý địa phương sớm xác định quỹ đất do Nhà nước quản lý để giao hoặc mời gọi đầu tư thực hiện dự án.

Khó khăn của các doanh nghiệp trong phát triển nhà ở xã hội chính là một trong những nguyên nhân khiến việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, người thu nhập thấp chưa đáp ứng nhu cầu rất lớn cùng như yêu cầu đặt ra. Theo số liệu từ Bộ Xây dựng, tính đến nay, trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, nhà ở cho công nhân, quy mô xây dựng khoảng 156.000 căn, với tổng diện tích hơn 7,79 triệu m2, đang tiếp tục triển khai 401 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 455.000 căn, với tổng diện tích khoảng 22,7 triệu m2. 

Trong đó, cả nước đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 175 dự án nhà ở xã hội và 126 dự án nhà ở công nhân. Đây là những con số rất khiêm tốn. Thực tế trên thị trường bất động sản cũng cho thấy, số lượng dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân chỉ đếm trên đầu ngón tay. 

Cần quyết liệt gỡ điểm nghẽn pháp lý

Nêu rõ mục tiêu phát triển nhà ở xã hội phù hợp khả năng chi trả của công nhân, người lao động, người thu nhập thấp, người có hoàn cảnh khó khăn, Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chủ trì, xây dựng đề án đầu tư, xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp trong giai đoạn từ nay tới năm 2030, hoàn thành ngay trong tháng 8 này.

Để xây dựng và triển khai đề án này, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố báo cáo trước ngày 15/8 về các dự án nhà ở xã hội đang triển khai, các vị trí đất đã có chủ trương xây dựng nhà ở xã hội nhưng chưa triển khai, lập kế hoạch triển khai cho thời gian tới với số lượng dự án, căn hộ cụ thể từ nay tới năm 2030 để bảo đảm nhu cầu địa phương. Chính phủ sẽ nghiên cứu, tổng hợp, giao kế hoạch cụ thể.

"Các doanh nghiệp đã đăng ký đầu tư, xây dựng trên 1,2 triệu căn hộ từ nay tới năm 2030, cần nói đi đôi với làm, không để người dân mất niềm tin", Thủ tướng yêu cầu. 

Để làm được mục tiêu này, theo đại diện các doanh nghiệp, những khó khăn về thủ tục pháp lý và nguồn vốn cần sớm được tháo gỡ. Chủ tịch Tập đoàn Bitexco Vũ Quang Hội cho rằng Chính phủ, Nhà nước khuyến khích xây dựng nhà ở xã hội nhưng phải để doanh nghiệp thực thi một cách dễ dàng, không để họ phải qua nhiều đầu mối, đi gặp quá nhiều các cơ quan để làm thủ tục dự án.

"Chính phủ nên nghiên cứu để đưa vào một đầu mối, chỉ một cơ quan đưa ra quyết định. Đã nằm ở trong khuôn đó rồi thì bất kỳ ai tham gia thực hiện cũng đều được hưởng chính sách", ông Hội nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, nhằm tháo gỡ khó khăn về vấn đề thủ tục pháp lý cho doanh nghiệp, Chủ tịch HĐQT Vinhomes cũng đề nghị các cơ quan quản lý cần "làm song song" các bước, linh hoạt trong phê duyệt dự án.

Đơn cử như về vấn đề quy hoạch, hiện nay tất cả đề án có nhà ở xã hội liên quan đến các chỉ tiêu mới về diện tích nhà ở xã hội từ 25-70 m2. Do vậy tất cả các đề án quy hoạch, quy hoạch chi tiết 1/500 phải điều chỉnh lại vì sẽ tăng chỉ tiêu dân số, tăng cả tiện ích xã hội, tiện ích hạ tầng xã hội,… 

Điều này dẫn đến phải điều chỉnh quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết, nhưng nếu làm sẽ rất lâu. Do đó, đề nghị Chính phủ vào cuộc, cho phép doanh nghiệp tham gia vào điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 các dự án nhà ở xã hội để đẩy nhanh tiến độ. Chủ doanh nghiệp có đất hoặc thu mua đất làm nhà ở xã hội cần có được cơ chế chỉ định thầu, chứ không đấu thầu. Còn các chỉ tiêu, quy hoạch về dân số, hạ tầng do các cơ quan Nhà nước phê duyệt.

"Chúng ta có thể rút ngắn xuống 90-120 ngày để các địa phương công bố các đề án, dự án nhà ở xã hội, các doanh nghiệp tham gia nộp hồ sơ", ông Hoa cho hay.

Còn theo ông Bùi Xuân Huy, quá trình triển khai thực hiện các chính sách về nhà ở xã hội cũng đã bộc lộ một số tồn tại, vướng mắc cần được khắc phục. Cụ thể, các bước thủ tục đầu tư dự án nhà ở xã hội còn phức tạp. 

Ngoài thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, công nhận chủ đầu tư, phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, chấp thuận đầu tư, giao đất, tính tiền sử dụng đất, ký quỹ như nhà ở thương mại, các dự án nhà ở xã hội phải thực hiện thêm các thủ tục như: Thẩm định giá bán nhà ở xã hội, xác nhận đối tượng mua, thuê mua nhà ở xã hội, kiểm toán chi phí để xác định lợi nhuận định mức; chưa có quy định cụ thể hướng dẫn về việc hoàn trả chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng và chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cho chủ đầu tư; các dự án nhà ở xã hội phải dành tối thiểu 20% số căn hộ của dự án để cho thuê, sau 5 năm mới được bán, làm chậm thu hồi vốn...

Dưới góc độ là một doanh nghiệp, ông Bùi Xuân Huy cho biết các doanh nghiệp bất động sản nói chung và Novaland mong muốn Chính phủ và các bộ, nghành sớm hoàn thiện thể chế, chính sách để doanh nghiệp có thể triển khai nhanh nhất.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần xây dựng chính sách hỗ trợ về nguồn vốn để giúp doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân và các gói vay ưu đãi để người dân có thể vay mua nhà, sớm sở hữu nhà ở để ổn định an sinh xã hội.