Mở rộng thương mại và thách thức nội lực nền kinh tế

Hoàng Đông Thứ ba, 16/07/2024 - 16:01

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đang ở quy mô khoảng gần gấp đôi và được dự báo có thể gấp ba lần GDP trong thời gian tới, đặt ra nhiều câu hỏi rằng, liệu nội lực của nền kinh tế có đủ đáp ứng?

Quy mô xuất nhập khẩu của Việt Nam cao gấp đôi GDP. Ảnh: Hoàng Anh

Việt Nam thường được nhận định là có độ mở của nền kinh tế lớn do quy mô xuất nhập khẩu cao hơn nhiều so với GDP. Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Minh Cường, Vụ Kinh tế xã hội Liên hợp quốc (UN DESA), nền kinh tế của Việt Nam không thực sự mở.

Lý giải cho quan điểm này, ông Cường phân tích bốn yếu tố thị trường cơ bản là bất động sản, lao động, vốn và khoa học công nghệ, với nền tảng là cộng đồng doanh nghiệp.

Cả bốn thị trường nền tảng này tại Việt Nam đều đang gặp nhiều nút thắt, doanh nghiệp chủ yếu ở quy mô vừa và nhỏ, thể hiện cho nội lực của nền kinh tế vẫn chưa mạnh và chưa có khả năng bắt kịp so với quy mô thương mại.

Kể từ khi bắt đầu triển khai Đổi mới, mở cửa nền kinh tế, Việt Nam áp dụng mô hình giống như Trung Quốc, tức là mở cửa thương mại trước, tiếp sau đó là lĩnh vực tài chính, ngân hàng và một số lĩnh vực khác.

Thực tế cho thấy, mô hình mở cửa này giúp Việt Nam có được những bước tiến vượt bậc, như giai đoạn thập niên 1980 đã trở thành một quốc gia xuất khẩu lương thực, tiếp đó quy mô thương mại, thu hút vốn đầu tư nước ngoài không ngừng được mở rộng và đóng góp tích cực vào tăng trưởng.

Mở rộng thương mại và thách thức nội lực nền kinh tế
TS. Nguyễn Minh Cường tại Diễn đàn Kinh tế mùa Hè 2024

Tuy nhiên, theo vị chuyên gia kinh tế, mô hình này đã đến giai đoạn khai thác hết. Do đó, nếu thương mại quốc tế mở rộng đạt đến quy mô gấp ba lần GDP như một số dự báo, nền kinh tế Việt Nam khó có thể đáp ứng do thiếu nội lực. Hệ quả thậm chí có thể là một sự đổ vỡ về mặt hệ thống vì không quản lý nổi quy mô thương mại tăng trưởng quá nhanh.

Ông Cường cho biết, nền kinh tế Việt Nam đã trải qua bốn giai đoạn, bao gồm bắt đầu Đổi mới từ năm 1986, giai đoạn bắt kịp vào trước những năm 2000, giai đoạn hội nhập vào thập niên đầu tiên của thế kỷ XXI khi gia nhập WTO, ký kết một số hiệp định thương mại và giai đoạn tăng tốc từ sau khủng hoảng kinh tế 2008.

Giai đoạn tiếp theo là thời điểm quan trọng để Việt Nam củng cố lại chất lượng tăng trưởng, tăng cường nội lực của nền kinh tế. Làm được điều này đòi hỏi những thiết chế rõ ràng để thị trường phát huy năng lực tự điều tiết, thay vì chỉ phụ thuộc vào vai trò điều phối của Nhà nước.

Trên thực tế, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam cũng khó tăng trưởng quy mô thương mại nếu không củng cố được nội lực, lấy đơn cử như ngành hàng dệt may.

Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), cho biết, Mỹ đã ban hành đạo luật cấm các sản phẩm dệt may có nguồn gốc từ bông Tân Cương để bảo vệ lao động cưỡng bức.

Điều này dẫn đến vụ việc năm 2023, có lô hàng trị giá hàng chục triệu USD bị giam tại cảng của Mỹ bởi doanh nghiệp không biết vải trong đó có xuất sứ từ sợi bông Tân Cương.

Ngoài ra, việc không tự chủ được nguyên liệu sản xuất cũng khiến doanh nghiệp dệt may khó tận dụng được ưu đãi thuế từ các hiệp định thương mại tự do.

Ông Giang cho biết, mỗi năm Việt Nam phải nhập khẩu đến 16 tỷ USD nguyên liệu dệt may, đồng thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền nhanh chóng thúc đẩy thực thi Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày Việt Nam đến năm 2030 đã được Chính phủ phê duyệt, trong đó có nội dung kêu gọi đầu tư phát triển công nghiệp dệt nhuộm để tự chủ nguyên vật liệu.

Hoặc như đối với ngành điện tử, thiếu nội lực cũng khiến Việt Nam vụt mất nhiều cơ hội lớn. Ông Vũ Tú Thành, Phó giám đốc điều hành Hội đồng kinh doanh Mỹ - ASEAN (USABC), cho biết, phía Mỹ mong muốn thí điểm triển khai một sáng kiến về xây dựng chuỗi cung ứng điện tử tại Việt Nam, nằm trong cam kết triển khai đối tác chiến lược toàn diện.

Tuy nhiên, điều đáng tiếc là Việt Nam chưa sẵn sàng đón nhận cơ hội này do chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Ông Thành nhìn nhận, sự thiếu sẵn sàng khiến Việt Nam đang “biến cơ hội thành thách thức”.

Nông sản xuất siêu hơn 8 tỷ USD

Nông sản xuất siêu hơn 8 tỷ USD

Tiêu điểm -  1 năm

Sáu tháng đầu năm, xuất siêu nông sản đạt gần 8,3 tỷ USD, tăng 62,4% so với cùng kỳ năm 2023.

Xuất khẩu rau quả có thể lập kỷ lục mới

Xuất khẩu rau quả có thể lập kỷ lục mới

Tiêu điểm -  1 năm

Kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 được dự báo sẽ cán mốc 7 – 7,5 tỷ USD, thiết lập kỷ lục mới.

Không thiếu container phục vụ nhu cầu xuất nhập khẩu của Việt Nam

Không thiếu container phục vụ nhu cầu xuất nhập khẩu của Việt Nam

Tiêu điểm -  1 năm

Đại diện các doanh nghiệp cảng, hãng tàu, kho bãi khẳng định số lượng vỏ container cũng như các hoạt động vận chuyển đủ khả năng đáp ứng cho thị trường Việt Nam.

Kiềng ba chân trong kênh xuất khẩu qua thương mại điện tử

Kiềng ba chân trong kênh xuất khẩu qua thương mại điện tử

Diễn đàn quản trị -  1 năm

Ông Gijae Seong - Giám đốc điều hành Amazon Global Selling tin rằng, dư địa của kênh xuất khẩu qua thương mại điện tử dành cho các doanh nghiệp Việt Nam đang rất lớn, nếu biết tận dụng lợi thế cạnh tranh về nguyên liệu, năng lực sản xuất, cũng như khả năng tạo điểm nhấn thương hiệu.

Tổng Bí thư: Hà Nội cần chuyển mô hình phát triển từ đơn cực sang 'đa cực, đa trung tâm'

Tổng Bí thư: Hà Nội cần chuyển mô hình phát triển từ đơn cực sang 'đa cực, đa trung tâm'

Tiêu điểm -  2 ngày

Bối cảnh phát triển mới đòi hỏi Thủ đô Hà Nội phải thực hiện một cuộc chuyển mình căn bản, từ mô hình phát triển đơn cực đã quá tải, sang cấu trúc "đa cực, đa trung tâm" nhằm giải quyết dứt điểm các thách thức đô thị cố hữu.

Đề xuất xây dựng hệ thống hạ tầng sạc xe điện 'mở'

Đề xuất xây dựng hệ thống hạ tầng sạc xe điện 'mở'

Tiêu điểm -  2 ngày

Thị trường trạm sạc xe điện tại Việt Nam nở rộ, nhưng cũng đi kèm những lo ngại về nguy cơ độc quyền và bị chi phối bởi nhóm doanh nghiệp đặc thù.

Gánh nặng thuế cản trở khoáng sản Việt cất cánh

Gánh nặng thuế cản trở khoáng sản Việt cất cánh

Tiêu điểm -  2 ngày

Việt Nam sở hữu tiềm năng lớn với các khoáng sản chiến lược hàng đầu thế giới, nhưng gánh nặng chính sách thuế đang thách thức sự phát triển của ngành này.

EuroCham bày cách để Việt Nam giữ chân nhà đầu tư châu Âu

EuroCham bày cách để Việt Nam giữ chân nhà đầu tư châu Âu

Tiêu điểm -  3 ngày

Với các nhà đầu tư châu Âu, năng lực cạnh tranh dài hạn cần phụ thuộc vào tính nhất quán và minh bạch trong pháp lý.

Đưa TP. HCM thành siêu đô thị tầm quốc tế

Đưa TP. HCM thành siêu đô thị tầm quốc tế

Tiêu điểm -  3 ngày

Các nghị quyết quan trọng khi trở thành thực tiễn sẽ giúp TP. HCM chuyển mình thành trung tâm của khu vực.

Ngân hàng Nhà nước tăng cường công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố

Ngân hàng Nhà nước tăng cường công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố

Tài chính -  5 giờ

Ngân hàng Nhà nước vừa tổ chức đánh giá Thông tư số 27 hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền và phổ biến nội dung phòng, chống rửa tiền.

Ngân hàng Nhà nước tăng cường hiệu quả hoạt động hệ thống ngân hàng Khu vực 3

Ngân hàng Nhà nước tăng cường hiệu quả hoạt động hệ thống ngân hàng Khu vực 3

Tài chính -  5 giờ

Phó Thống đốc NHNN ghi nhận nỗ lực toàn hệ thống khi hoạt động tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng vẫn ổn định, thông suốt sau hơn bảy tháng sáp nhập.

Nhà máy sơn AkzoNobel Bình Dương đạt chứng nhận LEED Gold

Nhà máy sơn AkzoNobel Bình Dương đạt chứng nhận LEED Gold

Nhịp cầu kinh doanh -  6 giờ

Cột mốc này khẳng định vai trò tiên phong của tập đoàn trong phát triển bền vững và mục tiêu giảm 50% phát thải carbon toàn cầu đến năm 2030.

Trải nghiệm 'Omoda 4 global preview salon' trở thành hành trình đồng sáng tạo tương lai di chuyển

Trải nghiệm 'Omoda 4 global preview salon' trở thành hành trình đồng sáng tạo tương lai di chuyển

Nhịp cầu kinh doanh -  7 giờ

Sự kiện Omoda 4 global preview salon không chỉ là buổi ra mắt sản phẩm, mà còn là hành trình đồng sáng tạo, nơi thương hiệu và người dùng cùng nhau định hình tương lai của trải nghiệm di chuyển.

OCB đồng hành cùng SME tháo gỡ rào cản vốn kinh doanh

OCB đồng hành cùng SME tháo gỡ rào cản vốn kinh doanh

Nhịp cầu kinh doanh -  8 giờ

Ngân hàng Phương Đông (OCB) tiếp tục nâng cấp và ra mắt sản phẩm “Vay nhanh bổ sung vốn kinh doanh”. Đây là giải pháp tài chính được đánh giá linh hoạt, thiết kế phù hợp với đặc thù doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Đặc biệt, doanh nghiệp chỉ cần có thời gian hoạt động từ 1 năm trở lên đã có thể tiếp cận sản phẩm này.

Sunshine Group ủng hộ 2,5 tỷ đồng, chung tay cùng Quỹ Tấm lòng Việt hướng về người dân vùng bão lũ

Sunshine Group ủng hộ 2,5 tỷ đồng, chung tay cùng Quỹ Tấm lòng Việt hướng về người dân vùng bão lũ

Nhịp cầu kinh doanh -  20 giờ

Tối 15/10/2025, trong chương trình đặc biệt “Nghĩa đồng bào – Hướng về người dân vùng bão lũ” do Quỹ Tấm lòng Việt và Đoàn Thanh niên Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) tổ chức, Sunshine Group đã ủng hộ 2,5 tỷ đồng để cùng VTV chung tay hỗ trợ đồng bào vùng lũ vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống.

Ngân hàng NCB về đích sớm, vượt mọi chỉ tiêu kinh doanh  2025

Ngân hàng NCB về đích sớm, vượt mọi chỉ tiêu kinh doanh 2025

Tài chính -  23 giờ

Kết thúc 9 tháng năm 2025, Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB) hoàn thành vượt mọi chỉ tiêu kinh doanh 2025 đã đặt ra, khẳng định chiến lược đúng đắn và tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn bứt phá.

Đọc nhiều