Tránh rủi ro về sở hữu trí tuệ khi kinh doanh quốc tế

Hầu hết quốc gia trên thế giới đều có pháp luật bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Qua nhiều năm, pháp luật sở hữu trí tuệ của các nước đã có sự hài hoà đáng kể. Ngày nay, hầu hết các nước đều ban hành pháp luật bảo hộ các loại hình chính của quyền sở hữu trí tuệ. Các loại hình này bao gồm: sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, quyền tác giả và quyền liên quan.

Hai trụ cột chính của hệ thống sở hữu trí tuệ quốc tế là Công ước Paris và Công ước Berne lần lượt được thông qua vào các năm 1883 và 1886. Tiếp đó, nhiều điều ước quốc tế khác cũng đã được thông qua nhằm đảm bảo rằng hệ thống sở hữu trí tuệ phù hợp với các xu hướng và giá trị hiện tại.

Năm 1995, việc các hiệp định thành lập Tổ chức thương mại thế giới có hiệu lực đã làm cho pháp luật về sở hữu trí tuệ của các thành viên WTO được hài hoà sâu sắc hơn khi mà tất cả thành viên (146 thành viên tínhđến tháng 11/2003) đã phê chuẩn Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ, gọi tắt là hiệp định TRIPS. Trong đó, thiết lập các tiêu chuẩn tối thiểu liên quan đến việc bảo hộ một số loại quyền sở hữu trí tuệ chính.

Trong những năm gần đây, công nghệ mới liên tục đặt ra những thách thức mới cho hệ thống này. Tuy mỗi nước giải quyết những thách thức này theo cách thức có khác nhau thì ngày càng có nhiều nỗ lực được thực hiện để bảo đảm quá trình hài hoà hoá luật pháp tiếp tục diễn ra.

Ví dụ, Hiệp ước về quyền tác giả của WIPO và Hiệp ước về ghi âm và biểu diễn của WIPO (được gọi chung là các hiệp ước Internet) đã có hiệu lực lần lượt vào tháng 3 và tháng 5/2002. Đây là những hiệp ước tạo ra nền tảng để bảo vệ lợi ích của các nhà sáng tạo trên môi trường mạng, giúp cho các nhạc sỹ, nghệ sỹ, nhà văn, người biểu diễn và nhà sản xuất các bản ghi âm/ghi hình có thể yên tâm sử dụng internet để sáng tạo, phân phối và quản lý việc sử dụng tác phẩm của họ trong môi trường kỹ thuật số.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là có những khác biệt đáng kể trong việc vận hành hệ thống sở hữu trí tuệ ở các nước hay khu vực khác nhau. Tốt hơn hết, WIPO cho rằng, các doanh nghiệp nên tìm hiểu về hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ liên quan hoặc xin tư vấn của luật sư sở hữu trí tuệ để tìm hiểu thêm về hệ thống sở hữu trí tuệ ở nước mà doanh nghiệp quan tâm.

Địa chỉ tốt nhất để bắt đầu tìm kiếm thông tin về các quy định và thủ tục bảo hộ sở hữu trí tuệ ở một quốc gia là tại các cơ quan sở hữu trí tuệ của nước đó. Cơ quan sở hữu trí tuệ thường là một cơ quan của chính phủ và thường thuộc sự quản lý của một bộ nhất định.

Trong khi ở một số nước chỉ có duy nhất một cơ quan sở hữu trí tuệ quản lý tất cả các quyền sở hữu trí tuệ, ví dụ như Cơ quan Sở hữu trí tuệ quốc gia Singapore, ở nhiều nước khác có cơ quan quyền sở hữu công nghiệp, thường được gọi là cơ quan sở hữu công nghiệp, và một cơ quan riêng chịu trách nhiệm quản lý quyền tác giả và quyền liên quan.

Ở nhóm nước thứ ba, việc cấp bằng độc quyền sáng chế và đăng ký nhãn hiệu thuộc nhiệm vụ của các cơ quan khác nhau. Thông tin liên hệ của tất cả cơ quan sở hữu trí tuệ, kể cả các cơ quan sở hữu công nghiệp và cơ quan quyền tác giả, có thể tìm thấy được trên trang web của WIPO.

Các tổ chức đại diện và luật sư sở hữu trí tuệ cũng có thể là một nguồn thông tin và tư vấn hữu ích về các vấn đề sở hữu trí tuệ. Các tổ chức đại diện cho khách hàng trong quá trình nộp đơn và/hoặc bảo vệ quyền lợi của khách hàng tại toà án trong trường hợp có tranh chấp về sở hữu trí tuệ. Nhiều nước yêu cầu các công ty nước ngoài phải sử dụng các đại diện sở hữu trí tuệ của nước sở tại trong quá trình đăng ký sáng chế hay nhãn hiệu.

Doanh nghiệp cũng có thể nghiên cứu hệ thống pháp luật quốc gia để có những thông tin chi tiết về việc bảo hộ sở hữu trí tuệ ở nước đó.