Phát triển bền vững

Công bằng trong phân bổ tài khóa góp phần giảm nghèo

Nguyễn Lê Thứ sáu, 22/12/2017 - 16:52

Chính sách tài khóa là một trong những công cụ hiệu quả để giảm nghèo và bất bình đẳng xã hội.

Thông qua việc điều tiết hiệu quả các khoản trợ cấp và thuế cho các hộ gia đình, chính sách tài khóa sẽ làm thay đổi thu nhập khả dụng của các hộ gia đình trong tương lai bởi chi tiêu của chính phủ đối với các dịch vụ công không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng của các dịch vụ đó, mà còn ảnh hưởng đến giá cả và cách tiếp cận của phía người thụ hưởng.

Công bằng trong phân bổ tài khóa góp phần giảm nghèo
Nguồn: Ngân hàng Thế giới

Điều này tạo ra sự khác biệt về cách thức người nghèo và người giàu tiếp cận, sử dụng dịch vụ công và tích lũy nguồn vốn con người, theo đó, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của xã hội.

Một cân nhắc quan trọng về mặt chính sách đó là liệu chính sách tài khóa có thực sự hỗ trợ được cho người nghèo hay sẽ dẫn đến một xã hội thậm chí còn bất bình đẳng hơn? 

Điều này cần được xem xét từ hai quan điểm - liệu các ban ngành liên chính phủ có chuyển các nguồn lực hỗ trợ trực tiếp tới các khu vực cần phân bổ lợi ích tăng trưởng hay không và liệu ở cấp độ hộ gia đình, người nghèo có được hưởng lợi từ chi tiêu của chính phủ hay không.

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, trong năm qua, chi tiêu của Chính phủ Việt Nam vẫn ở mức cao so với GDP. Trong đó, tỷ trọng chi thường xuyên tăng lên, do tăng chi tiêu cho an sinh xã hội, chi lương, tiền công và trợ cấp và cả chi trả lãi.

Tỷ trọng chi đầu tư, mặc dù giảm so với tổng chi ngân sách nhà nước, nhưng vẫn cao hơn so với các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới.

Chi tiêu để đảm bảo tăng trưởng công bằng

Nhìn chung, tổng chi tiêu giữa các khu vực ở Việt Nam cho thấy sự nhất quán với các mục tiêu bình đẳng về vốn con người của Chính phủ. Các nghiên cứu cho thấy Việt Nam chú trọng nhiều đến phát triển vốn con người, yếu tố hỗ trợ tăng trưởng trong dài hạn. 

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng tăng cường phân bổ nguồn lực công bằng để đẩy mạnh phát triển giữa các địa phương. Cơ chế quan hệ ngân sách giữa các cấp chính quyền ở Việt Nam đã và đang giúp đảm bảo công bằng hơn trong phân bổ nguồn 

Theo số liệu từ báo cáo tổng quan "Đánh giá chi tiêu công Việt Nam: Chính sách tài khóa hướng tới Bền vững, Hiệu quả và Công bằng" của Ngân hàng thế giới, Việt Nam có hệ thống bổ sung và trợ cấp trực tiếp chủ yếu dành cho người nghèo với 63% trợ cấp trực tiếp dành cho hộ gia đình năm 2014 đến với nhóm nghèo nhất

Chỉ có lương hưu chủ yếu dành cho những người khá giả, đúng theo dự kiến vì lương hưu được trả cho những người trước đây làm việc ở khu vực hưởng lương chính thức

Người nghèo và cận nghèo vẫn đóng góp bằng thuế nhiều hơn những gì họ nhận được qua bổ sung và trợ cấp.

Tuy nhiên, yếu tố khiến cho chính sách tài khóa ở Việt Nam có tính giảm nghèo là nhờ chi tiêu cho các dịch vụ sự nghiệp công (là dịch vụ sự nghiệp trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo; dạy nghề; y tế; văn hóa, thể thao và du lịch; thông tin truyền thông và báo chí; khoa học và công nghệ; sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác).

Công bằng trong phân bổ tài khóa góp phần giảm nghèo 1
Nguồn: Ngân hàng Thế giới

Chuyên đề đặc biệt của Báo cáo Điểm lại tình hình kinh tế Việt Nam - Taking Stock của Ngân hàng Thế giới công bố hồi đầu tháng 12 nhận định định hướng xã hội hóa dịch vụ công đem lại một số tác động tích cực, nhưng cần cải thiện chất lượng dịch vụ và đảm bảo công bằng về cơ hội tiếp cận dịch vụ cho người nghèo bởi khi có sự tham gia của khu vực tư nhân trong cung ứng dịch vụ công, thì giá dịch vụ công cũng bị đẩy lên phần nào. 

Việt Nam đang hướng tới cơ chế giá dịch vụ theo thị trường, nhằm từng bước giảm trợ cấp cho các đơn vị sự nghiệp (theo Nghị định 16), nhưng nếu giá không được xác định phù hợp, bất bình đẳng về tiếp cận các dịch vụ cơ bản có thể tăng lên.

Bên cạnh đó, tác động dài hạn về huy động từ xã hội cần được nghiên cứu thận trọng, và cần lưu ý rằng có thể áp dụng các mô hình khác nhau cho các ngành khác nhau hoặc các cấp độ dịch vụ khác nhau trong cùng ngành.

Điều quan trọng là phải có những biện pháp giảm thiểu tác động nhằm đảm bảo cơ hội để người nghèo và cận nghèo được tiếp cận công bằng tới các dịch vụ chất lượng cao và đảm bảo xác định đối tượng đúng đắn.

Chi tiêu công ở Việt Nam thuộc nhóm tốn kém trong khu vực

Chi tiêu công ở Việt Nam thuộc nhóm tốn kém trong khu vực

Tiêu điểm -  7 năm

Chi tiêu công cao, bội chi ngân sách khiến nợ công tăng nhanh trong khi nguồn vốn ODA giảm xuống... đang là bài toán khó cho Việt Nam, theo báo cáo chi tiêu công vừa được công bố.

Tăng cường liên kết tạo đột phá phát triển giống cây trồng

Tăng cường liên kết tạo đột phá phát triển giống cây trồng

Phát triển bền vững -  53 phút

Thúc đẩy ngành công nghiệp nghiên cứu và sản xuất giống cây trồng cần sự chung tay của nhà nước, nhà trường, nhà khoa học cùng cộng đồng doanh nghiệp.

Quy hoạch hạ tầng điểm sạc mở lối cho doanh nghiệp xe điện

Quy hoạch hạ tầng điểm sạc mở lối cho doanh nghiệp xe điện

Phát triển bền vững -  3 ngày

Quy hoạch hạ tầng sạc công cộng quyết định sự phát triển của doanh nghiệp xe điện, đồng thời mở ra thị trường rộng lớn và bền vững nếu hệ thống điểm sạc thuận tiện.

AgriS cam kết phát triển bền vững, đạt 'Net Zero' vào năm 2035

AgriS cam kết phát triển bền vững, đạt 'Net Zero' vào năm 2035

Phát triển bền vững -  3 ngày

Việc đưa toà nhà AgriS Building vào vận hành là lời khẳng định mạnh mẽ của AgriS về chiến lược phát triển bền vững với tầm nhìn dài hạn, hiện thực hóa các cam kết xanh, hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2035.

Giải pháp quản lý năng lượng hỗ trợ doanh nghiệp xanh hóa

Giải pháp quản lý năng lượng hỗ trợ doanh nghiệp xanh hóa

Phát triển bền vững -  4 ngày

Khi áp lực chuyển đổi sang mô hình phát triển bền vững ngày càng gia tăng, các doanh nghiệp Việt Nam đang chủ động tiếp cận các công nghệ năng lượng xanh nhằm tối ưu hóa chi phí, giảm phát thải và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tập đoàn TH chia sẻ về kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững tại AANZFTA

Tập đoàn TH chia sẻ về kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững tại AANZFTA

Phát triển bền vững -  6 ngày

Với 51,9% thị phần sữa tươi và hai công ty đạt trung hòa carbon, đại diện Tập đoàn TH đã có những chia sẻ đáng chú ý về mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Tăng cường liên kết tạo đột phá phát triển giống cây trồng

Tăng cường liên kết tạo đột phá phát triển giống cây trồng

Phát triển bền vững -  53 phút

Thúc đẩy ngành công nghiệp nghiên cứu và sản xuất giống cây trồng cần sự chung tay của nhà nước, nhà trường, nhà khoa học cùng cộng đồng doanh nghiệp.

Cake đạt chứng nhận quốc tế sinh trắc học cấp độ cao nhất

Cake đạt chứng nhận quốc tế sinh trắc học cấp độ cao nhất

Nhịp cầu kinh doanh -  57 phút

Tại Đông Nam Á, Cake là ngân hàng thuần số đầu tiên đạt cấp độ cao nhất về công nghệ chống giả mạo khuôn mặt, do chính kỹ sư công nghệ người Việt xây dựng.

Thủ tướng yêu cầu trình nghị quyết về trung tâm tài chính quốc tế ngay tại kỳ họp thứ 9

Thủ tướng yêu cầu trình nghị quyết về trung tâm tài chính quốc tế ngay tại kỳ họp thứ 9

Tiêu điểm -  1 giờ

Thủ tướng yêu cầu phải có hệ thống các chính sách đột phá, thu hút được các nhà đầu tư quốc tế tham gia trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Bắc Ninh đặt mục tiêu vào nhóm 10 tỉnh thành dẫn đầu đổi mới sáng tạo

Bắc Ninh đặt mục tiêu vào nhóm 10 tỉnh thành dẫn đầu đổi mới sáng tạo

Tiêu điểm -  1 giờ

Bắc Ninh đang tăng tốc cải thiện môi trường điều hành và thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, quyết tâm ghi tên vào nhóm 10 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước.

Tập đoàn TH khánh thành nhà máy chế biến sữa quy mô lớn tại Nga

Tập đoàn TH khánh thành nhà máy chế biến sữa quy mô lớn tại Nga

Nhịp cầu kinh doanh -  1 giờ

Nhà máy đặt tại Kaluga có công suất 1.000 tấn/ngày. Trong đó giai đoạn 1 là 500 tấn/ngày, thuộc nhóm nhà máy có công suất chế biến hàng đầu Liên bang Nga.

Nhóm công ty gia đình Johnathan Hạnh Nguyễn giảm tỷ lệ sở hữu tại Sasco

Nhóm công ty gia đình Johnathan Hạnh Nguyễn giảm tỷ lệ sở hữu tại Sasco

Doanh nghiệp -  7 giờ

Sau 11 năm nắm giữ cổ phiếu Sasco, lần đầu tiên doanh nghiệp liên quan đến ông Johnathan Hạnh Nguyễn đăng ký bán ra hơn 1,3 triệu cổ phiếu.

Chủ tịch VNG: Bản sắc của chúng tôi là đương đầu thách thức

Chủ tịch VNG: Bản sắc của chúng tôi là đương đầu thách thức

Doanh nghiệp -  8 giờ

Chủ tịch VNG, ông Lê Hồng Minh khẳng định, ngay cả trong những thời điểm khó khăn nhất, người VNG vẫn luôn trung thành với bản sắc của mình.