Theo báo cáo Bộ Giáo dục và đào tạo gửi đại biểu Quốc hội về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 2 ngày 30/9, bộ cho biết đang khẩn trương xây dựng quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt trong quý IV/2022.
Quy hoạch lần này sẽ hướng tới thiết lập một hệ thống giáo dục đại học mở, công bằng, bình đẳng, chất lượng, hiệu quả và phục vụ nhu cầu học tập suốt đời.
Từ đó đáp ứng nhu cầu về nhân lực chất lượng cao, tăng cường ứng dụng và chuyển giao khoa học, công nghệ; bảo đảm đầu tư công bằng, khách quan, khoa học, công khai, minh bạch và hiệu quả, đồng thời là cơ sở huy động nguồn lực xã hội phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học.
Bên cạnh đó, bộ cũng đang hoàn thiện cơ chế tự chủ cho các trường đại học, định hướng phát triển cho các trường đại học, cao đẳng sư phạm; ban hành thông tư trong đó cho phép mở ngành đào tạo khối sức khỏe tại các trường đại học. Đây là nhiệm vụ mà bộ được giao phải hoàn thành vào tháng 12/2022.
Đến nay, cả nước có 154/170 trường đại học công lập đã thành lập Hội đồng trường và đi vào hoạt động theo quy định, đây là một trong những nôi dung trong hoạt động tự chủ.
Theo báo cáo, thời gian qua, bên cạnh việc mở ngành đào tạo mới, phát triển các chương trình liên kết đào tạo trong và ngoài nước, các trường cũng tích cực điều chỉnh các chương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu người học; đổi mới phương pháp giảng dạy tiên tiến, tiếp cận với chuẩn đào tạo và chương trình đào tạo quốc tế.
“Tự chủ đại học đang tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh trong tuyển sinh, thu hút sinh viên giỏi”, Bộ Giáo dục và đào tạo nhận định.
Quy mô tuyển sinh sinh viên hệ đại trà sau tự chủ có xu hướng giảm, thay vào đó là tăng quy mô tuyển sinh các chương trình đào tạo tiên tiến, chất lượng cao, liên kết đào tạo với nước ngoài và đào tạo bằng tiếng Anh.
Cùng với đó là tiếp tục phát triển mô hình trường đại học xuất sắc như Trường đại học Việt – Pháp, Việt – Đức, Việt – Nhật. Thúc đẩy hợp tác đại học với doanh nghiệp, gắn kết đào tạo với nhu cầu xã hội.
Thời gian tới, bộ sẽ tiếp tục rà soát các nhóm vấn đề bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện Luật Giáo dục đại học và đề xuất giải pháp để hoàn thiện hành lang pháp lý như yêu cầu công khai các điều kiện đảm bảo chất lượng và trách nhiệm giải trình của các trường đại học khi thực hiện tự chủ.
Đồng thời, tăng cường kiểm định chất lượng, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm, công khai kết quả kiểm định, danh sách các trường đại học vi phạm để xã hội giám sát, người học, tạo động lực để các trường tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động.
Để đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo trong trường đại học, bộ đã đề xuất ban hành các chính sách như ban hành định hướng, chiến lược phát triển khoa học học và công nghệ ưu tiên, trọng điểm cần thu hút người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo tại các trường đại học ở Việt Nam;
Và chính sách nâng cao năng lực chuyên môn, ngoại ngữ của đội ngũ giảng viên, nhà khoa học thông qua các chương trình, dự án và hoạt động hợp tác nghiên cứu khoa học với các đối tác nước ngoài; hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh với sự tham gia của nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, các chuyên gia nước ngoài; chính sách thúc đẩy tự chủ đại học về khoa học và công nghệ…
Đến nay, tính riêng các trường đại học thuộc bộ, số công bố khoa học quốc tế, công bố trong nước, sáng chế và tài sản trí tuệ khác đang tăng dần qua các năm; nhiều đề tài, nhiệm vụ đã đóng góp quan trọng, thiết thực cho các ngành công nghiệp, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tháng 8/2022, website research.com đã công bố kết quả xếp hạng các nhà khoa học thế giới có thành tích xuất sắc trong công bố khoa học theo 24 lĩnh vực. Trong đó, Việt Nam có 10 người có tên trong bảng xếp hạng trong 6 lĩnh vực gồm kỹ thuật công nghệ, khoa học máy tính, khoa học môi trường, khoa học vật liệu, cơ khí và kỹ thuật hàng không vũ trụ, y học cộng đồng.
Điều này phản ánh sự tiến bộ, nỗ lực và hội nhập không ngừng của các nhà khoa học Việt Nam. Đồng thời cũng cho thấy phải đầu tư hơn nữa cho các nhà khoa học, nhóm nghiên cứu mạnh, trường đại học và mũi nhọn trọng điểm để khoa học công nghệ Việt Nam tiếp cận các chuẩn mực và trình độ quốc tế, hội nhập mạnh mẽ hơn với khoa học của thế giới.
Thời gian tới, Bộ Giáo dục và đào tạo sẽ tiếp tục chỉ đạo các trường đại học đề xuất, xây dựng kế hoạch khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo năm 2023 đúng tiến độ, khả thi để tận dụng tối đa nguồn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, đồng thời phát huy tự chủ, liên kết với khu vực doanh nghiệp, hợp tác quốc tế để thực hiện nghiên cứu, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Mặc khác, sớm trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về hoạt động khoa học và công nghệ trong cơ sở giáo dục đại học trong năm 2022 làm cơ sở pháp lý cho việc phát triển hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo trong cơ sở giáo dục đại học thời gian tới.
