Sầu riêng Sáu Ri đã trở thành niềm tự hào của đồng bằng sông Cửu Long bằng một “cuộc cách mạng” về cải tạo giống và đất cùng một quy trình sản xuất sạch để mang lại cho người tiêu dùng trong và ngoài nước những múi sầu riêng dầy cơm, ngọt béo, vàng đượm khó quên.
Sáu Ri không phải ký hiệu giống như nhiều người lầm tưởng, đó chính là tên của người nông dân đã tạo ra nó, ông Sáu Ri ở ấp Phước Định 1, xã Bình Hòa Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Ông mất năm 1999, nhưng 4 người con trai của ông đã đem thương hiệu Sáu Ri bay xa và phát triển lên một tầm mức mới.
Từ mảnh vườn 3 héc-ta mà cha để lại, bốn người con đã nhân rộng giống sầu riêng với phẩm chất vượt trội này, trở thành người cung cấp giống cây cho cả nước, mỗi năm cung cấp từ 20 đến 100 ngàn gốc. Những cây đầu dòng tuổi thọ càng lâu chất lượng càng ngon. Hậu mang những trái sầu riêng ban đầu lên thành phố, ký gửi cho siêu thị Coopmart, Metro, Big C… từ đó dân thành phố bắt đầu nghiền Sáu Ri.
Ông Nguyễn Minh Hậu, con trai út của ông “sầu riêng Sáu Ri”.Quy trình sạch của sầu riêng Sáu Ri là sầu được bón hoàn toàn bằng phân hữu cơ, các thuốc trừ côn trùng, nấm phải được dùng trước ít nhất 21 ngày khi thu hoạch. Khó nhất là canh đúng thời điểm để hái sao cho sầu riêng chín đều tự nhiên.
“Cực nhất là lúc chăm bón, cây sầu riêng hay bị rệp sáp, chảy mủ, kháng thư, bị nhện đỏ, nhất là mùa mưa, phải theo dõi nó từng ngày. Mỗi khi cây ra đọt non là có sâu tới, nếu không phun thuốc, sâu sẽ ăn trụi lá luôn”, Hậu chia sẻ. “Nhưng sầu riêng trước khi chín không có con sâu nào ăn được, không cần phun thuốc gì hết. Phải nghiên cứu rất kỹ mới tìm ra quy luật chọn đúng thời điểm cắt trái để chín tự nhiên. Trái sầu riêng bắt đầu đổ nhụy thụ phấn đến lúc chín là 105 ngày. Canh tầm khoảng 95 - 100 ngày sẽ cắt, nếu để già hơn sẽ rụng”.
Hậu đang nghiên cứu công nghệ để trái sầu riêng chín đồng loạt. “Ngày xưa ông bà mình thường đợi rụng trái nào đem bán trái đó, giờ công nghiệp hóa rồi, làm vậy không được. Ở Vĩnh Long nhiều vùng làm chuyên canh sầu riêng, thứ nhất thu hoạch lẹ, trong ngày cắt 5 - 7 tấn, tiền nhân công không nhiều. Hai năm ba vụ là sầu riêng đúng, cây tốt thì một năm hai vụ cũng có, nhưng hai năm ba vụ thì khỏe hơn, cây đỡ mất sức”.
Nụ cười hiền khô, chân thật, cởi mở, dáng người đậm chắc, da sạm nắng như một nông dân miệt vườn thực thụ, ít ai biết anh đã tốt nghiệp hai bằng đại học là Công nghệ thông tin và Tự động hóa Đại học Bách Khoa. Có công ty riêng chuyên về xử lý môi trường, hệ thống nước, nhưng Hậu luôn đau đáu với cây sầu riêng mà cha đã tạo dựng.
Khởi nghiệp với cơ sở giống cây trồng và hoa quả Sáu Ri, Hậu cho chia sẻ, đi làm lương một tháng 2.500 USD, công ty riêng thu nhập mỗi năm cũng vài tỷ đồng, nhưng anh vẫn bỏ đi làm sầu riêng vì tâm huyết với nghề của cha.
“Nhiều người trồng sầu riêng trong xóm tôi đã phải bán nhà, bán đất trả nợ vì thương lái Trung Quốc. Họ xúi dân hái sầu riêng non, đến khi xuất ba công bị trả về hết, phải bán đất bán nhà cũng không trả nợ hết. Sầu riêng non thì bán đổ bán tháo cũng không ai mua. Trái sầu riêng để ba ngày mà không bán được chỉ có nước đem đi vứt thôi”, Hậu nói. “Họ thường xuyên làm vậy với nhà nông mình. Thực trạng đó kéo dài nhiều năm nay mà chính quyền địa phương, cơ quan quản lý chẳng làm gì được. Người dân giờ không còn biết tin vào đâu nữa”.
Để góp phần thay đổi thực trạng trên, Hậu cho biết anh chọn cách đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng, không qua thương lái. “Nhà tôi vẫn làm cây giống, vẫn mua bán, nhưng trước đây đầu ra không trực tiếp đến tay người tiêu dùng mà qua thương lái, giờ tôi muốn trực tiếp làm luôn để từ đó nhân rộng mô hình, giúp bà con nông dân không bị thương lái Trung Quốc ép giá, tán gia bại sản, mà người tiêu dùng được ăn trái ngon, trái sạch”.
Nhờ sầu riêng Sáu Ri, nhiều hộ dân quê anh đã đổi đời. Chỉ tính sơ một ngàn mét vuông trung bình cho sản lượng từ hai đến ba tấn, mỗi tấn 60 ngàn/kg nếu cắt trên cây, cộng tiền nhân công vận chuyển, thu nhập khoảng 150 triệu, hơn xa tất thảy loại cây khác.
Hỏi Hậu điều gì từ cha mà anh day dứt nhất, khiến anh có thể từ bỏ mức lương “trong mơ” với nhiều bạn trẻ, để lặn lội bán từng trái sầu riêng? Anh cười đôn hậu: “Ba tôi ráng làm đến hơi thở cuối cùng cho đời con thì tôi cũng ráng làm cho đời cháu, để con cháu mình không phải làm thuê làm mướn. Làm nông sản cực lắm, bán trái sầu riêng trăm mấy, không ngon bị chửi cũng buồn. Nhưng đó là niềm vui của cha mà tôi phải cố gắng gìn giữ. Nếu mình không làm coi như mất luôn thương hiệu, tới đời con đời cháu muốn làm cũng khó, nên lại ráng như ba làm tới ngày chết thì thôi”.
