Năm 2021, chuỗi giá trị thủy sản tiếp tục bị gián đoạn, gây tác động tiêu cực đến nguồn cung và logistics của ngành thủy sản, trong khi nhu cầu đã tăng dần tại các thị trường lớn như Mỹ và Châu Âu do HORECA dần mở cửa trở lại trong năm.
Các biện pháp giãn cách xã hội ở Việt Nam trong quý III/2021 đã ảnh hưởng đến ngành thủy sản quy mô nhỏ và gây ra tình trạng thiếu lao động cho các công ty. Các nhà sản xuất phải đối mặt với áp lực chi phí lạm phát, bao gồm cả nguyên liệu thô và thức ăn chăn nuôi.
Bên cạnh đó, hầu hết các công ty xuất khẩu (đặc biệt là các công ty ở châu Á) phải chịu chi phí gia tăng do thiếu container, giá cước vận chuyển tăng (chi phí vận chuyển từng chiếm 1,5% doanh thu so với 4,5% doanh thu trong năm 2021 của các công ty xuất khẩu thủy sản ở Việt Nam) và tình trạng tắc nghẽn cảng kéo dài.
Trong bối cảnh cạnh tranh đối với tôm, trong khi Ấn Độ vẫn đang vật lộn với sự gián đoạn chuỗi giá trị, thì Ecuador nổi lên với thành công tuyệt đối, tiếp theo là Việt Nam và Indonesia. Xuất khẩu sang Mỹ và Châu Âu tiếp tục tăng mạnh 13% so với cùng kỳ, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc vẫn chậm hơn do các quy định nghiêm ngặt về dịch Covid- 19 tại các cảng biển Trung Quốc.
Đối với xuất khẩu cá tra, Việt Nam vẫn duy trì vị trí dẫn đầu. Tăng trưởng xuất khẩu được thúc đẩy bởi thị trường Mỹ khi tăng trưởng 50% so với cùng kỳ cả về sản lượng và giá, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc và Châu Âu vẫn kém khả quan khi giảm lần lượt 26% và 20% so với cùng kỳ. Giá cá tra chạm đáy trong quý IV/2020, sau đó dần phục hồi trở lại. Giá cá tra bình quân tại Mỹ hiện đạt 3,40 USD/kg, tăng 50% so với cùng kỳ và tương đương 75% mức giá đỉnh trong năm 2018.
Theo VASEP dự kiến tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2021 đạt 8,9 tỷ USD, tăng gần 6% so với năm 2020. Bước sang năm 2022, ngành thủy sản được dự báo tiếp tục đà phục hồi.
Nhóm phân tích của SSI Research đánh giá, với sự không chắc chắn về các biến thể mới của Covid-19, kế hoạch xuất khẩu thủy sản trong năm 2022 vẫn khiêm tốn ở mức 8,73 tấn về sản lượng và 9 tỷ USD về giá trị, gần như không tăng trưởng.
Theo SSI, ngành thủy sản năm 2022 sẽ tương tự như năm 2021 ở một số khía cạnh như nhu cầu tăng mạnh từ việc mở cửa trở lại của các nền kinh tế, áp lực chi phí nguyên liệu thô kéo dài và chi phí vận chuyển cao.
Ngoài thị trường Mỹ, nhu cầu thủy sản được kỳ vọng sẽ phục hồi tại Châu Âu và Trung Quốc sau 2 năm liên tiếp ở mức thấp, nhờ tác động của Hiệp định EVFTA và nới lỏng hạn chế thủy sản tại các cảng của Trung Quốc, kéo theo đó là giá bán bình quân sẽ tiếp tục xu hướng tăng.
Dữ liệu của AgroMonitor cho thấy nguồn cung cá tra giảm 14% so với cùng kỳ trong tháng 11 tháng năm 2021. Theo VASEP, diện tích nuôi cá tra giảm 30-50% so với cùng kỳ, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn cung tạm thời trong quý I/2022. Điều này sẽ làm tăng thêm chi phí cho cá nguyên liệu và có thể làm giảm biên lợi nhuận của các công ty sản xuất trong quý I/2022 vì rất khó để chuyển hoàn toàn sang giá bán bình quân. Do chu kỳ nuôi cá tra là 6 tháng và giá cá nguyên liệu đã tăng nên tình trạng thiếu hụt nguồn cung sẽ giảm dần trong quý II/2022.
Nhìn chung, với đà phục hồi của thị trường, lợi nhuận của các doanh nghiệp thủy sản lớn được dự báo sẽ tăng trưởng tốt trong năm 2022. SSI ước tính Vĩnh Hoàn có thể tăng trưởng lợi nhuận sau thuế khoảng 30% trong năm nay, dựa trên giả định giá bán bình quân cá tra philê tăng 10%; thủy sản Sao Ta thậm chí có thể tăng trưởng lợi nhuận xấp xỉ 50%, nhờ vào sản lượng tăng mạnh và việc mở rộng công suất gần đây.
