8 vấn đề Luật Đất đai cần hoàn thiện trước khi trình Quốc hội

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường vừa có văn bản thông báo kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) được chỉnh lý trên cơ sở tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 và ý kiến nhân dân.

Theo đó, về các nội dung cụ thể của dự thảo luật, có 8 vấn đề của Luật Đất đai sửa đổi cần tập trung hoàn thiện trước khi trình Quốc hội tại cuộc họp sắp tới. 

Thứ nhất là nội dung liên quan đến thu hồi đất. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các trường hợp thu hồi đất, nhất là trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, đảm bảo thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết số 18 và tuân thủ quy định của Hiến pháp năm 2013. Từ đó, hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đảm bảo chặt chẽ, phù hợp với các đặc thù vùng miền, không để ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân. 

Thứ hai là nghiên cứu đề nghị đổi tên gọi "Tổ chức phát triển quỹ đất", rà soát, hoàn thiện quy định về phát triển quỹ đất, nguồn đất đưa vào quỹ đất, quỹ phát triển đất bảo đảm hợp lý tính thải đi chặt chẽ. Đồng thời, làm rõ phạm vi, mức độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm, cơ chế thực hiện nhiệm vụ tương ứng với chức năng, nhiệm vụ được giao, mô hình tổ chức, cơ chế kiểm soát hoạt động của tổ chức phát triển quỹ đất, phòng chống tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm, đảm bảo thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết số 18.

Thứ ba là rà soát hoàn thiện quy định về việc cho thuê đất trả tiền một lần và hàng năm. Việc thuê đất trả tiền hàng năm cần có cơ chế cho nhà đầu tư tính toán được giá thuê đất là cấu thành quan trọng trong chi phí đầu tư, điều tiết hợp lý đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước, dân và nhà đầu tư, có ích cho nền kinh tế.

Thứ tư là rà soát, hoàn thiện quy định về tiêu chí trong trường hợp thực hiện đấu giá, đấu thầu, giao đất cho thuê đất thông qua đấu giá đấu thầu cho thuê đất và thỏa thuận về quyền sử dụng đất, đảm bảo phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 18, đồng bộ với pháp luật về đầu tư pháp luật khác có liên quan đến sử dụng đất. Phân biệt rõ trường hợp nhà nước thu hồi đất và trường hợp sử dụng đất không qua hình thức nhận chuyển nhượng thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu thể chế hóa đầy đủ nghị quyết 18 về tiếp tục thực hiện cơ chế tự thảo thuận giữa người dân, doanh nghiệp trong nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị nhà thương mại.

Thứ năm, rà soát quy định về tài chính đất, đánh giá đầy đủ, kĩ lưỡng các tác động đảm bảo tính khả thi có xét đến chi phí đất đai là chi phí đầu tư quan trọng của nền kinh tế. Các quy định cần đảm bảo phù hợp từng đối tượng, loại hình sử dụng đất để khơi dậy tiêm năng phát huy cao nhất giá trị của quyền đất đai. Chính sách tài chính đất đai phải đảm bảo hài hòa lợi ích của nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư. Đất đai là nguồn lực cho sự phát triển kinh tế xã hội.

Về các nội dung thể chế hóa Nghị quyết số 18, cơ quan soạn thảo cần tiếp tục rà soát để hoàn thiện sâu sắc hơn các quy định tại dự thảo luật, thể chế hóa chủ trương về đất đai phải được điều tra, đánh giá, thống kê, kiểm kê, lượng hóa, hạch toán đầy đủ trong nền kinh tế. 

Luật cần có cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường, có cơ chế hữu hiệu để nâng cao chất lượng công tác định giá đất. Đẩy mạnh thương mại hóa quyền sử dụng đất, xây dựng hệ thống thông tin thị trường bất động sản gắn với thông tin đất đai, hướng đến hoàn thiện cơ sở pháp lý và tăng cường thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt trong giao dịch bất động sản.

Bên cạnh đó, cần quy định mức thuế cao hơn đối với người sử dụng nhiều diện tích đất, nhiều nhà đất, đầu cơ đất, thậm chí sử dụng đất, thậm chí chậm sử dụng đất, bỏ đất, bỏ hoang có cơ chế điều tiết hợp lý, hiệu quả nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất giữa Trung ương và địa phương. 

Rà soát đảm bảo sự thống nhất về quy định các luật liên quan về ngân sách nhà nước, thuế, giá, các trường hợp miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, rà soát các trường hợp miễn giảm tiền sử dụng đất đảm bảo công bằng cho các nhóm đối tượng, các chủ thế, đối tượng thuộc thành phần kinh tế, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện bảng giá đất, giá đất cụ thể, thành phần. Hội nghị đấu giá cần đảm bảo tính chuyên môn, độc lập giữa cơ quan tư vấn thẩm định và quyết đinh giá đất.

Thứ sáu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu tiếp tục hoàn thiện quy định về chế độ sử dụng đất, nhất là các vấn đề mới như đất sử dụng đa mục đất, đất xây dựng công trình ngầm, công trình trên không, đất tôn giáo tín ngưỡng, đất quốc phòng an ninh. Các quy định về quản lý sử dụng đất quốc phòng an ninh kết hợp với các hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế xã hội cần đảm bảo bám sát các nội dung yêu cầu tổng kết nghị quyết số 12/132, chỉ đưa vào luật những quy định đã kiểm chứng là phù hợp.

Thứ bảy, tiếp tục rà soát hoàn thiện các quy định đảm bảo chính sách dân tộc trong dự thảo luật, vấn đề bảo vệ môi trường, bình đẳng giới, đảm bảo quyền lợi ích cho các đối tượng yếu thế, dễ bị tổn thương.

Thứ tám, Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu nghiên cứu cụ thể hơn về điều tra đánh giá thống kê kiểm tra đất đai. Đồng thời, hoàn thiện quy định kết hợp sử dụng đất đảm bảo không có mâu thuẫn, không gây vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Tiếp tục hoàn thiện quy định về hình thức giao đất, cho thuê đất đối với đơn vị công lập, chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp, quyền sử dụng đất, hạn chế thửa đất liền kề, giải quyết tranh chấp, khiếu nại tố cáo về đất đai.

Trên cơ sở các nội dung trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo hoàn thiện hồ sơ dự thảo Luật Đất đai để chính thức trình Quốc hội trước ngày 25/4/2023. 

Dự thảo luật cần đảm bảo chất lượng theo yêu cầu để gửi về Ban kinh tế hội đồng Dân tộc và các Uỷ ban khác của Quốc hội tiến hành tham gia thẩm tra kịp thời trình Quốc hội tại kì họp thứ 5.  Uỷ ban kinh tế chủ trì phối hợp với Hội đồng dân tộc, các ủy ban của Quốc hội, hoàn thiện báo cáo thẩm tra để trình Quốc hội.