Cánh cửa room ngoại phân hóa các ngân hàng

Ngân hàng lớn kín room, nhóm nhỏ trống trải

Theo số liệu mới nhất từ Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), cập nhật đến ngày 18/8/2025, nhà đầu tư nước ngoài đang nắm giữ gần 14,75 tỷ cổ phiếu của 27 ngân hàng niêm yết. Khoảng 13 ngân hàng trong số đó ghi nhận tỷ lệ sở hữu nước ngoài vượt mốc 15%.

Nhiều ngân hàng có tỷ lệ sở hữu nước ngoài gần như kín. ACB hiện đã kín room tối đa theo luật hiện hành là 30% với hơn 1,54 tỷ cổ phiếu. MSB cũng tiệm cận ngưỡng trần với mức 28,48%.

Các ngân hàng quốc doanh như VietinBank (26,92%) và Vietcombank (21,9%) nằm trong nhóm có tỷ lệ sở hữu nước ngoài cao. Bên cạnh đó, một số ngân hàng tư nhân khác cũng vượt 20% gồm VPBank (25,95%), TPBank (24,86%) và Sacombank (20,39%).

Một số ngân hàng như Techcombank và MB dù tỷ lệ sở hữu ngoại chỉ lần lượt ở mức 22,51% và 23,23%, nhưng thực tế đã "kín room" do chủ động khóa tỷ lệ sở hữu nước ngoài dưới ngưỡng tối đa.

Ở chiều ngược lại, nhóm ngân hàng quy mô nhỏ, bức tranh lại hoàn toàn khác. Có 11 ngân hàng ghi nhận tỷ lệ sở hữu ngoại dưới 5%, thậm chí gần bằng 0% như Bac A Bank (0%), PG Bank (0,01%), Vietbank (0,02%), BVBank (0,06%). Dù được phép mở room đến 30%, những ngân hàng này gần như không thu hút vốn ngoại.

Nhìn vào thống kê, có thể thấy cánh cửa "room ngoại" đang rộng mở cho các nhà đầu tư. Một thực trạng khác là có nhà băng chủ động khóa room ở mức thấp, nhằm giữ dư địa để tìm kiếm đối tác chiến lược phù hợp.

HDBank là một ví dụ điển hình. Sau khi chủ động giảm room ngoại từ 20% xuống còn 17,5% vào tháng 6 năm ngoái, thì đến năm nay, cách đây một tuần, ngân hàng này đã lấy ý kiến cổ đông để nới room trở lại lên mức 27%.

Động thái này được triển khai trong bối cảnh room ngoại tại HDBank đã cạn, và song hành với quá trình chuyển đổi trái phiếu phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài hết hạn sang cổ phiếu.

Theo kế hoạch, HDBank sẽ phát hành gần 350 triệu cổ phiếu để chuyển đổi trái phiếu cho ba nhà đầu tư chiến lược là Sky Capital Advisor (300 trái phiếu), Clarendelle Investment và Core Capital (650 trái phiếu mỗi bên).

Sau chuyển đổi, ba nhà đầu tư sẽ nắm tổng cộng hơn 220 triệu cổ phiếu, nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại HDBank lên 24,15%. Ngân hàng cho biết các nhà đầu tư này có định hướng gắn bó lâu dài.

Việc phát hành sẽ diễn ra từ nay đến hết quý II/2026, không hạn chế chuyển nhượng. Ban lãnh đạo HDBank cho biết việc nới room lên 27% là một phần trong kế hoạch dài hạn của ngân hàng, nhằm tăng vốn và tối ưu hoá cơ cấu sở hữu và tăng sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài nước, chủ động chuẩn bị để ngân hàng bước vào giai đoạn phát triển mới.

Sau tăng vốn, HDBank đặt mục tiêu tăng tổng tài sản 27% và lợi nhuận sau thuế 26% trong năm 2025.

Tương tự, VIB đã khoá room ở mức 5% sau khi chia tay cổ đông chiến lược lâu năm Commonwealth Bank of Australia (CBA) đầu năm nay, để tìm kiếm đối tác mới.

Tại Đại hội cổ đông thường niên năm 2025, ông Đặng Khắc Vỹ, Chủ tịch HĐQT VIB cho biết room ngoại hiện vẫn trống 25% — nhưng đó là khoảng trống dành cho đối tác phù hợp. Mục tiêu là chọn được nhà đầu tư có giá tốt nhất và mang lại nhiều lợi ích cộng sinh như huy động vốn, công nghệ và nền tảng khách hàng.

Ngoài hai ngân hàng trên, một số ngân hàng khác cũng chủ động khoá room ngoại ở mức thấp hơn quy định gồm OCB tối đa 22%, Ngân hàng An Bình ở mức 24,6%, NCB ở mức 9%, ba ngân hàng gồm LPBank, SeABank và Bản Việt ở mức 5%, Ngân hàng Việt Á giữ ở mức 0,5%.

Tiếp sức từ Nghị định 69

Điều khá thú vị trên thị trường là trong khi nhiều ngân hàng nhỏ, còn trống nhiều room ngoại nhưng vẫn khó thu hút nhà đầu tư thì nhiều ngân hàng lớn, gần kín room ngoại vẫn có sức hút mạnh mẽ.

Bước ngoặt lớn trong câu chuyện room ngoại đến từ Nghị định 69/2025/NĐ-CP – cho phép các ngân hàng cổ phần tư nhân tham gia tái cơ cấu tổ chức tín dụng yếu kém được nới room ngoại lên tối đa 49%. Hiện có ba cái tên đủ điều kiện là MB, HDBank và VPBank.

VPBank có lẽ là ngân hàng đi nhanh nhất. Với sự tham gia của cổ đông chiến lược SMBC từ Nhật Bản, ngân hàng này không chỉ mở rộng mảng khách hàng FDI trong thời gian qua, mà còn huy động thành công khoản vay hợp vốn 1 tỷ USD trong năm 2025.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025, Chủ tịch VPBank Ngô Chí Dũng cho biết việc tham gia tái cơ cấu GPBank giúp ngân hàng được phép nới room ngoại lên 49%.

Theo lãnh đạo ngân hàng, hiện room ngoại của VPBank vẫn còn, nhưng đến cuối năm có thể hết nhanh nếu kinh tế vĩ mô cải thiện và dòng vốn ngoại quay lại. Do đó, việc nâng room lên 49% được xem là rất quan trọng vì có thể dùng để room tiếp theo từ 30 - 49% là điều kiện cơ hội để tăng sở hữu đối tác chiến lược hoặc mời đối tác mới. Chủ tịch VPBank khẳng định: "Việc nới room là cơ hội của ngân hàng".

Về HDBank, Công ty chứng khoán ACB (ACBS) nhận định trong nhóm ba ngân hàng được hưởng lợi từ chính sách, HDBank nhiều khả năng sẽ tiên phong nới room ngoại.

Việc chưa có cổ đông chiến lược nước ngoài tạo dư địa lớn để HDBank thu hút đối tác mới. Nếu nhắm tới cổ đông chiến lược sở hữu 15–20%, thì mở room lên 49% sẽ là “chìa khóa” giúp ngân hàng tăng vốn và tác động tích cực tới giá cổ phiếu.

Trong báo cáo về ngành ngân hàng công bố trước đó, CTCP Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating) nhận định việc nâng trần sở hữu nước ngoài được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng thu hút dòng vốn mới từ nhà đầu tư chiến lược, hỗ trợ tăng trưởng tài sản mạnh mẽ.

Tuy nhiên, MB lại chọn một con đường khác. Dù đủ điều kiện nới room, Chủ tịch HĐQT Lưu Trung Thái cho biết "room ngoại không quá quan trọng với MB".

"Room ngoại thường hướng đến hai mục tiêu chính: thu hút nhà đầu tư chiến lược và tìm kiếm giá trị cổ phiếu cao hơn. Nhưng hiện tại với MB, quan trọng là giá trị nội tại và sức mạnh doanh nghiệp", theo ông Thái.

Đồng thời, ngân hàng này cũng được khá nhiều quỹ đầu tư quan tâm thời gian qua, đưa ra nhiều ý kiến đóng góp, các thông tin và gợi ý. Những nhà đầu tư này có yêu cầu tương đối cao về minh bạch thông tin và MB cũng có trách nhiệm cao hơn trong hoạt động này. "Đối với khía cạnh khác như tăng vốn, tiền mặt từ việc tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược nước ngoài thì MB không quá quan trọng", Chủ tịch MB cho biết.

Room ngoại từ lâu được xem là một chỉ báo để thị trường đánh giá mức độ hấp dẫn và triển vọng dài hạn của một doanh nghiệp, đặc biệt là các ngân hàng – vốn gắn liền với sức khỏe của cả nền kinh tế.

Theo ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc đầu tư tại Dragon Capital, các nhà đầu tư nước ngoài thường đánh giá ngân hàng dựa trên ba tiêu chí: lợi nhuận trong quá khứ và kỳ vọng tương lai; quản trị minh bạch; khả năng thoái vốn khi cần thiết.

Trong bối cảnh mới, room ngoại không chỉ là “trần kỹ thuật” – mà là “lựa chọn chiến lược”. Một số ngân hàng để trống room vì không đủ hấp dẫn. Nhưng cũng có những ngân hàng giữ lại room để “đợi đúng đối tác”.

Theo ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc đầu tư tại Dragon Capital, các nhà đầu tư nước ngoài thường đánh giá ngân hàng dựa trên ba tiêu chí: lợi nhuận trong quá khứ và kỳ vọng tương lai; quản trị minh bạch; khả năng thoái vốn khi cần thiết.

Trong bối cảnh mới, room ngoại không chỉ là “trần kỹ thuật” – mà là “lựa chọn chiến lược”. Một số ngân hàng để trống room vì không đủ hấp dẫn. Nhưng cũng có những ngân hàng giữ lại room để “đợi đúng đối tác”.

TS. Lê Xuân Nghĩa nhìn nhận thị trường ngân hàng Việt vẫn hấp dẫn với nhiều nhà đầu tư ngoại, song khẩu vị của nhà đầu tư ngày càng chọn lọc hơn. Nhiều nhà đầu tư ngoại không còn “tham” về room sở hữu nữa mà chú trọng các ngân hàng chất lượng tài sản tốt, bộ máy lãnh đạo quản trị tốt và có khả năng sinh lời tốt.

Giới phân tích cho rằng room ngoại vẫn là yếu tố quan trọng trong định giá cổ phiếu ngân hàng. Trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán, câu chuyện nới trần sở hữu nước ngoài tại ngân hàng sẽ tiếp tục là chủ đề được nhà đầu tư quan tâm trong thời gian tới.