Điểm mới của dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi

Dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp được trình, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, đã đưa ra nhiều thay đổi quan trọng, nhằm đáp ứng các yêu cầu từ thực tiễn, từ tình hình phát triển mới của nền kinh tế cũng như yêu cầu hội nhập quốc tế.

Bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu

Đầu tiên, quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo Trụ cột 2 của OECD được đánh giá là thay đổi lớn nhất tại dự luật mới, đặc biệt với các tập đoàn đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam. Quy định này nhằm đảm bảo mức thuế tối thiểu 15% trên toàn bộ thu nhập đối với các doanh nghiệp có doanh thu trên 750 triệu EUR.

Nội dung này sẽ làm 'vô hiệu hoá' các chính sách ưu đãi thuế nhằm thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trước đó như thuế suất ưu đãi 10% hoặc miễn thuế trong một số năm đầu.

Nêu báo cáo thẩm tra dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) tại Quốc hội hôm nay, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính, ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết việc sửa đổi luật lần này chưa giải quyết được tổng thể các vấn đề đặt ra để thu hút đầu tư một cách hiệu quả trong điều kiện mới.

Hiện các nước trong khu vực cũng chưa có bước đi rõ ràng về các chính sách ưu đãi thuế trong bối cảnh “hậu thuế tối thiểu toàn cầu”, vì vậy, ủy ban đề nghị cân nhắc thêm về lùi thời điểm sửa luật này cho phù hợp.

Mở rộng đối tượng nộp thuế

Về người nộp thuế, dự thảo luật đã bổ sung quy định về việc thu thuế đối với người nộp thuế là các doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số nộp thuế với thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam và bổ sung quy định về loại hình cơ sở thường trú “ảo” (không có hiện diện vật lý).

Về nội dung này, ông Mạnh đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ ba vấn đề. Thứ nhất là khả năng thu thuế trên thực tế đối với các doanh nghiệp nước ngoài không hiện diện tại Việt Nam nhưng cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ vào Việt Nam thông qua các giao dịch điện tử.

Thứ hai cần đánh giá phạm vi quyền đánh thuế của Việt Nam trong trường hợp các doanh nghiệp nước ngoài nêu trên có hình thành cơ sở thường trú tại Việt Nam so với các quy định trong các hiệp định thuế đã được ký kết.

Cuối cùng, việc áp dụng luật trong trường hợp có quy định khác biệt với hiệp định thuế đã ký kết (liên quan đến loại hình cơ sở thường trú không có hiện diện vật lý).

Bên cạnh đó, việc điều chỉnh các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cũng mang lại nhiều tác động đáng kể.

Thay đổi đối tượng được ưu đãi thuế

Một số lĩnh vực không còn được hưởng ưu đãi như phát triển công nghệ sinh học; tinh chế thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản; dự án sản xuất có quy mô vốn tối thiểu 6.000 tỷ đồng; dự án đầu tư tại khu công nghệ cao nhưng không thuộc lĩnh vực công nghệ cao

Trong khi đó, các lĩnh vực mới như sản xuất, lắp ráp ô tô được bổ sung. Đặc biệt, quy định cho phép doanh nghiệp lựa chọn ưu đãi có lợi nhất khi đầu tư mở rộng sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc hoạch định chiến lược đầu tư và tối ưu hóa lợi ích thuế.

Cụ thể, với trường hợp dự án đầu tư ban đầu còn trong thời gian hưởng ưu đãi, doanh nghiệp có thể tiếp tục được mức thuế thuế và thời gian ưu đãi còn lại cho phần thu nhập tăng thêm từ dự án đầu tư mở rộng, mà không cần hạch toán riêng phần thu nhập này.

Còn trường dự án đầu tư ban đầu hết thời gian hưởng ưu đãi, doanh nghiệp có thể lựa chọn áp dụng ưu đãi thuế cho dự án đầu tư mở rộng như một dự án đầu tư mới, với mức thuế suất ưu đãi và thời gian miễn, giảm thuế tương ứng, tính từ năm dự án đầu tư mở rộng hoàn thành vốn đầu tư đã đăng ký.

Theo Uỷ ban Tài chính, ngân sách Quốc hội, đối với những trường hợp dự án ban đầu đã hết thời gian hưởng ưu đãi, dự thảo luật tiếp tục quy định đầu tư mở rộng phải thực hiện hạch toán riêng để được hưởng ưu đãi như một dự án mới.

Quy định này chưa giải quyết được vấn đề bất cập hiện hành và có thể khuyến khích các doanh nghiệp trì hoãn việc đầu tư mở rộng để được hưởng gói ưu đãi lớn hơn như một dự án đầu tư mới.

Ngoài ra, dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp cũng sửa đổi quy định về địa bàn ưu đãi và ưu đãi theo địa bàn. Theo đó, khu công nghiệp không còn thuộc địa bàn ưu đãi; còn khu kinh tế, khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung được hưởng ưu đãi; giảm mức ưu đãi đối với dự án đầu tư mới tại khu kinh tế thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội thuận lợi.

Lãi trái phiếu xanh được miễn thuế

Những thay đổi về thu nhập chịu thuế cũng không kém phần quan trọng. Dự thảo bổ sung các khoản thu nhập được miễn thuế như chuyển nhượng tín chỉ carbon, lãi trái phiếu xanh và một số khoản hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.

Đồng thời, quy định về nộp thuế với thu nhập của doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ở nước ngoài được điều chỉnh theo hướng bắt buộc nộp trong kỳ phát sinh, thay vì thời điểm chuyển thu nhập về Việt Nam. Thay đổi này được đánh giá không chỉ nâng cao trách nhiệm thuế mà còn tạo sự đồng bộ trong quản lý thu nhập xuyên biên giới.

Ngoài ra, quy định về bù trừ và chuyển lỗ đã được nới lỏng, cho phép doanh nghiệp bù trừ lỗ từ các dự án đầu tư với lãi từ các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Đối với thời điểm xác định doanh thu, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ sẽ phải ghi nhận doanh thu ngay khi hoàn thành dịch vụ hoặc lập hóa đơn, thay vì chờ đợi thanh toán.

Một số chi phí không được trừ cũng được bổ sung, như lãi tiền vay trong quá trình đầu tư đã được ghi nhận vào giá trị đầu tư; lãi vay để triển khai thực hiện các hợp đồng tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí; phần chi trả lãi tiền vay vốn sản xuất, kinh doanh của đối tượng không phải là tổ chức tín dụng vượt mức quy định tại Bộ Luật Dân sự.

Đồng thời, điều kiện thanh toán không dùng tiền mặt với giao dịch trên 20 triệu đồng vẫn tiếp tục được duy trì, nhưng có sự sửa đổi phù hợp với pháp luật liên quan.

Giảm thuế suất thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ

Dự thảo luật mới cũng bổ sung mức thuế suất thấp hơn thuế suất phổ thông (20%) dành cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Cụ thể, áp dụng mức thuế 15% đối với doanh nghiệp có tổng doanh thu năm không vượt quá 3 tỷ đồng và 17% cho doanh nghiệp có tổng doanh thu từ trên 3 tỷ đồng đến không quá 50 tỷ đồng. Quy định này không áp dụng với công ty con hoặc công ty liên kết nhằm ngăn chặn hành vi xói mòn cơ sở thuế.

Doanh thu để xác định đối tượng hưởng thuế suất 15% hoặc 17% được tính dựa trên tổng doanh thu của kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp liền trước. Đối với doanh nghiệp mới thành lập, Chính phủ sẽ quy định chi tiết cách xác định tổng doanh thu để phù hợp với yêu cầu quản lý và thực tế.

Dự luật cũng quy định mức thuế suất cố định 2% trên doanh thu đối với hoạt động chuyển nhượng vốn, tài sản của doanh nghiệp nước ngoài.