Khi phụ nữ gia nhập giới đầu tư

Nâng cao tiếng nói nhờ trở thành nhà đầu tư

Là nhà đầu tư và cố vấn cho Republic.co - một trong những nền tảng huy động vốn từ cộng đồng lớn nhất ở Mỹ, Randi Zuckerberg (chị gái đồng sáng lập Facebook Mark Zuckerberg) luôn có 20 - 50 công ty trong danh mục đầu tư của mình. 

Trong số những công ty đầu tư, có hai công ty khiến bà ấn tượng nhất vì có được gấp hai lần khoản đầu tư từ bà trong vòng gọi vốn thứ hai mặc dù không có sự xuất hiện của người đàn ông nào trong ban điều hành.

Công ty thứ nhất sản xuất máy vắt sữa thông minh. Bà Randi cho biết, công ty này đã không thể tìm được các nhà đầu tư nam để nói chuyện vì họ nghĩ đó là một thị trường hẹp. Trong khi thực tế cho thấy, thị trường này rất tiềm năng, phần đông phụ nữ rồi sẽ sinh con và cho con bú.

“Tôi nghĩ đó là một trong những công ty thành công nhất tôi từng đầu tư. Họ được một tập đoàn toàn cầu mua lại vài năm sau đó”, bà Randi chia sẻ trong hội thảo "Đầu tư vào startup và xây dựng hệ sinh thái - vị thế phụ nữ trong tương lai đầu tư thế giới” do Công ty truyền thông S-World tổ chức.

Công ty thứ hai chuyên tạo khuôn thảm, người dùng chỉ cần tháo mặt trên của tấm thảm và thay một miếng khác vào. Trong khi những người đàn ông bật cười nói “đó không phải AI, không phải blockchain” thì bà với ba đứa con và một thú cưng cho rằng, phát minh này cực kỳ thông minh.

“Nếu bạn gặp phải một vấn đề gì đó trong cuộc sống, rất có thể hàng triệu phụ nữ khác cũng đang gặp phải những vấn đề tương tự. Tìm một doanh nghiệp giải quyết vấn đề cho bạn là một ván cược hay. Như vậy, những gì được xem là bất lợi lại có thể trở thành lợi thế”, bà Randi nói.

Theo bà, phụ nữ có những tố chất không thua kém nam giới trong các quyết định kinh doanh và đầu tư. Số lượng phụ nữ bước vào giới kinh doanh, đầu tư ngày một nhiều và đã ghi được nhiều dấu ấn ở cả thị trường trong nước và quốc tế.

Bà Lê Diệp Kiều Trang, cựu CEO Facebook Việt Nam, đồng sáng lập quỹ Alabaster nhìn nhận, đầu tư là một thế giới rất khác biệt. Đó không chỉ là việc vận hành sân khấu của riêng mình mà còn xem những doanh nghiệp khác trình diễn tài năng. Đôi khi, người đầu tư sẽ có cơ hội hỗ trợ và hợp tác trở thành một phần của doanh nghiệp.

“Bước vào thế giới đầu tư giúp tôi có thêm niềm tin để quan sát mọi người hành động và phát triển bản thân. Tôi nhận thấy trải nghiệm đó rất thỏa mãn và đáng giá. Điều đó giúp tôi hoàn hiện bản thân hơn”, bà Trang nói.

Bà Randi từng có hiểu biết khá hạn hẹp về đầu tư cho đến khi bà đến thung lũng Silicon. Một nữ cố vấn đã nói với bà rằng: "Randi, cô sẽ không thể trở nên giàu có với công việc làm công ăn lương. Cô phải đầu tư, phải nắm một phần của một công ty".

Nữ doanh nhân này cho rằng, việc đầu tư sẽ giúp nữ giới nâng cao tiếng nói của mình trong tổ chức. Dù đầu tư vào một doanh nghiệp do nam giới làm chủ thì họ vẫn phải lắng nghe ý kiến của người phụ nữ với tư cách là cổ đông của công ty. Bà cho rằng phụ nữ có thể làm được những điều rất to lớn khi dùng tiền của mình để đầu tư.

“Một khoản đầu tư dù nhỏ cũng sẽ mang lại sự thay đổi lớn cho thế giới. Vì thế cho đến bây giờ, đầu tư đã trở thành một niềm đam mê của tôi”, bà Randi chia sẻ.

Theo bà, phụ nữ nên đầu tư vào bất cứ lĩnh vực mà mình thực sự quan tâm và muốn có thêm kiến thức, một ngành sẽ góp phần thay đổi thế giới… thay vì chạy theo xu hướng. Trong giai đoạn này, bà đang đầu tư và dành nhiều thời gian để tìm hiểu về ngành khoa học chế tạo vật liệu và ngành năng lượng.

Bà Randi khuyến khích nữ giới tích cực tham gia một cách sáng tạo trong các hoạt động đầu tư để nâng cao kiến thức của mình trong nhiều lĩnh vực. Bà cho biết không có một thời điểm hoàn hảo cho việc đầu tư, hãy bắt đầu ngay bây giờ.

“Phụ nữ thường chờ đến lúc mọi thứ phù hợp. Nhưng sẽ không bao giờ có thời điểm hoàn hảo tuyệt đối để đầu tư. Cách tốt nhất để học hỏi là bắt tay vào ngay và học hỏi trong quá trình đó", bà nói.

Xoá bỏ trở ngại để phụ nữ tự tin bước vào giới đầu tư

Việc đầu tư mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng không phải “dễ ăn”. Thực tế cho thấy, nhiều nhà đầu tư ở mọi giới tính đã nếm trải thất bại. Bà Trang và bà Randi cũng không phải ngoại lệ.

Một thất bại điển hình mà bà Trang từng gặp phải là đầu tư vào một công ty có sản phẩm rất mạnh nhưng nhà sáng lập thiếu khả năng làm việc đa nhiệm, từ việc gọi vốn, xây dựng và quản lý đội ngũ, làm tiếp thị, bán hàng…

Còn với bà Randi, một năm trở lại đây thực sự rất khó khăn do tác động của đại dịch Covid-19. Nhiều doanh nghiệp bà đầu tư đã không thể sống sót, một số công ty không gọi đủ vốn để tiếp tục tồn tại và phát triển. Số khác lại không có đội ngũ đồng hành bền bỉ qua khó khăn.

Chẳng hạn, bà đã đầu tư vào một công ty đầy triển vọng trong lĩnh vực bán vé cho các sự kiện trực tiếp sử dụng công nghệ blockchain. Đó là một ý tưởng hay, từng ghi nhận mức tăng trưởng 100% mỗi tháng. Nhưng rồi đại dịch bùng phát, không có sự kiện trực tiếp nào ở Hoa Kỳ trong hơn một năm. Vì vậy, công ty không thể sống sót.

“Sau những biến cố đó, tôi thấy việc đa dạng hóa danh mục đầu tư là rất quan trọng vì bạn sẽ không biết được rằng điều gì có thể xảy ra và làm thay đổi bối cảnh thế giới”, bà Randi lưu ý.

Không chỉ vậy, trở ngại với các nhà đầu tư nữ còn lớn hơn, nhất là ở những quốc gia như Việt Nam - nơi thiên kiến về giới còn khá rõ nét mặc dù đã có cải thiện rất lớn trong những năm vừa qua.

Một trong những khó khăn được bà Trang chỉ ra nằm ở việc kết nối và mở rộng mối quan hệ để tìm kiếm cơ hội đầu tư vì các doanh nghiệp thường gọi vốn từ các quỹ đầu tư – một nơi mà bà Trang đánh giá là nam giới đang chiếm phần đa.

Thứ hai, để đánh cược vào một trong số hàng vạn công ty là một thử thách với phụ nữ vì phần lớn công ty đó do nam giới điều hành và đưa ra quyết định về việc sử dụng dòng tiền từ các nhà đầu tư.

Đáng chú ý, một trong những thách thức lớn đối với phụ nữ Việt Nam đến từ gia đình của họ. Các bà mẹ nhiều khi cảm thấy tội lỗi khi đặt tâm huyết vào công việc và theo đuổi giấc mơ, đặc biệt là khi con cái vẫn còn nhỏ. Trở thành một doanh nhân hay nhà đầu tư là một công việc gặp phải nhiều thử thách. Đó là một công việc làm suốt ngày đêm và phụ nữ đối mặt với áp lực rất lớn.

“Chính vì vậy, giống những ngành khác mà đàn ông chiếm đa số, phụ nữ cần phải cứng rắn và mạnh mẽ hơn. Đừng lo lắng vì chúng ta là phụ nữ hay chúng ta khác biệt, hãy coi đó là lợi thế để đầu tư vào các công ty”, bà Trang nói.

Những người phụ nữ như bà Randi đang từng ngày nỗ lực để nâng cấp bản thân ở trong mọi lĩnh vực. Bà đã tự học đánh golf trong năm nay để mở rộng mối quan hệ vì bà nhận thấy rằng những người đàn ông xung quanh bà vẫn thường ngồi ở sân golf nói chuyện kinh doanh. Nhiều người chỉ cần nhấc máy lên và nói "nè, tôi đang có một deal xịn, anh có muốn đầu tư vào không". Bà cho rằng, phụ nữ cần phải cố gắng nhiều hơn để có được những mối quan hệ đó.

Bên cạnh đó, để phụ nữ cảm thấy mình có thể bước ra ngoài và theo đuổi ước mơ, để phát huy hết tất cả tài năng và tận dụng mọi cơ hội và phát triển, họ cần rất nhiều sự hỗ trợ từ gia đình, bao gồm cả chồng và bố mẹ hai bên. 

Bà Randi cho rằng, với thành kiến sẵn có, các nhà đầu tư nam có thể sẽ đưa ra chỉ trích nhiều hơn khi nhà đầu tư nữ tham gia một buổi trình bày ý tưởng. Do đó, bà nhấn mạnh tầm quan trọng của mạng lưới kết nối đối với các nhà đầu tư nữ để đảm bảo có các cố vấn đồng hành với công ty nhằm lấp đầy mọi khoảng trống có thể có trong hồ sơ. 

Hiện nay, nhiều công ty đang rất thành công trong việc huy động nguồn vốn nhỏ hơn từ bạn bè và gia đình, hoặc thông qua gọi vốn cộng đồng cổ phần như nền tảng Republic.co. Làm một phép so sánh, bà Randi khẳng định, phụ nữ làm tốt hơn nam giới trong chuyện này vì họ rất giỏi trong việc kể một câu chuyện qua video để quyên tiền.

Hướng đến sự cân bằng

Theo cựu CEO Facebook Việt Nam, thế giới đang ngày càng công bằng hơn cho cả nam và nữ vì cuối cùng thì sản phẩm bán ra cũng sẽ được bán cho cả đàn ông và phụ nữ ngang bằng nhau và quá trình đưa ra quyết định sẽ vì lợi nhuận và lợi ích của công ty.

“Chúng ta ngày càng chứng kiến nhiều hơn những nhà đầu tư nữ và thành quả của họ thực sự đáng ngạc nhiên”, bà Trang nói.

Chúng ta ngày càng chứng kiến nhiều hơn những nhà đầu tư nữ và thành quả của họ thực sự đáng ngạc nhiên.

Bà Lê Diệp Kiều Trang

Cựu CEO Facebook Việt Nam

Việt Nam hiện có rất nhiều người phụ nữ làm lãnh đạo những doanh nghiệp lớn. Xã hội Việt Nam bằng cách nào đó đã mở ra rất nhiều cánh cửa cho nữ giới trong việc tiếp cận giáo dục, hỗ trợ họ tự lập và trở thành một doanh nhân.

Có cùng quan điểm, bà Randi cho biết, khi bà rời thung lũng Silicon, có rất ít phụ nữ làm trong các tập đoàn đầu tư lớn. Còn giờ đây, hiếm có công ty nào không có bóng dáng của người phụ nữ, đó là điểm thay đổi đáng chú ý nhất bà nhận thấy.

Không chỉ nỗ lực để phát triển bản thân cũng như nâng cao tiếng nói của mình, bà Trang, bà Randi và nhiều người phụ nữ thành công, có tầm ảnh hưởng khác cũng đang nỗ lực hướng đến nâng cao vai trò của nữ giới trong cộng đồng kinh doanh, đầu tư nói riêng và trong xã hội nói chung.

“Tôi tin rằng nền tảng ở ngay đó. Chúng ta chỉ cần làm điều gì đó đúng đắn để nữ doanh nhân vững bước và hỗ trợ họ phát triển những doanh nghiệp lớn hơn trong tương lai”, bà Trang chia sẻ.

Còn bà Randi luôn đưa ra một tuyên bố sứ mệnh mạnh mẽ cho bản thân mỗi khi đầu tư. Bà sẽ không bao giờ đầu tư cho doanh nghiệp không có nữ giới trong ban điều hành. Bà thích đầu tư cho những công ty có sự đa dạng về giới trong đội ngũ điều hành.

Điều đó có nghĩa là đôi khi bà sẽ bỏ lỡ một khoản đầu tư tốt, chẳng hạn với công ty của 6 người đàn ông da trắng. Nhưng không sao, bà cảm thấy ổn với việc bỏ lỡ một cơ hội tốt vì bà tin tưởng vào tuyên bố sứ mệnh của mình. Bà cũng biết rằng có rất nhiều người sẵn sàng bỏ tiền vào những công ty như vậy, công ty đó cũng chẳng cần tiền của bà.

“Tiền của tôi đang hướng tới tương lai và thay đổi thế giới theo hướng tôi muốn. Tôi nghĩ điều thực sự quan trọng khi bạn đầu tư là biết rõ bạn ủng hộ điều gì và đấu tranh cho điều đó”, bà Randi nói.