Lối đi nào cho các siêu dự án khai thác bauxite?

Tính đến nay, Bộ Tài nguyên và môi trường đã cấp 4 giấy phép thăm dò bauxite (tại thời điểm từ 2005 tới 2010) tại tỉnh Lâm Đồng. 

Các dự án này có tổng diện tích thăm dò khoảng 20.250ha thuộc địa bàn TP. Bảo Lộc, huyện Bảo Lâm và huyện Di Linh. Chủ đầu tư các dự án gồm: Công ty TNHH MTV Hóa chất cơ bản miền Nam, Tổng công ty Hóa chất Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam.

Theo Sở Công thương tỉnh Lâm Đồng, khu vực đã được cấp phép thăm dò khai thác quặng bauxite chồng lấn gần 2.400ha rừng tự nhiên.

Điển hình, tổng diện tích bị tác động bởi 4 giấy phép thăm dò khoáng sản rất lớn, nên việc đối chiếu với các quy hoạch (như quy hoạch xã nông thôn mới, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch 3 loại rừng và các quy hoạch ngành khác) để kiểm tra, tính toán các số liệu về đất đai, công trình dự án, dân cư bị ảnh hưởng cần nhiều thời gian và sự phối hợp giữa các ngành.

Sở Công thương cho biết, hiện các khu vực thăm dò khoáng sản bauxite tại TP. Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm có một số tuyến đường giao thông (bao gồm cả tuyến quy hoạch) nằm trong diện tích khu vực thăm dò như quốc lộ 55, ĐT 725, ĐT726, đoạn cao tốc Tân Phú - Bảo Lộc, đường tránh phía Tây Bảo Lộc…). 

Hiện trạng đã hình thành các khu dân cư, hạ tầng ổn định từ trước dẫn đến việc quy hoạch khoáng sản bauxite vùng Bảo Lộc - Di Linh gặp nhiều vướng mắc, khó triển khai.

Đáng chú ý, khu vực đã được cấp phép thăm dò khai thác quặng bauxite chồng lấn quy hoạch lâm nghiệp (đối tượng rừng phòng hộ 11ha, rừng sản xuất khoảng 4.900ha và phần còn lại là đất ngoài quy hoạch lâm nghiệp khoảng 16.250ha).

Theo bản đồ kèm theo quyết định 299/QĐ-UB, khu vực đã cấp phép thăm dò ảnh hưởng đất rừng khoảng 4.460ha (trong đó rừng tự nhiên gần 2.400ha). Nếu triển khai thực hiện sẽ ảnh hưởng độ che phủ của rừng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, Sở Công thương nhấn mạnh.

Trước thực trạng này, sở kiến nghị một số nội dung liên quan tới quy hoạch bauxite. Cụ thể, đề nghị UBND tỉnh có ý kiến điều chỉnh đưa toàn bộ diện tích quy hoạch bauxite khoảng 1.070ha ra khỏi phạm vi TP. Bảo Lộc vì diện tích thành phố quá nhỏ (khoảng 230km2) nhằm không phá vỡ các quy hoạch phát triển kinh tế -xã hội của địa phương.

TP. Bảo Lộc, huyện Bảo Lâm và huyện Di Linh là đô thị hạt nhân phía nam của tỉnh Lâm Đồng và vùng phụ cận, phát triển tiệm cận tiêu chuẩn đô thị loại I (Quyết định số 1848 của Thủ tướng hồi tháng 12/2018). Một số dự án trọng điểm của tỉnh, huyện đã và đang được triển khai, như dự án đường cao tốc Dầu Giây - Liên Khương, hồ, đập…liên quan đến nhiều lĩnh vực (chưa lập hồ sơ thủ tục về đất đai) nên chưa có ranh giới, diện tích cụ thể.

Do đó, Sở Công thương tỉnh Lâm Đồng đề nghị các cơ quan thẩm quyền khảo sát, đánh giá thêm không đưa vào thăm dò, cấp phép, khai thác, chế biến bauxite ở các điểm trung tâm xã, thị trấn, khu dân cư tập trung, khu độ thị và một số dự án để đảm bảo phù hợp thực tế, nhu cầu phát triển kinh tế xã hội tại địa phương.

Theo rà soát, quy hoạch bauxite tác động đến khu vực quy hoạch đất ở nông thôn và các điểm dân cư nông thôn, giao thông, các công trình kinh tế xã hội, đặc biệt ảnh hưởng đến khu dân cư đông đúc và khu vực trung tâm của các huyện Bảo Lâm, Di Linh, TP. Bảo Lộc. Sở đề nghị xem xét điều chỉnh giảm khoảng 2.370ha diện tích của 4 giấy phép thăm dò bauxite (trong đó: huyện Bảo Lâm khoảng 1.860ha, TP. Bảo Lộc khoảng 414ha, huyện Di Linh 95ha).

Ngoài ra, sở cũng đề nghị điều chỉnh khoảng 2.400ha rừng tự nhiên (nhất là rừng phòng hộ) ra khỏi khu vực đã được cấp phép thăm dò khai thác quặng bauxite.