Khi nào các dự án BOT thật sự là 'bà đỡ' cho sự phát triển kinh tế - xã hội?
Thời gian qua, các hợp đồng BOT dường như nghiêng về bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư chưa có cơ chế nào giải quyết bức xúc của người dân.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ về các dự án BT, BOT trong lĩnh vực giao thông, môi trường đã chỉ rõ nhiều sai phạm.
Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận chính thức về việc chấp hành quy định pháp luật đối với một số dự án BT, BOT trong lĩnh vực giao thông, môi trường tại Bộ Giao thông Vận tải.
Phê duyệt đầu tư sai tăng trên 451,6 tỷ đồng
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, từ khi triển khai đầu tư theo hình thức hợp đồng BT, BOT trong lĩnh vực giao thông đến nay, với hơn 70 dự án đã thực hiện không lựa chọn nhà đầu tư nào theo hình thức đấu thầu, 100% là chỉ định thầu trong đó có nhà đầu tư được chọn chưa đảm bảo năng lực dẫn đến nhiều bất cập, sai sót làm hạn chế hiệu quả thực hiện dự án.
Chẳng hạn, 3/4 công ty trong liên danh nhà đầu tư thực hiện Dự án Hầm đường bộ Phước Tượng, hầm Phú Gia đã không góp vốn theo cam kết phải rút khỏi liên danh và xin giảm tối đa tỷ lệ vốn góp. Liên danh phải mời gọi nhà thầu thay thế dẫn đến chậm tiến độ dự án.
Tổng công ty 36 là công ty trong liên danh nhà đầu tư thực hiện Dự án đường Hòa Lạc - Hòa Bình và cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Xuân Mai - Hòa Bình cam kết góp vốn hơn 67,3 tỷ đồng trong khi vốn chủ sở hữu của Tổng Công ty có 285 tỷ nhưng đã đầu tư vào Dự án BOT Quốc lộ 19 là 279 tỷ đồng…
Đối với phê duyệt nội dung đầu tư, tổng mức đầu tư theo Thanh tra Chính phủ là chưa đúng quy định, còn một số khoản sai lệch.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, qua kiểm tra một số nội dung về tổng mức đầu tư đối với 6 dự án, xác định giá trị phê duyệt sai tăng hơn 451,5 tỷ đồng. Trong đó, dự án Hầm đường bộ Phước Tượng, Hầm Phú Gia tăng 44,1 tỷ đồng; Dự án nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ tăng 18,7 tỷ đồng; Dự án đường Hòa Lạc – Hòa Bình và cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Xuân Mai - Hòa Bình tăng 51,2 tỷ đồng; Dự án đường Thái Nguyên - Chợ Mới tăng 101 tỷ đồng; Dự án khôi phục, cải tạo QL 20 đoạn Km0+000 đến Km 123+105,7 tăng 225,1 tỷ đồng…
Hầu hết dùng vốn vay ngân hàng lãi suất cao
Cũng theo Thanh tra Chính phủ, kết quả huy động vốn thực hiện các dự án BT, BOT không đạt được mục tiêu đa dạng các nguồn vốn, các thành phần kinh tế tham gia đầu tư; xác định phương án tài chính thiếu chính xác, nhất là phương án thu phí giao thông.
Theo đó, ngoài vốn góp tương ứng từ 12% - 15% của nhà đầu tư, phần còn lại 100% là vốn vay ngân hàng với lãi suất cao, không có nguồn vốn nào khác tham gia; phần lớn vốn vay là của các ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước nắm tỷ lệ chi phối vốn điều lệ và vốn vay Chính phủ bảo lãnh.
Theo Thanh tra Chính phủ, đoàn thanh tra, kiểm tra một số nội dung về dự toán và thanh toán đối với 7 dự án xác định các nhà đầu tư phê duyệt sai tăng về đơn giá định mức, chế độ tiền lương, phụ cấp, hoặc thiếu hồ sơ và căn cứ phê duyệt một số yếu tố phát sinh thực tế không hợp lý… với tổng giá trị 316,2 tỷ đồng.
Trong đó, Dự án hầm đường bộ Phước Tượng, hầm Phú Gia phát sinh 50,8 tỷ đồng; Dự án nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ phát sinh 55,6 tỷ đồng; Dự án đường Hòa Lạc - Hòa Bình và cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Xuân Mai - Hòa Bình phát sinh 33,7 tỷ đồng; Dự án đường Thái Nguyên - Chợ Mới phát sinh 73,5 tỷ đồng...
Không đi cũng phải nộp phí
Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, cơ chế thu phí hoàn vốn tại các dự án còn bất cập, giá thu phí cao, điều chỉnh không hợp lý; dự án chưa hoàn thành, giá trị đầu tư mới thực hiện 30% nhưng giá thu phí tương đương dự án đầu tư mới (dự án nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ).
Cũng theo cơ quan này, phương thức thu phí lạc hậu, gây ách tắc giao thông, đặc biệt là việc xác định vị trí đặt trạm thu phí không hợp lý như đặt trạm thu phí ngoài vùng dự án (dự án hầm đường bộ đèo Phước Tượng, hầm Phú Gia); dùng trạm thu phí tuyến đường này hỗ trợ thu phí đầu tư tuyến đường khác (các dự án đường Thái Nguyên - Chợ Mới; dự án đường Hòa Lạc - Hòa Bình và cải tạo nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Xuân Mai – Hòa Bình…).
Đặc biệt, có một số trạm thu phí đối với người không tham gia giao thông trên truyến đường đầu tư theo hình thức BOT.
“Những bất cập đó theo từng góc độ đều ảnh hưởng nhất định đến lợi ích nhà đầu tư, Nhà nước và đặc biệt là tạo áp lực về giá phí cao đối với người dân tham gia giao thông và chi phí hoạt động vận tải. Thực tế đã xảy ra một số vụ việc người dân bức xúc và tụ tập đông người phản đối đến nay chưa có hướng giải quyết dứt điểm”, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ.
Thời gian qua, các hợp đồng BOT dường như nghiêng về bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư chưa có cơ chế nào giải quyết bức xúc của người dân.
Không ít doanh nghiệp trên đà phá sản, nợ nần chồng chất, chỉ cần nhờ quan hệ chạy được dự án BOT giao thông là trở thành thượng khách của các ngân hàng thương mại.
Ngày 17/12, UBND thành phố Hà Nội đã chính thức ban hành quyết định phê duyệt Sun Group là nhà đầu tư thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên tuyến hai bên sông Tô Lịch, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực hồi sinh một dòng sông gắn liền với lịch sử của Thủ đô.
Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, kinh tế Việt Nam đã cho thấy đủ sức chống chịu với các cú sốc từ bên ngoài, mục tiêu tăng trưởng hai con số của Việt Nam là có nền tảng, có dư địa và khả thi.
Cảng hàng không Phan Thiết sẽ đặt tại phường Mũi Né, với tổng vốn đầu tư dự kiến gần 3.800 tỷ đồng. Dự án sẽ lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu.
Nếu như lần đầu tư cơ sở hạ tầng thứ nhất giúp Phú Quốc có tên trên bản đồ du lịch thì làn sóng đầu tư thứ hai này được kỳ vọng sẽ mang đến một diện mạo hoàn toàn mới cho đặc khu cùng cơ hội bứt phá vươn ra toàn cầu.
Hàng loạt dự án điện tái tạo quy mô lớn của EVN, Xuân Cầu, Vingroup được lên kế hoạch khởi công cùng ngày 19/12 nhằm chào mừng Đại hội Đảng lần thứ XIV.
Bộ giải pháp nộp thuế số của VNPAY vừa được vinh danh trong Top 10 giải thưởng "Tin Dùng 2025" do Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức.
Trong chiến lược phát triển bền vững giai đoạn 2025–2030, ACB tập trung vào ba ưu tiên cốt lõi: sức khỏe, giáo dục và môi trường, những lĩnh vực được xem là nền tảng cho sự phát triển dài hạn của Việt Nam.
Nút giao Mỹ Yên nối cao tốc Bến Lức - Long Thành, TP.HCM - Trung Lương và Vành đai 3 sẽ thông xe kỹ thuật ngày 19/12.
HDCapital vừa rót thêm 110 tỷ đồng để mua vào cổ phiếu PET của Petroseco, quá đó nâng tỷ lệ nắm giữ lên 17,97 triệu cổ phiếu, tương ứng 16,84% vốn điều lệ.
Liên doanh K-City do Kim Oanh Group và đối tác thành lập nhằm thiết lập một chuẩn mực vận hành mới, giúp tối ưu chi phí và nâng cao trải nghiệm sống cho cư dân.
Quyết định hạ lãi suất lần thứ ba trong năm của Fed được xem là “làn gió mát” kịp thời, giúp giảm áp lực tỷ giá và mở thêm dư địa để nhà điều hành duy trì ổn định lãi suất cho vay, trong bối cảnh lãi suất huy động và liên ngân hàng tăng nhiệt cuối năm.
Dù khởi động muộn hơn nhiều quốc gia trong khu vực, nhưng trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam lại đứng trước lợi thế của "người đi sau" trong việc đón đầu xu hướng công nghệ tài chính mới của thế giới.