Một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo phản ánh, để có thể đáp ứng được quy chuẩn kỹ thuật về kho và cơ sở xay, xát thóc gạo, doanh nghiệp cần có chi phí đầu tư lớn, kể cả trong trường hợp đi thuê.
Những điều kiện như dung tích chứa gạo, công suất của máy xay xát, và nhiều yêu cầu khác chỉ phù hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo số lượng lớn, nhưng rất khó đáp ứng đối với doanh nghiệp nhỏ đang cố gắng thâm nhập các thị trường mới.
Quan điểm này được Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) đưa ra trong góp ý về dự thảo sửa đổi Nghị định 107 về kinh doanh xuất khẩu gạo.
VCCI phân tích, nhiều doanh nghiệp rất năng động trong việc tìm kiếm các thị trường mới, như châu Âu, Canada, Trung Đông – những thị trường đòi hỏi số lượng gạo ít, nhưng chất lượng cao, quy cách bảo quản, đóng gói tốt, và có giá tốt.
Hơn nữa, khách hàng tại các thị trường này như các siêu thị, chuỗi của hàng, thường có nhu cầu tìm kiếm các doanh nghiệp cung cấp nhiều loại nông sản cùng lúc, chứ không chỉ riêng mặt hàng gạo.
Tuy vậy, “các doanh nghiệp này vẫn không thể đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo cao như trên, mà buộc phải uỷ thác xuất khẩu cho doanh nghiệp đủ điều kiện”, VCCI cho biết.
Phí ủy thác xuất khẩu hiện khoảng 1 - 5 USD/tấn hàng, đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh đang có quyền cho thuê giấy chứng nhận để hưởng mức phí này.
“Vô hình trung, các quy định về điều kiện xuất khẩu gạo đang khiến hạt gạo của Việt Nam trở nên đắt hơn, khó xuất khẩu hơn”, VCCI nhấn mạnh.
Do đó, về lâu dài, VCCI đề nghị cần tiếp tục giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh xuất khẩu gạo, tiến tới tự do hoá thị trường.
Bên cạnh đó, tổ chức này cũng cho rằng, việc bảo đảm dự trữ gạo bắt buộc nên được thực hiện theo hình thức Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp theo cơ chế thị trường, thay vì biện pháp hành chính như hiện nay.
Ngoài ra, VCCI đề xuất, để cải cách thủ tục hành chính, nên giao thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo cho UBND cấp tỉnh hoặc Sở Công thương; cũng như bỏ quy định về thời hạn của giấy chứng nhận này.
Tại họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn mới đây, Cục trưởng Cục Trồng trọt Nguyễn Như Cường đánh giá, bối cảnh hiện nay là cơ hội để Việt Nam tranh thủ xuất khẩu gạo. Việc đẩy mạnh xuất khẩu tại thời điểm này sẽ không ảnh hưởng đến an ninh lương thực, do tình hình sản xuất trong nước năm nay tích cực.
Cuối tháng 7, Nga đã ra thông báo tạm dừng xuất khẩu gạo cho đến cuối năm nay, để hỗ trợ thị trường nội địa, sau khi sản lượng lúa gạo của nước này năm ngoái sụt giảm hơn 1/5 so với năm 2021.
UAE cuối tháng trước cũng thông báo dừng xuất khẩu tất cả loại gạo trong 4 tháng, cấm tái xuất khẩu gạo được nhập khẩu từ Ấn Độ. Các doanh nghiệp trong nước muốn xuất khẩu và tái xuất khẩu gạo sẽ phải xin giấy phép có hiệu lực trong 30 ngày từ Bộ Kinh tế.
Ấn Độ - quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới – mới đây đã cấm xuất khẩu cám gạo tách dầu, sau khi cấm xuất khẩu gạo trắng vào giữa năm ngoái.
