Ô nhiễm không khí đang trở thành vấn đề nghiêm trọng ở nhiều địa phương, đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Bên cạnh sự xả thải của các nhà máy hay rác chưa được xử lý, hoạt động giao thông cũng góp phần tạo ra lượng khí thải lớn, làm ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng.
Theo số liệu từ Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, tính đến hết năm 2020, có khoảng 50 triệu chiếc xe máy. Tính riêng năm 2020, doanh số bán xe máy tại Việt Nam vẫn đạt khoảng 2,7 triệu chiếc dù nền kinh tế gặp khó khăn do Covid-19.
Thực tế, con số xe máy đang lưu hành có thể lớn hơn nhiều nếu tính cả những phương tiện không qua đăng ký tại cơ quan chức năng. Trong số đó có nhiều xe máy cũ, xe tự chế, máy móc xuống cấp nghiêm trọng, sử dụng công nghệ lạc hậu, thải ra nhiều loại khí thải vô cùng độc hại như CO và HC. Mặt khác, tiêu chuẩn về khí thải xe máy vẫn thấp hơn so với ô tô và chưa được áp dụng cho những chiếc xe cũ.
Những dòng xe chạy điện đang dần xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường, tuy nhiên do lo ngại về độ bền, khả năng vận hành cũng như thiếu sót về cơ sở hạ tầng, người tiêu dùng Việt Nam vẫn lựa chọn xe máy chạy xăng cho hoạt động di chuyển hàng ngày.
Nikkei Asia Review bình luận, khí thải xe máy ở Việt Nam còn là vấn đề cấp bách hơn so với nhiệt điện than.
Kiểm soát khí thải xe máy
Cuối năm 2020, Chiến lược quốc gia đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ giai đoạn 2021 – 2030, trong đó có mục tiêu triển khai kiểm soát khí thải định kỳ cho xe máy được Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt.
Cụ thể, Chiến lược đặt ra mục tiêu trong giai đoạn 2021 - 2030, việc kiểm soát khí thải định kỳ là bắt buộc đối với xe mô tô, xe gắn máy sử dụng động cơ xăng khi tham gia giao thông. Đồng thời, các phương tiện hết niên hạn sử dụng, xe tự chế cần được loại bỏ 100%.
Cùng với đó, mới đây, hệ thống quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường cũng được Bộ Tài nguyên và môi trường ban hành. Theo đại diện Bộ Tài nguyên và môi trường, hệ thống tiêu chuẩn này sẽ là công cụ quan trọng để kiểm soát các vấn đề ô nhiễm môi trường, trong đó có khí thải xe máy.
Ông Nguyễn Hưng Thịnh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết, từ những cơ sở kể trên, trong quý 2/2021, Tổng cục Môi trường sẽ tổ chức hoạt động điều tra, khảo sát, làm việc với các bộ, ngành và địa phương để đánh giá việc thực hiện lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải cho phương tiện giao thông cơ giới.
Sau đó, lộ trình kiểm soát khí thải của phương tiện giao thông sẽ hoàn thiện vào quý 3/2021 và được Bộ Tài nguyên và môi trường tổng hợp, báo cáo với Thủ tướng Chính phủ vào quý 4/2021. Đối với các phương tiện cũ, lộ trình sẽ được tính toán, thiết kế để không gây ra ảnh hưởng lớn tới nhóm thu nhập thấp trong xã hội.
Bộ Giao thông vận tải sẽ là đơn vị chịu trách nhiệm thực thi quy chuẩn kiểm soát khí thải, thông qua hoạt động đăng kiểm.
Đối với phương tiện ô tô, theo Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi) chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1/2022, tiêu chuẩn khí thải cao nhất là tương ứng với mức Euro 5 sẽ được áp dụng.
Bên cạnh các giải pháp từ phía Nhà nước, các chuyên gia cũng đề xuất người dân cần có trách nhiệm hơn đối với phương tiện giao thông, thông qua việc chủ động kiểm tra, bảo dưỡng để hạn chế xả thải quá mức.
