Thanh tra việc lách luật bán trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh trong thời gian qua. Khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ 7 tháng đầu năm nay tăng 17% so với cùng kỳ 2020. Cùng với đó, kể từ khi Nghị định 153 có hiệu lực, xu hướng doanh nghiệp chọn lựa hình thức phát hành trái phiếu ra công chúng cũng gia tăng. 

Điều này là tín hiệu tốt cho thị trường trái phiếu, tạo sự minh bạch và an toàn hơn so với việc doanh nghiệp tập trung quá nhiều vào kênh phát hành riêng lẻ như trước.

Tuy nhiên, theo Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCK), thị trường đang xuất hiện tình trạng "lách" quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, xuất hiện việc một số tổ chức cung cấp dịch vụ trung gian chào mời và phân phối trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tới các nhà đầu tư cá nhân chưa đủ điều kiện là nhà đầu tư chuyên nghiệp. 

Chính vì vậy, thời gian gần đây, cơ quan quản lý đã tăng cường nhiều biện pháp giám sát các tổ chức kinh doanh chứng khoán trong việc tư vấn và chào bán trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ ra thị trường.

Hiện, UBCK đã có kế hoạch thanh tra một số công ty chứng khoán khi tình hình dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát tốt hơn và sẽ xử lý nghiêm nếu để xảy ra sai phạm.

Cơ quan này đang hoàn thiện nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 156/2020; trong đó, sửa đổi, bổ sung hành vi trong hoạt động chào bán, phát hành chứng khoán riêng lẻ để mô tả phù hợp hơn với quy định tại Nghị định 155 và Nghị định 153 về hoạt động chào bán, phát hành riêng lẻ.

Cụ thể, dự thảo đang đề xuất sửa đổi, bổ sung điểm b khoản 5 Điều 8, Nghị định 156 như sau: Lựa chọn nhà đầu tư tham gia mua chứng khoán chào bán, phát hành riêng lẻ không đúng đối tượng theo quy định pháp luật; không đảm bảo việc chào bán, phát hành trái phiếu riêng lẻ đáp ứng đủ điều kiện theo quy định pháp luật; không đảm bảo các thông tin trong hồ sơ chào bán, phát hành trái phiếu riêng lẻ chính xác, trung thực, có thể kiểm chứng được, không gây hiểu nhầm và có đầy đủ những nội dung có thể ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư.

Đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, hiện nay, theo quy định tại Nghị định số 153/2020/NĐ-CP, Ủy ban Chứng khoán nhà nước sẽ quản lý, giám sát công ty chứng khoán trong việc cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ.

Đồng thời, trên cơ sở giám sát của sở giao dịch chứng khoán, UBCK sẽ tiếp nhận và xử lý các vi phạm trong hoạt động chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước theo quy định.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý cũng sẽ tiếp tục tăng cường thông tin tuyên truyền tới nhà đầu tư, các tổ chức phát hành, các đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian trong việc tuân thủ các quy định pháp luật trong việc phát hành, cung cấp dịch vụ và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp, nhất là trái phiếu phát hành riêng lẻ.

Trong vài tuần gần đây, Bộ tài chính đã liên tục phát đi các thông tin cảnh báo nhà đầu tư cá nhân cần cẩn trọng khi mua trái phiếu doanh nghiệp. Bộ nhấn mạnh đến vấn đề chất lượng trái phiếu thấp nhưng vẫn tìm cách để phát hành; đồng thời, cảnh báo các nhà đầu tư về khả năng rủi ro lớn.

Đặc biệt, một số doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản, phát hành trái phiếu với lãi suất cao và cùng đó là sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, kể cả những nhà đầu tư không đạt chuẩn.

“Trong số doanh nghiệp phát hành trái phiếu vẫn có doanh nghiệp có quy mô nhỏ nhưng huy động vốn với khối lượng lớn, lãi suất cao, doanh nghiệp phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc chất lượng tài sản đảm bảo kém”, Bộ Tài chính lưu ý.

Nhằm hạn chế rủi ro trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bảo vệ nhà đầu tư, Bộ Tài chính khuyến nghị: nhà đầu tư cần hết sức lưu ý là lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao, do đó phải hết sức thận trọng đánh giá kỹ về các rủi ro trước khi quyết định mua trái phiếu.

Bộ Tài chính cũng khuyến nghị không nên mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.