Bộ Kế hoạch và đầu tư sẽ ban hành nghị định hướng dẫn thành lập và hoạt động của các quỹ đầu tư theo Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Luật này được thông qua vào tháng 6 năm nay và sẽ có hiệu lực vào đầu năm tới.
Việc ban hành một khuôn khổ pháp lý đầu tư vào các doanh nghiệp mới khởi nghiệp được đưa vào chương trình nghị sự quốc gia vào cuối năm 2015 vì hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đang ngày càng được các nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm.
Vốn đầu tư mạo hiểm (VC) đổ vào các công ty mới thành lập ở Việt Nam ngày càng tăng, đạt trên 200 triệu USD vào năm 2016. Tuy nhiên, quy mô vẫn còn rất nhỏ so với các nước trong khu vực. Rất nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp của Việt Nam tiến hành đăng ký kinh doanh tại Singapore để dễ dàng thu hút vốn đầu tư do thuế và các thủ tục hành chính cồng kềnh ở trong nước. Mới đây, ESP Capital, quỹ đầu tư mới của các đối tác Việt Nam, cũng được thành lập tại đảo quốc Singapore.
"Môi trường pháp lý thuận lợi tức là sẽ tạo ra hiệu quả lâu dài. Nếu một hệ sinh thái không có môi trường pháp lý mạnh mẽ khuyến khích các hoạt động đầu tư hiệu quả thì sự tăng trưởng của thị trường sẽ bị hạn chế bởi sẽ có quá nhiều sự bất ổn cản trở các nhà đầu tư trong và nước ngoài tham gia vào các dự án nội địa", Victor Chua, Phó chủ tịch quỹ đầu tư Gobi Partners nói.
Mặc dù phạm vi và mức độ hỗ trợ của nghị định vẫn chưa rõ ràng, nhưng ông Victor tin rằng, nghị định sẽ thúc đẩy sự tham gia của các nhà đầu tư trong nước, khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào hệ sinh thái kinh doanh tại Việt Nam.
Nghị định được dự đoán sẽ giám sát các công ty đầu tư và các quỹ đầu tư mạo hiểm, được quản lý bởi các công ty đầu tư chứng khoán, một cố vấn trong việc xây dựng các nghị định của Bộ Kế hoạch và đầu tư cho biết.
Kỳ vọng của nhà đầu tư
Theo ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch HĐQT Công ty luật LP Group, các quy định này sẽ giúp các nhà đầu tư dễ dàng sử dụng hoặc ủy thác quỹ đầu tư cho người sáng lập các công ty khởi nghiệp.
Ngoài ra, ông hy vọng Chính phủ sẽ cắt giảm các thủ tục cấp phép hiện thời và đưa ra một chế độ thuế đặc biệt cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Trong khi đó, ông Chua của Gobi Partners dự kiến sẽ có nhiều sự thay đổi đáng kể trong việc bảo vệ nhà đầu tư cũng như sự linh hoạt trong dòng vốn đầu tư. "Các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các nhà đầu tư giai đoạn đầu, thường cảnh giác với việc không có hướng dẫn rõ ràng về cách để bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là khi hầu hết trong số họ không quen thuộc với luật pháp Việt Nam”, ông nói.
Đối với các nhà đầu tư thiên thần, ông Lộc cho biết, cần phải có sự hỗ trợ nhiều hơn cho các nhà đầu tư cá nhân về các vấn đề như xuất nhập cảnh, khai báo và chuyển giao lợi nhuận cá nhân.
Tuy nhiên, ông Lộc nhấn mạnh rằng, những thay đổi pháp lý mới sẽ không đáng lưu tâm nếu chúng không được thực thi hiệu quả.
"Các quy định về đầu tư vốn mạo hiểm đã được soạn thảo và sẽ được ban hành, nhưng làm thế nào để áp dụng hiệu quả vào thực tiễn vẫn là một câu hỏi khó khăn trong bối cảnh hiện nay”, ông nói.
“Hiện tại, ở Việt Nam, vốn đầu tư mạo hiểm vẫn được coi là một loại hình đầu tư thông thường, do đó, không có bất kỳ đặc quyền hoặc hỗ trợ đặc biệt nào”, ông Lộc cho biết.
Tổ chức thúc đẩy kinh doanh Việt Nam Topica ghi nhận có 67 giao dịch đầu tư trong năm 2015, tăng 130% so với năm 2014 về số lượng. Năm 2016, mặc dù số lượng giao dịch không đổi so với năm trước đó, nhưng giá trị đầu tư đã tăng khoảng 60%.
Năm 2016 cũng đánh dấu sự tham gia của 500 Startups, nhà đầu tư VC hoạt động tích cực nhất ở Đông Nam Á, cũng như những người chơi tích cực khác từ khu vực như Captii Ventures, Gobi Partners và Spiral Ventures, ngoài những công ty hiện có như IDG Ventures và Cyberagent Ventures.
Mục tiêu mà Chính phủ đặt ra là đến năm 2025 sẽ hỗ trợ cho 2.000 dự án khởi nghiệp, trong đó 100 công ty dự kiến sẽ gọi được tổng vốn lên đến 2.000 tỷ VND thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm và hoạt động M&A.
