Việt Nam có 676 doanh nghiệp nhà nước (DNNN), trong đó 70% đơn vị do Nhà nước nắm toàn bộ vốn điều lệ, còn lại giữ cổ phần chi phối. Đây là khối doanh nghiệp giữ nguồn lực lớn về vốn, tài sản và thu hút 700 nghìn lao động.
Năm 2023, kinh tế nhiều khó khăn, nhưng các doanh nghiệp nhà nước ghi nhận tổng doanh thu 1,65 triệu tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế gần 126 nghìn tỷ đồng. Các chỉ tiêu này đều vượt 4-8% kế hoạch.
Mặc dù vậy, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng doanh nghiệp nhà nước, nhất là các tập đoàn, tổng công ty phát triển chưa tương xứng với nguồn lực, vẫn có một số doanh nghiệp thua lỗ trong đó có doanh nghiệp quy mô lớn; hiệu quả đầu tư chưa như kỳ vọng, đầu tư ra nước ngoài khó khăn, một số dự án lỗ lũy kế lớn trong nhiều năm, tái cơ cấu chưa hiệu quả.
Một số doanh nghiệp để xảy ra sai phạm, tham nhũng, phải xử lý. Doanh nghiệp nhà nước chưa thể hiện được vai trò dẫn dắt.
Nguyên nhân là có nơi, có lúc còn bị động, lúng túng trước những biến động lớn, phản ứng chính sách chưa kịp thời, tái cấu trúc chưa phù hợp tình hình; tinh thần đổi mới sáng tạo ở một số tập đoàn, tổng công ty còn hạn chế, còn sợ sai, sợ trách nhiệm, một số chế độ, chính sách chưa phù hợp.
Để khắc phục tình trạng này, tại hội nghị với các doanh nghiệp nhà nước ngày 3/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh cần tái cấu trúc quản trị theo hướng hiện đại, phù hợp với thông lệ quốc tế, từ bộ máy hoạt động, lực lượng lao động, nguồn vốn, đến quy trình sản xuất kinh doanh từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh, sức chống chịu với các cú sốc kinh tế cả ở trong nước và nước ngoài.
Ông lưu ý vai trò của Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) trong sử dụng vốn cho đầu tư phát triển.
Doanh nghiệp nhà nước phải đóng vai trò tiên phong, dẫn dắt trong đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, các ngành mới nổi; trên cơ sở đó đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng và liên kết với các tập đoàn, tổng công ty nước ngoài, tập đoàn tư nhân để tạo ra chuỗi giá trị, không làm ăn riêng lẻ trong bối cảnh hội nhập hiện nay, Thủ tướng nhấn mạnh.
