Phó thủ tướng Lê Văn Thành mới đây đã chủ trì hội nghị trực tuyến với các địa phương về hoàn thiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII).
Thông tin cho biết nhu cầu của các doanh nghiệp, các địa phương rất lớn, với công suất đăng ký quy hoạch khoảng gần 520.000MW, gấp khoảng 3,5 lần dự kiến tổng công suất đặt hệ thống điện quốc gia năm 2030.
Theo các địa phương, dựa trên tiềm năng, lợi thế, tốc độ phát triển trong thời gian tới là rất cao, nên đề nghị tăng thêm quy hoạch điện.
Ghi nhận ý kiến, Phó thủ tướng khẳng định “đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết” là quan điểm xuyên suốt trong chỉ đạo hoàn thiện Quy hoạch điện VIII của Chính phủ.
Theo đó, mỗi địa phương phải xác định phát triển cho địa phương phải đồng thời phát triển cho đất nước, vì lợi ích nhân dân. “Nếu phát triển điện cho địa phương nhưng phải vận chuyển điện đi xa thì giá thành sẽ cao, khi đó, người dân lại phải gánh mức giá cao này”.
Phó thủ tướng cũng lưu ý với tinh thần trên, bảo đảm an ninh năng lượng, khoa học, hiệu quả, quy hoạch không thể đáp ứng được hết các yêu cầu của doanh nghiệp, địa phương với số lượng đăng ký lớn như vậy.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết thêm cần tính đến bài toán kinh tế trên phạm vi cả nước, chứ không chỉ vùng, địa phương.
Khi đề xuất quy hoạch, các địa phương chủ yếu căn cứ vào điều kiện tự nhiên, thuận lợi của địa phương mình, mà chưa tính toán được các ràng buộc tổng thể về liên kết vùng, hiệu quả kinh tế tổng thể quốc gia.
Trong khi đó, Bộ Công thương tiếp cận theo phương pháp tổng thể, vừa từ dưới lên – nghĩa là quan tâm tới đề xuất của địa phương để khai thác tiềm năng, lợi thế, và vừa từ trên xuống – nghĩa là cân đối để tối thiểu hóa chi phí toàn hệ thống, cân đối vùng miền, hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người dân, nhà đầu tư.
“Có thể nói Quy hoạch điện VIII giống như chúng ta đang vẽ một bức tranh trên nền các bức tranh có sẵn sao cho hài hòa, hợp lý. Chỉ có phương án tối ưu chứ không có phương án hoàn hảo”, bộ trưởng chia sẻ.
Cân đối nguồn điện, cân đối vùng miền
Theo quy hoạch được trình mới nhất, tổng quy mô công suất nguồn điện dự kiến phát triển đến năm 2030 đạt khoảng 146.000MW, giảm khoảng 35.000MW so với dự thảo trình ngày 26/3/2021.
Quy mô đầu tư theo quy hoạch giảm gần 2 triệu tỷ đồng, trong đó giảm đầu tư công suất nguồn khoảng 35.000MW, giảm đầu tư hệ thống truyền tải gần 300 nghìn tỷ đồng.
Quy hoạch cũng đã đề ra lộ trình cắt giảm điện than mạnh mẽ để chuyển đổi, thay thế bằng các nguồn năng lượng sạch, đặc biệt là điện gió và điện khí. Đến 2045, toàn hệ thống chỉ còn 9,6% điện than, trong khi điện gió, điện mặt trời chiếm 50,7%, đảm bảo các cam kết về chuyển đổi năng lượng, bảo vệ môi trường.
So với các phương án đã trình trước đây, dự thảo lần này đã giảm triệt để phát thải khí CO2 do không phát triển các nhà máy nhiệt điện than trong thời kỳ quy hoạch. Cùng với đó, thực hiện chuyển đổi nhiên liệu từ than sang biomass và amoniac, từ khí tự nhiên, LNG sang hydrogen.
Một số địa phương miền Trung cho rằng khu vực này có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, nhưng nhu cầu tiêu thụ điện của khu vực lại thấp. Do đó, khi căn cứ vào phụ tải thì khu vực được bố trí nguồn điện thấp. Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình Đoàn Ngọc Lâm, “nên quy hoạch nguồn điện theo địa bàn tỉnh chứ không chỉ theo vùng”.
Đồng quan điểm, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Phi Long cho rằng cần quy hoạch chi tiết, phân bổ nguồn điện đến cấp tỉnh, cùng với hạn chế phát triển thủy điện tại miền Trung.
Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An cho biết cân đối vùng miền rất quan trọng với đường dây 500KV lẽ ra chỉ đóng vai trò liên kết hệ thống. Tuy nhiên, đường dây này hiện nay mang vai trò như đoàn tàu chở hàng, nếu tiếp tục dồn tải lên sẽ không thể tiếp tục vì bị giới hạn bởi kích cỡ đường dây, hay vấn đề ổn định hệ thống.
Theo ông An, việc truyền tải điện đi xa là “chuyện cực chẳng đã”.
Phó thủ tướng Lê Văn Thành cho biết thêm để bảo đảm hiệu quả, an ninh năng lượng, hạn chế truyền tải điện đi xa để giảm giá thành chung, vừa phát huy tiềm năng lợi thế của địa phương.
Trong quy hoạch, dự phòng nguồn điện cho khu vực miền Trung vẫn để ở mức lớn nhất với lợi thế phát triển điện trong khu vực rất tốt (gồm điện gió, điện mặt trời), và các địa phương trong khu vực còn khó khăn nên cần ưu tiên.
